Zwilazkowiec Alliancer, December 15, 1976

              'ft""r r
s
i
w
11
l
i
8'
V
1
W"' wij -i- Ł-w 1 jłJ" itU—" ur-a"ilyrl- 4y
"-ł- - i - „ itC-i- !
'SIU
rfry fWłWyriiM iii-#-
' mi iiiiiiySi-wfniiiipirłininTiin-gf- y irn yfri"!'':"} iiriTy-t- f Uwiiy i feisfflrtf STR 5 "ZWIĄZKOWIEC" — BOŻE NARODZENIE CK-ma- s) 1976 R ą ifin „„ nir?Mfnnr!i'tfTCT7V
Życzenia z Toronto
bójcie albowiem
radość wielką
będzie
ludowi iż się dziś narodził
ZbauĄciel który
mieście
Ewang św Łukasza 10 11
ŁAMIĄC SIĘ NASZYM POLSKIM ZWYCZAJEM
OPŁATKIEM ŻYCZY BŁOGOSŁAWIONYCH
ŚWIĄT PAŃSKIEGO ORAZ OBFITYCH ŁASK BOŻYCH
W NADCHODZĄCYM NOWYM ROKU POLSKI ZBÓR
EWANGELICKO - AUGSBURSKI
przy kościele św Pawła
1424 DAVENPORT ROAD TORONTO 4 O NT
Rada Kościelna — Ks Jan E Malina Pastor
NABOŻEŃSTWO ŚWIĄTECZNE 26 GRUDNIA BR O 3 PO POŁUDNIU
ra
W
we
tę
na
p
Wl&5VIS!:yfr8iV7JflVfrfc nim i kra- -
BgjlM JnUii Ui i-- J5 V JSTW! 1- -5 'Wi 1- -6 iSi Ifij "G& ju
iiiinimiii
lleJouich Jwiąt i zczęSliweao foueao lolu
żuczia óucjm Klientom przyjaciołom znajomym I całej f-oio-mi
ITORE CO LTO
423 COLLEGE ST TORONTO 2-- B ONTARIO
TEL 364-143- 4
Myron Gerus i Nick Dejnega
właściciele
Największa ukraińska firma meblowa w Kanadzie
Najlepszy wybór mebli po najniższych
w Toronto Zajdźcie i przekonacie się czy prawda vvyv7MV7tfV7v?rav7Msi
Przyjemnych' Bożego Narodzenia
i Szczęśliwego Nowego Roku
LECH MOKRZYCKI
wraz ZESPOŁEM i
NEW CANADIAN PUBLICATIONS
Ul 2003 YONGE STREET TEL 485-111- 7
wiwoswjtrniHjtwoiiiwiHowiwiHoiwiwoiyfoolWIWiWWoWwiirtK
SERDECZNE ŻYCZENIA WESOŁYCH ŚWIĄT oraz
SZCZĘŚLIWEGO POMYŚLNEGO NOWEGO ROKU
tyczy wszystkim swoim Klientom i całej Polonu
SHUMSKY JEWELLERS
Polecamy prezenty każdą okazję zegarki
biżuterie kryształy srebro Specjalna
dla studentów
"
Dogodne bez oprocentowania
Naprawa zegarków i biżuterii
Zadowolenie
766 Queen St W Tel
%%%%%
Przyjemnych Wesołych świąt
Narodzenia
Szczęśliwego Roku
życzy siooim Klientom i całej Polonii
Dr GRANO WSKA
LEKARZ DENTYSTA
Przyjmuje codziennie takie wieczorami
i w sobotę
175 Roncesralles Ave - Toronto Ont
Tel
i u i ♦
Serdeczne życzenia Wesołych Świąt
Szczęśliwego Nowego Roku
V
' sUada
8woimKlientom całej Foiónii'
LITWIN
575 Queen St W
Tel
"M'e się
zwiastuję wam
która wszystkiemu
'wam
jest Chrystus Pan-- w
Dawidowym"
i
NARODZENIA
GODZ
jako
Toronto Oni
ISflinMiiircpilwi I
S8
Antoni Spandowski
rowrei króla Władysława
Nazajutrz po
jjj? grunwaldzkim król Wlady-- $
sław Jagiełło podyktował listy
J£j do królowej Anny do arcjbi-- w
skupa gnieźnieńskiego Miko-y- $
łaja który
p:' czas wyprawy wojennej zaste- -
pował monarchę do panów
°M krakowskich do rajców pod-K- i
grodu i do prze-££- j
świetnej Akademii Krakows-fc- j
kiej tych donosił
3p o zwycięstwie i zarazem poie-"- °
cal odprawić nabożeństwa
° dziękczynne wszystkich
$[ kościołach Na wiadomość
1x5 miasto odstępując od surowe-go
go nakazu wieczornego wyga-- w
szania ogni uiządziło calcnoc-j!- 9
iluminacje potem —
jak pisze — w całej
$ Polsce "w każdym mieście w każdej wsi i miasteczku gło
S
'ii
szono z uniesieniem i odciio-dzon- o
ten świetny triumf a w
V7CMtf vv)asna powszechną
--Ł -- O J-- 25T
w pomyslllOŚĆ"
cenach
Gdy obozie królewskim
'fi ksiaże mazowiecki Janusz
padł przed majestatem na ko-lana
i dziękował królowi
uwolnienie Mazowsza i Polski
K"5 od zagrożenia to tym gestem
I n'PTł!ł nnTitnio !VC7VCf Vlll
°f mieszkańców Korony i Litwy
jj Zgodna też z tjmi powszech- -
nymi uczuciami była uchwala
cft rady królewskiej która posta- -
nowiła żeby dzień 15 lipca
j "w całej Polsce uroczyście ob- -
chodzono -- iżby zatem ojcowie
°M zalecali synom wnukom pra- -
wnukom i wszystkim pctom--
kem swoim świecenie i uro- -
czyste obchodzenie dnia te- - & go"
To pierwszo jak gdyby
święto narodowe w sposób
'jf szczególnie uroczysty obcho
dzono setne rocznice Kr?s
a tym położyły roz--
biory Jako pierwsi zabronili
gfi ich Prusacy gdy w czas Insu- -
rekcji Kościuszkowskiej
w! 1794 roku wkroczyli do Kra- - 'il kowa
Jednakże Grunwald był
zbyt wielkim wydarzeniem
ma j--asr ma xra ma tz si ma xf ma a ma vai0 vb% e+fvn t+s&i oci dziejach narodowych
w
Świat
życzy
z
I
na
itp zniżka
spłaty
—
i
i
i
:
i
W
r 2 w
ł1
pismach
A
U 1£6
w
za
J
--M
w
obchodom
m
w
w ar by
kazy zaborców mogły zatrzeć
pamięć tego zwycięstwa 'v
lecz nia złarha- -
JS tego triumfu
S
przeKazywaii ojcowie synom
wnukom i wszy-stkim
potomkom swoim
W swoich
SS ' spisanych po angielsku przez 'fi v Mary Lawton Ignacy Pade-£5- c
rewski wspomniał:
fcg "Mając lat dziesięć czyta- -
tt lem opis Ditwy poa ijrunwai-(- K
dem stoczonei w 1410 roku
w czasie wojny z
aKSSSSfiSdSdSfiWKMMMtiM B"eitswtwa etma byłpaolosklbimrzymPimrzyzswzył-o-zapewnione
363-177- 3
Bożego
Nowego
A
533-181- 8
L
366-704- 0
zwyc'estwie
Kurowskiego
wawelskiego
Długosz
śmiertelnego
krzyżackiego
zniewolonym
Wspomnienie
prawnukom
pamiętnikach
Krzyżakami
mi wtedy na myśl że skoro
iiiiffgiiii%iitti iysipii
WESOŁYCH ŚWIĄT BOŻEGO NARODZENIA
I SZCZĘŚLIWEGO NOWEGO ROKI
składa
THE FUTURĘ BAKERY
ŚWIEŻY CHLEB
1 Dostarczamy świeży chleb do sklepów
do 'domów na wesela zabawy przyjęcia
oraz do 'freezers"
739 Queen Sr W ' Toronto Ont
Tel 368-423- 5
WESOŁYCH ŚWIĄT BOŻEGO NARODZENIA
l SZCZĘŚLIWEGO NOWEGO ROKU
zasyła
Westside Cleaners & Tailórs
Szycie nowych ubrań wszelkie przeróbki
naprawy oraz czyszczenie
388 RoneesYoIles Ave - Tel 531-37- 48
Wesołych Suńąt i Pomyślnego Nowego Roku
zasyła swej Klienteli i całej Polonii
Everybody's Grocery & Butcher
Właściciel: JOZEF SZPERA
Sklep spożywezo-micsii- y nowoczesny self-serric- e
Pierwszej jakości świeże mięsa Wędliny na
sposób europejski Importowane towary z Polski
- Obsługa grzeczna i szybka
Dostarczamy do domów- -
79 Roncesrolles Ave — Teł 532-691- 4
za
155
rok 1910 będzie pięćsetną ro-cznicą
tego zwycięstwa — by-leby
wspaniale gdsbym mógł
uczcić te wielka rocznice
wzniesieniem pomnika" I da-lej:
"Jakże byłbym szczęśliwy
gdyby mi starczyło życia pie-niędzy
i en3reii by móc w
pięćsetną rocznice zwycięskie-go
boju w stawić pomnik ku
czci wielkich przodków" Po-przysia- pl
sobie wtedy: "Zosta-no
wielkim pianista bede za-rabiał
krecie tjsiecy — i z tcn tysięcy postawie pomnik
Jagielle" Z tym skrytym ma-rzeniem
przed nikim sie nie
zdradził edkad jednak zaczai
zarabiać pewna cześć wszyst-kich
tantiem odkładał na ten
cel "Myślałem o tym przez
cale żcie a wiele lat później
zrealizowałem swoje marze-nie
"
Paderewski pochodził z ro-dziny
o wielkich tradycjpch
patriotvcznch Jego ojciec
osebiscie zaangażował sie pod-cz?- s
Powstania Styczniowego
w pracy 2dm"nistracji rządu
narodowego Matka wywodzi-ła
sie z redz ny która ponio-sła
ciężkie konsekwencje za
udział w Powstaniu Listopado-wym
A je?o domowm nau-czycielem
historii byl sybirak
Michał Babieński który po
odbyciu katorgi za udział w
Powstaniu Listopadowym po-wrócił
do kraju Dzieciństwo
przeżył zatem Paderewski w
atmosferze która sprzyjała
patriotycznym uniesieniom
Dobiegał pięćdziesiątki (uro-dził
sie w 1860 r) kiedy za-czął
realizować swoje marze-nie
Miał za seba blisko dwa-dzieścia
lat wspanialej świato-wej
kariery rozpoczętej
triumfalnym tournee w latach
1891-189- 2 po Stanach Zjedno-czonych
Był już człowiekiem
bardzo zamożnym Ale też za-mierzył
się na dzieło wielkiej
miary
W Paryżu przypadkowo po-znał
w domu Władysława Mic-kiewicza
młodego rzeźbiarza
Antoniego Wiwulskiego który
zrobił na nim duże --wrażenie
Zresztą niezwykle gorąco po-lecała
go Paderewskiemu sv-nbwa"wielk- ieg'o Adama" Wi-vulsk- i:'
urodzony w 1877 ro
ku rzeźbiarz i architekt od-bywał
studia w Wiedniu i Pa-rjż- u!
gdzie kształcił się w
Ecole des Beaux Arts Wygrał
on kilka konkursów a jego
rzeźbę "żmudzini" wystawio-no
w krakowskim Pałacu
Sztuki Należał jednak do ar-tystów
mniej znanych 'i wy-bór
Paderewskiego wywołał w
kołach polskich pewne zdzi-wienie
Ale ten klepiący pa-ryską
biedę i często przymie-rający
głodem artysta w do-datku
gruźlik wzbudził abso-lutne
zaufanie w wielkim pia-niście
Był to rok 1908 Do pięćset-nej
rocznicy Grunwaldu pozo-stały
jeszcze dwa lata Czy to
wystarczy? Według opinii
francuskich -- firm odlewni-czych
całość prac związanych
z zaprojektowaniem i wyko-naniem
pomnika wymagała
co najmniej pięciu lat Wi-wuls- ki
zobowiązał sie wyko-nać
pomnik w dwa lata! Sza-leństwo?
— Paderewski dał
mu wiarę
Tizeźbiarz zabrał sie do pra-cy
z niezwykłym rozmachem
i energia Uzyskał zresztą od-powiednie
ku temu warunki
Paderewski oddał mu do dys-pozycji
w swojej szwajcar-skiej
--willi w Morges oranże-rie
która przerobiono na pra-cownię
Wiwulski w zapamię-taniu
pracował z gorączko-wym
pośpiechem SI tu stwo-rzył
w glinie wstępny projekt
pomnika
Współczesny nie znany
nam z nazwiska kronikarz po-zostawił
potomnym taka oto
relacje o dziejach pomnika
"Gdy Paderewski w swoim
Morges w sierpniu 1908 r za-pytał
Wiwulskiego czy nęci-łaby
go myśl_ postawienia
pomnika Jagiełły artysta u-wa- żał
to pytanie za zwrot
konwersacji i odpowiedział
mu: "To byłaby pyszna rzecz
móc rzeźbić 'taka --właśnie hi-storyi- ę!"
Zdziwił się więc tro-chę
gdy nazajutrz" kazał Pa-derewski
oranżerye w Morges
przerabiaćna pracownie a po
kilku dniach przyszedł zapas
gliny
" "Wtedy wziął się Wiwulski
do powtórnego _
czytania
"Krzyżaków''1 Sienkiewicza
Chciał się wczuć w wiek XV
a jeszcze bardziej w tę pier-wotne- ść
heroiczną która go
zawsze olśniewała w epopei
Sienkiewicza Gdy już 'Krzy-żaków"
ł'miął w raczgu i w
mięśniach '
wziął się do pracy
"W' Morges zrobił pierwszy
projekt --ale go wkrótce 'po
niechał Po powrocie z Mor-ges
do Paryża wziął sie do
wtórnego projektu nieco
zmienionego w idei — i zmie-nionego
w wymiarach Byl on
już wysoki na dwa metry
"W styczniu 1909 r przy-jechał
do Wiwulskiego do
Paryża Paderewski obejrzał
skończony model i powie-dział:
"Niech pan teraz lepi
modele w takiej wielkości w
jakiej maja stanąć na pom-niku
a keszta pomnika ja bio-rę
na siebie" Przez sekundę
pierwszą myślał Wiwulski 7e
Paderewski zaituje sobie z
niego Później uwierzył
"Lepienie figur i grup po-nad
naturalnej wielkości wy-maga
wyjątkowej pracowni
Gdy sie ja znajdzie należy
przeprowadzić instalacye bu-downic- za
Abv wiedzieć aby
kontrolować jak figura wy-gląda
w idziana z dołu to jest
z tego punktu z którego ją
beda oceniać na pomniku
trzeba ustawiać po ciesielsku
system rusztowań bloków
tzw żurawi aby w każdej
chwili rzeźbiarz mógł ustawio-na
na platformie grupę
dźwignąć w górę i zobaczyć
w swej pracy wszelką webec
optyki niedokładność Wszy-stko
to przygotowawszy mócl
Wiwulski wziąć sie do lepie-nia
figur Była to praca dwu-krotna
Najpierw z modela le-pił
Wiwulski człowieka nagie-go
aby wydobyć w figurze
niezasloniony odzieniem ruch
mięśni
"Gdy iuż ukońc7vł studja
ciała wówczas dzięki inter-wencji
Paderewskiego kostv-umerni- a
Opery Parvskiej ni-desłala'- mu
znakr-mit- e zbroje
i rynsztunki z XV stulecia 1
z epok jeszcze wcześniejszych
Modele nakładali je na siebie
— a figury Wiwulskiego uzy-skały
wyraz 1 wygląd ostate-czny
taki jaki będzie na pom-niku
Zaś twarz modelowjil
według maski zdjętej z sarko-fagu
wawelskiego a nadesła-nej
do Paryża dzięki uorzej-my- m
staraniom prof "Czerni-ka
"Wówczas najwięcej go mę-czyło
przezwyciężenie choro-by
Prawdziwą też pomocą
była mu praca artystów-rzeź-biarz- y
pp Bałzukiewicza v i
Blacka których wytrawna
znajemeść rzeźby i zapal
przyspieszyły wykonanie" po-zostałych
grup Wiwulski tłu-mił
w sobie chorobę by tylko
pomnik mógł być gotów na
datę 15 lipca w Krakowie I
dzieła lak poważnego szybko
i pięknie dokonał"'
Tymczasem w Krakowie za-wiązał
się Krajowy Komitet
Grunwaldzki który zwrócił
się do całego narodu z odez-wą
"Minęły świetne dla Ja-giellonów
czasy — głosiła ta
proklamacja — ale pozostało
poczucie obowiązków z tej
świetności pljnncych () Niech cały Naród w dniu 15
lipca zgłosi sie u prochów
zwycięzcy spod Grunwaldu
niech tutaj odżyje pamięć
'dawnej świetności jagielloń-skiej
epoki i rzuci jasny pro-mień
nadziei na przyszłość
narodu naczego cierpienia
jego i wysiłki"
Pierwsza wiadomość o pom-niku
podał krakowski "Czas"
Paderewski dość długo utrzy-mywał
rzecz w tajemnicy za-chodziła
bowiem obawa że
rząd pruski mógłby wywrzeć
nacisk na Wiedeń i storpedo-wać
projekt wzniesienia mo-numentu
zwycięzcy 'spod
Grunwaldu Niewiele czasu
miriejo od strajku dzieci we
Wrześni i od ustaw" nadzwy-czajnych
a Prusy przeżywały
nowy ostry paroksyzm rozsza-lałego
pan germańskiego szo-winizmu
który kilka lat póź-niej
ściągnął na świat kata-strofę
"pierwszej wojny świa-towej
Berlin jednak nie zdecydo-wał
sie na iakąs energiczniej-szą
akcje Wid?ć uznał że nie
był to najsposobniejszy po te-mu
czas Jeszcze nie ucichły
echa światowe głośnego "Li-stu
otwartego do J C M Wil-helma
II Króla Pruskiego" z
podpisem laureata literackiej
nagrody Nobla — Henryka
Sienkiewicza (1906) a świeżo
właśnie najwybitniejsi lumi-narze
światowej kultury
sztuki literatury politycy
duchowni i inni na zaprosze-nie
autora "Quo vadis?" wy-powiadali
w ankiecie "Prusse
ef Pologne" miażdżące opinie
o antypolskich praktykach
koszarowego państwa pruskie-go
Tak czy owak"-d-o jawnej
interwencji Berlina nie do-szło
'Ujawnienie' przez "Czas"
tajemnicy wywołało w" ipołe- -
(Ciąg dalszy na str: 6)
!a
Życzenia z Toronto
p i + m 1 ♦ m -- 1 1 1
1
i ♦ i ♦ ♦- -- _ +
vŻ OKAZJI NAJPIĘKNIEJSZYCH ŚWIĄT ROKU
NAJSERDECZNIEJSZE ŻYCZENIA
GWIAZDKOWE I NOWOROCZNE
ZBOROWNIKOM i CAŁEJ POLONII
Pierwszy Polski Kościół Baptystów
261 1 Dundas Sr W — Tel 239-330- 5
Toronto Ont M6P 1X8
Rev A Pashko 43 Cliveden Av
Toronto Ont M8Z 3M7
Pismo świcie New ego Testamentu w nowjni prze-kładzie
wjsjhmj w okresie iwiątecznm wszslkim
na życzenie bez cpłat Pisać na adres kościoh}
NABOŻEŃSTWA:
W 'niedzielę: o 1100 rano i 700 wieczór
w środę o 7 wieczorem
Na Święta i Nowy Rok moc serdecznych życzeń '
MARGIS PHARMACY
Dostarczamy wszystkie lekarstwa do domu
przez cały dzień
408 Roncesvalles Ave
(róg Howard Park Avel
5351944 535-031- 2
Wesołych śteiąt Bożego Narodzenia
i Szczęśliwego Nowego Rokił
życzy
MONTREAL TĘXTILE
BARGĄIN STORĘ
Największy wybór materiałów na suknie
pławcie po pajniższej cenie
799 Dundas St W — Tel 364-383- 7
WESOŁYCH ŚWIĄT BOŻEGO NARODZENIA
I SZCZĘŚLIWEGO NOWEGO ROKU
życzy wszystkim swoim Klientom i całej Polonii
CRANKSHAFT SERVICE & SUPPLiES
MARIAN KAWNIK
Posiadamy na składzie wały korbowe razem z
łożyskami i wszelkie części "samochodowe
483 Dupont St --— Toronto Ont
Tel 537-252- 9
NAJSERDECZNIEJSZE ŻYCZENIA
SERDECZNE ŻYCZENIA ŚWIĄTECZNE
I NOWOROCZNE SKŁĄpA
KING LUMBER COMPANY
Posiadamy wszelkie1 materiały budowlane ' do
budowy nowych demów również na wszelkie
inne naprawy Bezpłatne dostawy
546 RicHmond3f:'wt Tel 368-491- 0
Życzenia Świąteczne i Noworoczne składa
BATOR S HARDWARE
Julian Bator właściciel
Wielki skład farb — naczyń kuchennych — szkła
— narzędzi stolarskich — "plomberskich" itd
95 RoncesvaIles Ave - Tel 536-376- Z
WIĄZANKĘ NAJLEPSZYCH ŻYCZEŃ
ŚWIĄTECZNYCH 'i NOWOROCZNYCH
składa
LEO A WYSOCKI
jiaicai ivaiiguYj — Cl AHłnwA1 A h t fit 4- -
5 Riłchję Ayenyę 2nd flppr
(Howard Park i Roncesvalles)
Torontp Ont M6R 2J6 Tel 533-96]- 4
T ł -
Życzenia świąteczne i Noworoczne składa
J & J HARDWARE STORĘ
J STEFANIAK właściciel
Znajdziecie wszystko co potrzebne w Waszym
domu Nasza firma wykonuje również fachowo
wszelkie roboty plumberskie" i ogrzewania
745 Queen St W —- Toronto Ont
" Tel 366-486- 3
♦ m —♦ e m m ♦ - - - ♦
WESOŁYCH ŚWIĄT BOŻEGO NARODZENIA
I SZCZĘŚLIWEGO NOWEGO ROKU składa
ARBOR Meat Market
Zawsze na składzie świeże mięsa jarzyny erazi
artykuły spożywcze po zniżonych cenach
752 QueenSt W - Je 366-713- 3'
WESOŁYCH ŚWIĄT BOŻEGO NARODZENIA
i SZCZĘŚLIWEGO NOWEGO ROKU
składa
Tennessee
Restaurant & Tavem
Smaczne potrawy oraz n?PPi alkoholowa
Licencjonowane przez OLCB
OTWARTY OD 6 RAMO DO 130 W NOCY
1554 CJuęepSr W rr- - Joronto Cnh
rflroyigjgaio
ń
L
--rwi
3
3
fc
M:
Ł'
w
m
iMl
B:
W
ui'
6
K_
tx
T!)'trt ASl #nr#tfr# viiui icłcu fiwAAtuntul iulufljtii