Zwilazkowiec Alliancer, May 24, 1967

              -- 5rr_Ał-fti m
j5PSJ-fl5- S
'KrfJN JMarsjvirrs: Oh
ł iJ"
1-M'fe-i?
w '!
k
fi lv ii
tup
f '--
5S A
ŁTł Vm %
1MW i:t ml !
fefe
° mi
ml l $m -- a
mIły
tófj
§1 M
m'tf
:i
ty
'2
3
s
j
WĘGRZY W KANADZIE
3S J r' J i: -
=- -_ _ - __ii i _ to imigranci zas w uiłi wwi prj - uSuu- - klasowy napływ wegrow szKoicniowe dla nie mających wypadku byli h—z™ lat trzvdziestvch W głaip'ił po zawodu czy też dla takich Pu™ Jg™ wi " "i łiJfiWtłjMineiHUVfi Jiioi&vu t L'T-n- nTpn 73UT n nin ni'i uh iu uv uiijii nu nujv v#u' - - - ju „w w -- - -- - ' cTfinio r ntiifanacTrin ipiswm łerpnii T-7vd-atnv
neco Drzez komunistów D1
i'gmiiiH fuuupvwirvłv w™™ j —-- —--„ -- - — — — fówczas wielkie ilości ich o-- jak np dla zawodowych zoł- -
lsciry Kra] szuicając przy- - meny puuujamuw up łu£
Hkii w wolnvch państwach ło do teco iż stworzono na
i cmicracja objęła ludzi ze wet specjalną grupę' studen-- j
szvstkicli warstw spotecz-- iow i wraz z proicsorami i tu-e- h
Obok profesora uniwer- - dżinami ulokowano ich w- - ilo-'ip- tu
lekarza i adwokata u- - ści przeszło 300 osób na uni-cka!
przed prześladowa- - wersytecic British Columbia
'cm rodzimej Bezpieki chłop Po ukończeniu przez wszyst-rzemicślni- k
{kich studiów w 1961 xoku
Rozbitków rewolucji przyj- - ki to1 akcił okazałv sie'bardz0
owano Dardzo gościnnie i !i„„ cin„' w„„c 7 iiwjn
jrdecznlc Kanada
szym rzędzie w pier-- "" " ~
okrzepli się w do Europy
--Przybysze ci znajdujący
cnanaszym terenie już od )Iat wrośli w życie tutej-'- a
ażającej większości obywa-:lam- i
kraju który nic tylko
iizwdoolipłoimmógnła iloesietdylleknoiemsąigęl
-- wystartowaniu do nowego
Obie strony wyszły na
m dobrze Przybysze uzys-l- J
nową ojczyznę i wolność
lanada nowych nieraz bar-ZÓ- "
wartościowych obywatc- -
Po stłumieniu rewolucji o-ilśc- iło Węgry przeszło 200
00 osób z których 37500 o-"cd- liło
się w Kanadzie A-iator-ów
wówczas lak
'Jplu że zaszła konieczność
tworzenia specjalnego biura
nigracyjnego w Austrii 1-jlgra-nlom
zapewniono bcz-lątn- y transport mieszkanie
Wyżywienie aż do chwili zna-jjon- ia
pracy 1 usamodzcl-icni- a
się Dosłownie dopo-Llgan- o
tylko było
ipżna
4'AV większości wypadków a-apta- cja nic była zbyt łatwa
rtede wszystkim ze względu
iv'nio7najomość języka an-ielskiego
czy francuskiego
lajlcpicj stosunkowo i naj-zybci- cj urządzili techni-yiponiewa- ż zatrudniono icli
sij'stkicli z miejsca Nauko-iioy- r
lokowano również od-[owied-nio
po uniwersytc-ajfli- 1 zakładach naukowych
'oktorów i pielęgniarki skic-owan- o
do szpitali Wszyst-kim
studentom umożliwiono
Ipńczcnic studiów Na pier-wszy
plan wysuwano jednak
y onicczność nauki ięzyka po--
tóiważ bez jcgo znajomości
cudno było myśleć o urzą-Izcni- u
sobie tiroz imigranta
ifąśncgo źycfn Pały szereg
frm nic tylko angażował
irzybysów do pracy ale da:
Yzl na lich rzecz dotacjo sub-(clic- jc slypcndiaOtwicra- -
w
XX
"
-- SS
°"J-~- J
im ile
hic
Kursy1 uoKsziaicającc- -
35
tow znaleźli bardzo aoorc za-jęcie
Jeden z nich jest dziś
np specjalistą z dziedziny le-śnictwa
w Wmnipcg Tylko
inAnn iA Arłrtl'oł CIO nil TlfiW--
stali prze rót
rcla
było
Pncd rokiem 1956 znajdo-wało
się na terenie Kanady
60000 Węgrów Obecnie jest
ich 128000 Pierwsze ich
transporty lądowały w Kana-dzie
po rewolucji w 1848 ro-ku
zwanej "Wiosną Ludójy"
Większość z nich z Kossu-them
na czele kierowała się
jednak wówczas do Stanów
Zjednoczonych Później prze-nosili
się oni stopniowo do
Kanady by pozostać w niej
już na zawsze
Następna fala napłynęła w
okresie od 1880 rku do 1915
Byli to przeważnie chłopi Nę-ciła
ich wówczas możność o-trym- ania
pracy i zarobku
przy budowie linii kolejowej
CPK ze Sianów Zjednoczo-nych
do Kanady Powstają
wówczas skupiska węgier-skie
w Saskatchcwan i w Ma-nilob- ic
Hyli lo przybysze w
większości przybywający tu z
USA
Po 1901 roku przybywają i-mig-ranci
węgierscy wprost z
kraju W 1901 roku było ich
na terenie Kanady 1549 w
1911 — 11648 z czego poło-wa
osiedliła się na obszarach
Saskatchcwan
Po zakończeniu pierwszej
wojny światowej imigracja
wzmaga się Jak i poprzolnic
nosi ona w większości charak-ter
wybitnie polityczny Po-wodem
jej są złe warunki ży-cia
na Węgrzech rewolta ko-munistyczna
Beli Kuhna nie-pewność
i brak widoków po-prawy
Niezależnie od lego
przyczyniła się do tego trud-ność
emigrowania do Stanów
Zjednoczonych Od 1926 ro-ku
przybyło do Kanady 26
000 imigrantów węgierskich'
Po drugiej wojnie ftwialó-wc- l
od 1946 roku do 1956
przybyło ich 12332 lw tym
Marta
Wnelkl prawi tulortkle nrti-Mton- t
'~Słuchała głosów pana Dobskicgo
ULoll jak przez sen Mąciło się wszystko i
zamazywało a końce palców przykro i bo-lfcSh- ic
lodowaciały Uśmiechała się wiedząc
?cj}tcn uśmiech jest nieszczery i niepo-trzebny
Potakiwała Tak naturalnie natu-ralnie
Pan Dobski informował — jeszcze
między klórvmś tam a którymś kieliszkiem
Klprc wypijali z Lolą — o stałych bywal-cach
"Gontyny" Tu stosunki są familijne
nlaią stałych gości bardzo miłych i szan-ownych
taki na przykład inżynier L lub
pąn Klajn Bardzo zacny człowiek Z wie-loma
bywalcami jest się tu na stopie wręcz
towarzyskiej Oczywiście nic wątpi że Mar-in
te stosunki podtrzyma ("Tak tak nat-uralnie")
Swoje przedsiębiorstwo traktuję
nic jako źródło utrzymania czy dochodów
lecz jako placówkę gdzie można znaleźć
chwile wytchnienia w tych strasznych cza-Frc- h
("Tak tak naturalnie") Nigdy knaj-pMarzc- in
nic bl przed wojną inaczej się
wszystko układało ale teraz aby prze-trwać
1 Marta zapewne też miała inne
plany a jest zmuszona varunkami do
(KTak tak naturalnie")
£ — Panic szef — wola Franci — panie
irzef Na chwileczkę Tak zaraz Wice jesz-cze
po tym jednym — Lolu — mrugał —
Filip! — Tak tak Wice to nc knajpa lecz
Jłlacówka I ma powodzenie Dziś jest wy-jątko- wo
pusto bo taka psia pogoda lecz
nprmalnic o tej porze zaczyna się ruch nic
JAbżna narzekać A co do urządzenia zapa-sów
cen — lola pokaże wszystko leszcze
Jedno: barmanka w "Gonty nic" to nie byle
Łclnerka to dama do towarzystwa uprzej-ma
i miła pai domu Więc gdyby ktoś z
Saści chciał przy barze nawiązać konwer-Vjcj- c
lub zaproponował wspólne wypicie
tieliszka nawet niemieckiego rumu — do
obowiązków Marty należy przestrzeganie
T&adr "nasz gość nasz pan" Zresztą pro-3- #
naśladować w tym Lolę ("Tak tak
naturalnie)! A zatem — proszę na swój
posterunek moje panic
"JT Wszystko mąciło się i zamazywało Istot-łjfl- p _ jak zapowiadał pan Dobski zaczął się
'ruch Zza swojego kontuaru nic widziała
wchodzących lecz raz po raz otwierały się
drzwi i zaraz odzywał się tenorek Franka:
— "Szanowanie panu" Z każdym otwar-'efe- m
drzwi kołysała się ampla pod sufi-ter- n
i kolorowe błyski przebiegały drżącą
fatamorganą po rzędach butelek za szybami
"'gablotek Marta odsunęła się w kąt i przy-'siad- ła
na taborccikti aby me przeszkadzać
fijli Do kontuaru podchodzili kelnerzy na
schodkach do drugiej sali mignął pan Dob-M- ki
przesuwały się jakieś postacie zaafe-{lowa- na
Lola "raz oo raz kiwała ku nim
to uchodźcy w przeważającej
większości przybywający do
Kanady nic bezpośrednio z
Węgier stanowili oni repre-zentację
wszystkich warstw
społeczeństwa oa prosiegu
robotnika i wieśniaka do wy-sokiej
klasy uczonego
Najwięcej jak już powie-dzieliśmy
przybyło tutaj Wę-grów
od końca 1956 roku po
stłumieniu rewolucji Przyby:
wali mniejszymi i większymi
grupami do 1959 roku Od tej
chwili przyjechało ich jeszcze
2000
Jeżeli chodzi o rejony ich
zakwaterowania się na pier
wszym miejscu należy posta
! f-- -t !_ Ot t-nr- liin
Kanady ? 1961 najwięcej w Fra-?W&&cll- Jl
ser Valley Polowa zamiesz- -
w lBb roKU z lmciaiywy
hrabiego Esterhazy fundato-ra
Hugarian Emigration and
Colonization Socicty Byli to
rolnicy górnicy i robotnicy
fabryczni tworzący następ-nie
osiedle Kaposwar koło
Whitewood Pomimo ciężkich
warunków bytowania osiedle
rozrasta się powoli Przyby-wa
do niego 20 nowych ro
dzin z Węgier W 1891 roku
jest to już osada nałymi posiadają
aa dość zasobna i zamożna
Rozwój jej postępuje coraz
hardziej naprzód powstają w
nim szkoły wychowujące no-we
pokolenie będące już Ka-nadyjczykami
pochodzenia
węgierskiego Następnie po-wstaje
spore skupisko w Ma-nilob- ic
w Hun's Vallcy w
Iliding Mounlains Jest to o-śro- dek
rolniczy w pierw-szym
rzędzie hodowlany i o-grodni- czy
' Dziś spotkać można Węg-rów
w całym Saskatchcwan
w pierwszym rzędzie w rejo-nie
Qu'Apclic Valley koło
Regina na obszarach okręgu
Princc Albert icli
wzrasta coraz bardziej Biorą
oni udział w administrowaniu
krajem w jego życiu społecz-nym
i gospodarczym Posia-dają
4 reprezentantów w rzą-dzie
prowincjonalnym 19
mayorów w miastach i mniej-szych
miejscowościach 15 ra-dnych
5 sędziów okręgo-wych
Największe skupiska
Węgrów w Manilobic znajdu-ją
się Winnipcg pomię-dzy
Lothbridgc i Edmonton
kolo Wetikiwin Najwięcej z
nich pracuje w górnictwie i
rolnictwie
Napływ Węgrów na obsza- -
się
prowincji uiuanu umuju
od toku nasftjpniS
Jerzy
Seweryn
głową i wracała znów do swoich żetonów i
iartokv'$icgała do gablot po butelki Kolo-rowo
wybłyskl ampli migotały na ścianach i
suficie znów ' otwierały się i zamykały
drzwi
Wszystko mąciło się zamazywało — i
ruchy rąk Loli i jej złociste włosy i gwar
z tamtej sali Ciężka dusząca senność Za-pach
spirytusu dokuczliwy ostry mdły
Ciężkie absurdalne oczekiwanie No co?
Głos Loli obok: — Widzi pani jaka to ha-rówka?
Jak się zbije wszystko na jedną
godzinę przypudrować się nie ma czasu O
jest już pan inżynier O ten w szarym gar-niturze
A cóż to dziś bez swojego kompa-na?
Dobry wieczór panic inżynierze
Wraca do swoich żetonów notatek i bu-telek
Po chwili znów w przelocie do Mar-ty:
— Będę pani pokazywać naszych by-waico- w
dobrze? Ot na przykład ten inży-nier
z którym witałam się Bardzo sympa-tyczny
Przychodzi z nim często jego kom-pan
taki jeden dorobkiewicz Anczak Tam-ten
to zakała Wiecznie do awantur się do-pija
(Anczak? Czerwony jak karmino-wa
kropla na tle intensywnej gorącej zie-leni
lip Anczak?)
— Szanowanie — przedziera się
przez tenorek Franka — szanowa-nie
Palce„ lodowacieją przykro i boleśnie
jak na mrozie — "Nerwy — myśli Marta
— to nerwy Przejmuję sic niewiadomo
Trzeba się opanować Kogo tak wita
Franek? Trzeba się opanować"
n
Wstaje z taborcciku podchodzi do Loli
— Może mogę pani pomóc proszę pani —
Dobrze niech pani policzy te żetony osob-no
większe i mniejsze? Później pani wy-tłumaczę
co znaczą Kogo witał Franek?
Stąd widać: że odbiera płaszcz od jakiegoś
szczupłego hilodzieńca w binoklach
Odsunęła się od Loli i na marmurowym
blacie przesuwa żetony osobno mniejsze
i większe Liczy ale rachunek myli się
metalowe blaszki nieposłusznie ślizgają się
po marmurze "Taki jeden dorobkiewicz"
Podchodzi kelner — Pani mały wiś-nia-k
na numer czwarty — "Taki jeden
dorobkiewicz?" — Ampla chwieje się w
powiewie od drzwi jak kolorowa fatamor-gana
— Szanowanie
— "Całuję rączki drogiej pani" — Mar-ta
podnosi głowę znad niepokornjch że-tonów
To do lxiii Ten sympatyczny inży-nier
w szarym garniturze" Zamienia z Lolą
kilka których Marta nie słyszy Całą
uwagę skupia na żetonach — osiem — dzie-jwię- b
— dziesięć- - Znów większy między ma
lu z prowincji preryjnycn
Doszło do iż obecnie na
terenie Ontario mieszka poło-wa
wszystkich imigrantów po
chodzenia węgierskiego O- -
siedlili się oni przeważnie po
miastach Toronto mramon
Windsor Welland Brartford
Niagara Falls Oshawa Wiciu
z nich posiada dochodowe
farmy tytoniowe koło Lakę
Erie
W Qucbec znajduje się ich
również pewna ilość przewa-żnie
w Montrealu W prowin-cjach
Atlantyckich nie wiciu
— w Nowej Szkocji 800 w
pierwszym rzędzie w mia-stach
W Brytyjskiej Kolum-bii
pojawiają się Węgrzy po
1956 roku Jest ich tam w r
USA 12000
kolo
1920
mgły
Lolu
kuje w miastach potowa na
wsl
Udział imigrantów węgier-skich
we wszystkich dziedzi-nach
życia kraju jest bardzo
wielki Odegrali oni wielka
rolę w rozwoju prowincji
Saskatchcwan Założona przez
nich miejscowości Kaposwar
obchodzi obecnie 80 rocznicę
swego istnienia Są oni dosko
wielka rolni- - rolnikami
Znaczenie
dach
panu
czym
zdań
tego
viclkic i bogate farmy ogro
dy sady hodowle plantacje
tytoniowe biorą udział w pra
cy i uziaiainosci przemysło-wej
Na terenie miast słyną
jako doskonali kucharze i re-stauratorzy
posiadają liczne
hotele fabryki pracownie
kuśnierskie warsztaty fabry-ki
wyrobów mięsnych kon-serw
tartaki itp
Bardzo wielu rekrutuje się
z pośród nich słynnych leka-rzy
z dr Hansem Sclye na
czele Jest wsrod nich wielu
uczonych i profesorów wyż
szych uczelni: Kovacs Sas-KarUa- li
Hcnanayi Zsolor
Żabo Kto Gozsy i inni W
Toronto istnicie węgierski
szpital prowadzony przez dr
Rckai i cieszący się doskona
łą opinią Poza medycyną
wielu Wccrów specjalizuje
się w nafciarstwie i budowni
ctwie
W dziedzinie sztuki słynni
są następujący Węgrzy: pisa-rze
— Marlyn Vizinczcy Ber-nola- k
w teatrc — Kartasz
Hirsch Bohdanctzky Karo-nc- i
Marki w filmie — Karko-t- o
Kacsncdcr w muzyce i
sztuce tanecznej — Gali Go-ra- ni
Rconer Anhalt Legia-d- y
w rzeźbie — Tolgesy dc
l'edry-łlun- t luarosan nuny--
~dbwli koni — de Nemethy i
de Kenyers '
Z Polakami łączyły ich za-wsze
tradjcyjne węzry bra-terskiej
przyjaźni "Polak —
Wener dwa DratanKi—
Przysłowie to da się doskona
le poiwierazjc ve wdjeju-nyc- h
serdecznych stosun
kach we wspólnej naszej no-wej
ojczyźnie — Kanadzie
JeiSOK W4iv A" sVS3W2 '?& i
Aktor i pisarz montrealski
Gralien Gehnas )cst poioszc-chni- c
uwa-an- y za jednego z
ELEKTROWNIA POD WODĄ
północno-zachodni- m
cnerfictyki
opadanie
odpowiedzialnym
nriiirfńm
pi- - pierwszego ciała
określają (jo jako niebieskiego bar-lic- "
Kanady niewielkiego oloonc-używ- a
różnych nazwisk- - li-- j0 bezpośrednim sąsiedztwie
Fridohn Zlcmi jcbt pr7y tjm mniej
1950 Tit-Co- q silniejszy
Dousille iż%J0ca
nrrz mcqo zajmują poważną
nozneje w kanadyjskiej by nic wjkoryslac
czości scenicznej
Miłym wydarzeniem wiosen-nego
sezonu w Londynie w
Anglii był Bal Stulecia Kon-federacji
Kanady który zor- -
aanizowala dla Kanadyjczy- -
Ói'i5żky hipicc i ho-- 1 Jców pani Harold Shcnkman
łymi Osiem dziewięć dziesięć
Szanowanie państwu
Inżynier odchodzi Marta odprowadza go
wzrokiem do schodków do drugiej salki
Glos Loli: "Przyjrzała mu się pani?
Prawda jaki przystojny? Wie pani on
grube interesa Forsy jak lodu Parę razy
miał tu rachunek na kilka tysięcy
— Anczak mówi Marla — pani wspo-minała:
Anczak?
Ach nic To nie Anczak Tamten to
jego wspólnik Razem jakieś interesa Też
gruba forsa ale to prostak Będzie tu pani
zobaczy sama Policzyła pani?
— Tak zdaje się osiemnaście więk-szych
a te
Znów kelner — "Pół czystej Wermut
ten? Niech będzie ten Pani odmarkuje na
trzeci" We mgle: pan Dobski w przejściu
z do kurytarzyka zerknął w kierunku
Marty Z salki pijackie podniecone wrza-ski
Po niemiecku — na cały głos
"Kaus"!
Tu i Niemcy bywają? zapytuje
Marta — Tam Niemcy?
Nic Nic zauważyła pani na drzwiach
że "verbotcn"? Chwała Bogu że niedawno
Dobskicmu wlepili "vcrbotcn" po jednej
aAanlurzc bo bym tu inaccj nic pracowała
i pani pewnie też To jakiś urżnął się i
wyraża się
Szanowanie
Znów żetony kołysanie się ampli
dym Gdybyż Wojtek przyszedł prędzej
Poprosiłaby go aby jakoś zinsccnizowal coś
takiego że" Marta musi teraz wyjść Zacznie
pracę" od jutro Dobrze zacznie od jutra
Przyjdzie wcześniej trochę naprawdę "wej-dzie
czynności" bo teraz lola jest tak
zaaferowana i zajęta że właściwie nic ma
po co lu sterczeć bczczy nme To nawet krę-pujące
Tylko przeszkadza Loli nikogo tu
nic zna poza nią kelnerzy spoglądają na
jak na raroga
— Szanowanie
Panna Lola przejściu: O widzi pani?
Ten gruby To właśnie ten
Właśnie ten Marta się na
poprzednie swoje miejsce na taborccik
Ułla nie potrzebuje powtarzać nazwiska
To właśnie ten Zanadto wrył się
straszliwą pamięć dziką zmorą wracał i
dusił Co za piekielny co za niewiarygod-ny
(jak to nazwać? przypadkiem? wy-darzeniem?
okoliczności? — "Są
takie spotkania jak cud powiedziała
pani Tosia) Nic To nie możliwe To pomył-ka
Nic pomyłka Zdjął płaszcz u Franka
idzie ku schodkom do drugiej salki od-wrócił
się przechodząc i skinął Loli Twarz
wryta w pamięć na zawsze Anczak Tak
jak w drzwiach swojego sklepiku tępy
mrukliwy zly Przeszedł Nic to niemożli-we
To niemożliwe To niemożliwe To nie
on To nic może być żeby on ten sam
Glos panny Loli: Zauważyła pani
pokazywałam To właśnie Anczak znów
pljaniusicńki On zawsze przychodzi tu już
w dym A potem dopije się po chamsku i
korowody z nim by go trafił"
Marta podnosi głowę
Czy on nie wie pani? Czy nie z
Poinsńs kiego?
J Ale nie
Na wy-brzeżu
Francji gdzie do morza
wpada rzeka Rance pracuje
pierwsza w świecie elektrownia
i„„Tttiiir5 pnpraie mor- -
oapr"wow_ kmi„i c i—T0i ł„rtmva-n- -v
tnco obiektu jest na stosownie do
!iłvTn snl-mse-m techniki fran--
kilka--
bjwu
ckich skale która
-r- i-„i mo raz cierwszy z lądem
Lm „a nnlu się w niedostępna
UŁJsria' "— I- '-
Dokłanie bowiem sto lat temu
uruchomiona została również w
tym kraju pierwsza elektrownia
wodna
Okresowe podnoszenie się i
poziomu morza w cią-gu
doby zwane i
odpłjwem obserwowane bło
przez ludzi zamieszkując eh
nad brzegami od najdawniej-szjc- h
czasów chociaż nie wszę-dzie
wjstępujc ono z jednako-w- j
m nasileniem Dopiero jed-nak
w XVII stuleciu zjawisko
to stało się przedmiotem poważ-niejszego
zainteresowania nauki
Newton udowodnił wówczas że
przczyn należy szukać nie na
Ziemi lecz daleko poza nią
Cennikiem
a w j stępów anie przypływów
odpłwow mórz okazało się przy- -
u „i r p n II ciacanic iuK-yi- u i Słonca
wjsnołcrcsnej Kanadyjscy Wpływ teso
sarze Char- - stosunkowo
Chaplina Aktor c lecz
iv w
tach 1930 i 1940 — _ _w — Sztukia wpis1a9n6e0
twór- - Dlaczego
Eber w
— —
—
—
—
—
zaraz
salki
—
—
— —
—
a
—
kelner
w
nią
w —
odsuwa
— — w
—
zbiegiem
—
stał
—
1
Szlag
—
i w-nn
! wyspę
j
i
v
—
—
U(IUIIIUlj WHVłt)ll --t-- —rf
przetaczających się pod wpły-wem
Księżyca i Słońca ogrom-nych
masach wód morskich do
celów energetycznych? Otóż nic
zawsze jest to opłacalne Wy-sokość
fali przypływowej bywa
na Ziemi bardzo różna i prze-ważnie
niewielka np na pol-skim
morzu w Zatoce Gdań-skiej
nic przekracza 2 cm Tyl-ko
tam gdzie w grę wchodzą
największe wahania poziomu
wody morskiej gra zaczyna być
warta świeczki
Idea wykorzystania przypły-wów
morza od dawna intereso-wała
ludność zamieszkałą na
północno - zachodnim skrawku
Bretanii i Normandii gdzie wo-dy
w czasie przyboiu podnosą
się właśnie ai o 14 m zalewa-jąc
ogromne połacie lądu lub
cofając się odsłaniają morskie
dno Nie opodal St Mało i Di-nar- d
nad rzeką Itancc jescze
dziś można odnaleźć ruiny mły-nóv-Avodny- ćh
pochodzących ze
— Coś takiego Wysiedlony zdaje się
Handlowiec podobno Ale pani wie oni z
Poznańskiego wszyscy tu teraz w guberni
handlowcami się porobili Tam miał skle-pik
a tu zaraz — handloAviec!
— A
Nie no o cóż jeszcze chodzi? O jego
żonę? Nic Trzeba stąd wyjść zaraz trzeba
t-lą- d wyjść zaraz Nie chcę i nic może wię-cej
widzieć Anczaka To że on tu — to
ostrzeżenie że trzeba stąd wyjść zaraz i
nic wracać tu To właśnie to co miało się
stać dziś Tamten nóż w ręku ("A Anczak
Anczakową nożem ubił Spór u nich jako-wy- ś
wyszedł a on wiadomo pod gazem)
Wstaje z taboretu — Panno Lolu Ja
bardzo przepraszam Ja wyjdę na pół
godziny: dobrze? Przecież nie jestem pani
teraz potrzebna? Ja wrócę za pół go- dzinki: Tylko do apteki
— Oczywiście niech pani idzie Przecież
pani jeszcze tu trochę jak gość A jeżeli
przyjdzie pan Wojtek?
— Niech zaczeka Ja wrócę A jo
żeli
Ogarnięta lodowatym strachem urwała
zaczęte zdanie i obejrzała się w kierunku
schodków W drzwiach wypełniając je
swymi barami stoi Anczak Tępo i z na-mysłem
patrzy z mgły na Martę
Pierwsza myśl w pierwszej sekundzie
— czy poznał? Patrzy tępo z ciężkim na
mysłem przypomina sobie coś w mętnej
pijackiej mgle Łowi jakiś urwany wątek
świadomości Schodzi po schodkach zato-czył
się Czy poznaje?
Idzie do kontuaru do Loli Patrzy tylko
na lolę Podchodzi do kontuaru i opiera
się łokciami o metalową poręcz Patrzy tyl-ko
na Lole nie mrugając zamglonymi
szklanymi oczami kompletnie pijany Kos-myk
włosów zlepionych potem przyklcił się
do czoła
— Szaconek A niech-n- o pani naleje
W drzwiach na schodki staje inżynier
— Antoni chodź tu'Antoś
— Niech-n- o pani
— Czy koniecznie panie dyrektorze?
— szczebioce z fachową zalotnością Lola
— Nie za wiele jak na dziś?
— Niech-n- o pani
Franek obserwuje dyskretnie i czujnie
"pana dyrektora" gotów w każdej chwili
na odsiecz Inżynier schodzi ze schodków
— Antoni — mówi z pobłażliwym zniecier-- -
pliwienicm — Antoni Chodź do stolika
Po co ci tu?
— Niech-n- o pani — chrypi z pijackim
nieprzytomnym uporem Anczak — Niech-n- o
pani wiśniaku
— Antoni!
Marta odsuwa sic dalej do kata ku
i Wyjście zza kontuaru ma za-grodzone
Pochyla odruchowo głowę aby
ukryć twarz w cieniu padającym od gabloty
Anczak nic patrzy na nią nic spojrzał wię-cej
ani razu Poznał? Nie nic poznał Zau-waży!
lecz nie poznał Tamto było tak daw-ano
już w lecie Była inaczej ubrana opa- lona Nie poznał Serce zamiera w niej z
lęku obrzydzenia i paniki A jeszcze to
śrpdnich wieków zas o
jdziesiąt kilometrów stąd zacho
wał się inny zabytek wynikły"
z "inspiracji" przypływów i od
pływów morskich: tsiącletni
_-
---=
przypływów
przypływem
taborecikow
ruchów wody — zrośnięta jest
raz innym razem przc- -
„A-- mienia
Przy ujściu rzeki Rance zbu
dowano teraz osobliwą hydro-elektrownię
Główną jej część
stanowi wielka betonowa zapo-ra
o wysokości 28 m i długości
375 m Przegradza ona ujście
rzeki wierzchnia jej część sta-nowi
zarazem drogę komunika-cyjną
zastępującą most
Betonowy korpus zapory za-wiera
24 tunele W każdym z
nich znajduje się — napędzany
siłą wód morskich — turboge-nerator
energii elektrycznej o
mocy 10 meganowatów
Budowa turbin dla hydro-elektrowni
w St Mało nastrę-czała
konstruktorom najwięcej
kłopotów Rozwiązania tego ro
dzaju maszn przewidują zwkle
tlko jednokierunkowy prze-pływ
wody Tu obowiązuje prze-pływ
dwukierunkowy — "tam
i z powrotem"
W czasie nrzyimwu wod
morskie przelewają się bowiem
przez tunele tutbinowc w kie-runku
rzeki zbierając się za
zaporą Podczas odpływu —
i uch wód odbywa się w kierun-ku
przeciwnym
Konstruktorzy francuscy po-konali
te trudności poprzez za-stosowanie
specjalnych turbin
z ruchomymi łopatkami Zależ
nie od potrzeb — położenie ło-patek
jest odpowiednio nasta-wione
W ten sposób turbiny
mogą obracać się zawsze w je-dną
stronę niezależnie od ak
tualnego kierunku przetaczania
się wód morskich związanego
bądź przepływem bądź z odply
wcm
ALE
W
na tym koniec kłopo
tów Ze względu na prostotę
rozwiązania i jego-- ekonomikę
turbiny współpracują bezpośre-dnio
z generatorami energii
elektrycznej zainstalowanymi w
samych tunelach zapory W
związku z tym sprawa szczelnej
obudowy generatorów nastrę-czała
również niemałe trudności
techniczne Wreszcie osobny
również niebagatelny problem
to sprawa materiałów na turbi-ny
w słonej wodzie morskiej
metale bardzo szjbko bowiem
rdzewieją
Wszystkie te trudności zostały
pokonane w szjbkim tempie
elektrownię zbudowano w ciągu
sześciu lat Mimo wysokich
kosztów energia elektryczna
kalkulować się będzie tamej
niż w innych zakładach energe-tycznych
A gdy z wodą w rze-kach
bywają kłopoty w czaMe
posuchy w oceanie — jej nie
zabraknie
Bruno Neuman
SłGwmk
I -- polski
j cena $1020
I
j
Do
w
OKULISTKA
BR BUKOWSKA BEJNAR
OD
Roncesvalles Ave
(przy Gooffroy}
Tel LE 2-54-
93
Godziny przjvi mdiennlc od
10 rano do 8 wiew W
ud U rmci do 12 u południe
82 W
JETEM DO OD aon
Katdy mote wzlać udział Grupowe odloty ) U
z Toronto 13 maja (wysprz) 10 czerwca 12 (wysprz) 14 I 28 lip-ca
A 12 I 2? sierpnia itd Zwiedzacie Polskę — wycieczki
upoważniała do zwolcnicnla z kuponów "Orbisu"
NAJWIĘKSZE POLSKIE BIURO PODRoiY J KAMIEŃSKIEGO
FCUR SEASONS TRAYEL
101 Bloor St W Toronto 5 WA 5-55-
55 (7 linii)
Przeloty indywidualne lub Batorym w dowolnym czasie
Sprowadzanie rodzin I narzeczonych powroty do Polski etc lis
ARMY & NAVY DEPARTMENT STORES
Vancouver — Edmonton — Regina — New Westminstcr — Moose Jaw
Dobre towary po uczciwej cenie Nikt nas nie preścigm w
jakości i taniości Płacie golów kii płacicie najtaniej Obilu
gujemy rzetelnie choć nic udzielamy kredytu i nic mamy
dostawy bo lo nieraz kosztuje więcej niz towar
Zapewniamy zadowolenie ze wizystkicgo co kupi bic u nas
Po co płacić więcej gdzie indziej
W ARMY & NAWY wszystko najtaniej „
' p & ILft
GINGER
lekarski
francusko
nabycia
"Zwiknwni"
Okuliśc
POLSKI
NIC TAK
NIE ODŚWIEŻA
JAK
&b 0 A
JedY"Y naPói' kłóry smakiem
11LA1U OUJJA }ak żywo priypomjna napoić
ORANGE uivwane wr
w "Starym KraU COLA
— Ula dzieci wydarzenie!
— Napój nic mający sobie równego!
— Zachwyt rodziny!
CZTERY NIEDOŚCIGNIONE SMAKI
md r FI
IKRONIKA GETTA ŁÓDZKIEGO
Tłumaczenie z niemieckiego
Danuta Dąbrowska
2 tomy — $865
1475'QUEEN ST
274
vbl
tanie
Tel
N O W O S C
g
Cena
_ TORONTO 3 OM- -
I NOWOŚĆ 8
Pod Sztandarem
Niepokalanej
Nakładem zgromadzenia OO Marianów
Cena $300 z przesyłka $330
— — roDnuTO 3 0NT
IMJ UUtUIN SI W iwiwi- -
U
i
9
1
!
n