Nase Novine, June 22, 1977

              в
;v
и
I' v
I
-W- M' ..
HEPOZNflTO 0 HJEGOSU
Nova otkri6a Jevta Milovi6a
Na§ poznati naudnik I plsac
mnogobrojnlh studlja, eseja i
monografije o NJegoSu I CrnoJ
Gori, dr Jevto M. Mllovid nedavno
Je ponovo boravlo u Bedu, prouda-vajud-l,
kao 5to ved godinama dini,
dokumente, ovom prllikom u Rat-no- m
I dvorskom drzavnom arhivu.
Otuda se vratio sa mnogim, drago-cenl- m
otkridlmao пабет najvedem
pesniku i lldnostima, koje su ga
okruzlvale.
— Ovoga puta, narodlto sam se
bavlo NjegoSevim boravclma u
Веби kaze dr Mllovld. Interesovalo
me je gde se kretao, o demu je raz-govar- ao,
kako su ga posmatrall I
pratili. Tako se brinuo u Crnoj Gori
i onda, kada mu je bilo najteze.
Dok je bio na lecenju u Bedu 1850.
godine, trazlo je od austrijskog
ministarstva vojnog 12 topova I
munlclju, jer je slutio da de Omer
paSa Latas napasti Crnu Goru.
Zanimljiv je bio i zaplet oko
"Svobodljade", koju je austrijska
pollcija nameravala da zabrani,
zbog stihova protlv Turske.
Prateci NjegoSa, u stopu, od do-las- ka
u Bed do obilaska lokala za
razonodu I boravka u ledilldtu Sofi-jenbad- u,
dr Mllovid je nailazio na
zapise ljudi koje je on poznavao I
sa kojlma se dopislvao, kao 5to su
— Momirovic ruski putopisac,
zatim Nikola Vasojevic, brltanskl
konzul u Novom Pazaru, pa Leva-se- r,
francuski konzul u Trstu I
Antid 2om, Njego§ev uditelj fran-cusk- og
jezlka.
Levaser je Stltio polltldke izbegll-c- e
iz Austrije I bio je uklonjen, sa
duznosti, na austrijskl zahtev.
Antid 2om, kojl je proudavao
NjegoSa bio Je Levaserov ratnl
drug, najbolji prljatelj I ne bad tako
prostoduSan, kao §to su pretpos-tavlja- li
Crnogorci.
Medu novootkrivenim dlnjenica-m- a
o mnogim crnogorskim glavarl-m- a,
NjegoSevog doba, znacajno je
svedodanstvo austrijskog guverne-r- a
u Dalmacljl, Mamule, da je
NjegoS odredlo, joS 1846. godine
Na§i velikani
RUDER BOSKOVlC
Medu паб1т najvedlm znanstve-niclm- a
malo je onih kojl su Imall
toliko zanimanja kao Ruder Joslp
BoSkovld. Roden Je u Dubrovnlku
(1711), a bio je matematldar, astro-no- m,
flzidar, geodet, inzenjer,
filozof, pjesnlk, diplomat. Zlvio je I
radio u Rlmu, Mllanu, Parlzu I
Londonu, a poznato je da je dosta I
putovao.
Objavlo je znatan broj rasprava
na latlnskom, francuskom I talijan-sko- m
Jeziku iz matematlke, optlke,
fizlke I astronomlje. Bio je profe-so- r
sveuClli5ta, osnlvad i dlrektor
Вгегзкод astronomskog opservato-rij- a
kod Milana, dlrektor Optidkog
instituta francuske mornarice...
lako dugo odvojen od rodne
zemlje, stalno je odrzavao dopisne
veze sa svojlma u Dubrovnlku,
pomaiudl Dubrovadkoj republic! u
neklm dlplomateklm poslovlma.
Zna se podatak da je njegove
savjete trazlla i Marija Terezlja.
Dugadak je spisak Boskovlcevih
istrazivadklh podrudja I rezultata.
Kredu se od hldraullke do atoma,
all je njegova najveda zasluga kao
mislloca blla u tome 6to je, kao
njutnovac i relativist, prije Kanta
smatrao "prostor kao na6elo svar-nog- a,
a ne stav dovoljnoga razlo-ga- ".
Umro je u Mllanu 13. februara
1787.
Prave vrljednoeti ovog vollkana
nauke shvadene su tek u novlje
vrljeme. (M.P.O.)
svoga brata Pera Petrovlca, tadas-nje- g
predsednlka crnogorskog so-nata,
za svoga svetovnog naslodnl-ka- .
— Prema tvrdenju guvernera Ma-mule,
NjegoS je dak predao plsme-n- u
potvrdu svome bratu, Peru, da
de ga nasledltl posle smrtl. Pozna-to
je, naime da Pero nije hteo da
prlhvatl NjegoSev testament I da
ustupl crnogorski presto vladlcl
Danllu, pozivajuci se na ranija
NjegoSeva obedanja!
Dr Mllovid je ргопабао, ovoga
puta, i Topografsko statistical
memorljal o Crnoj Gori Iz vremena
vladike Petra I, sa kratklm istorlj-ski- m
pregledom, oplsom prirode I
privrede, zakona, sistema vlasti,
komunikacija, utvrdenja. Petar I
opisan je kao "starac od 85 godina,
divnog Izgleda, stasit... Odelo I
okolina mu nlsu bllstavl, ved
sasvlm jednostavni, zbog cega je u
narodu poStovan i voljen. Kollko
malo drzi do sjaja dokazuje — da
mu se ditavo bogatstvo sastojl od
jahace opreme I Jedne mazge".
U zakopanom blagu bedkih arhl-v- a
dr Milovld je ргопабао I presni-ml- o
I nekollko, Izvanredno Izrade-nl- h
starih geografsklh karata Crne
Gore. Medu njlma je I najstarija,
sada poznata, karta Crne Gore, kao
geografske celine, Iz 1712. godine.
Do sada se znalo samo za dve takve
Galerijaantiratne
umjetnosti
u Zagrebu
U Zagrebu ce ove jeseni podeti s
radom nova likovna galerija "Ger-nlka- "
oko koje de biti okupljenl II-ko- vni
umjetnlcl Iz cijele Jugoslavi-je- .
Cilj grupe stvaralaca-osnivac- a
galerlje koja nosi ime po poznatom
radu Pabla Plcasa, bit de, pored
ostalog, da ujedlni umjetnike kojl
su se ved Istakli na polju angazira-ne- ,
mirotvorne, antiratne umjetno-sti,
na daljem zbllzavanju stvarala-c- a
takvih likovnih djela, a isto tako
I na zbllzavanju ljudi I naroda.
U okviru "Gernlke" radlt ce sllka-r-i,
skulptorl, grafldari, keramldarl,
taplserlstl i drug! umjetnlcl prlmje-njenl- h
umjetnosti, kojl ce obradlva-t- l
suvremene teme Iz oblastl kako
antiratne tematlke, tako I ekologlje
I druglh suvremenlh zblvanja u
JugoslavIJi I u svljetu.
ILIJINE REMEK-TIKVIC- E
llija Drejvld Iz sela Gradidta je
umetnik u багапји tlkvica. SasuSe-n- e
tlkvice filju je koru on (багао I
Izrezbarlo zalsta su prava mala
remek dela koja fiuvaju mnoge
porodlce u JugoslavIJi I mnoge van
njenih granica.
Od alata llija se eluzi: olovkom,
Sestarom, nozem, I netie da oda
tajnu dime јоб uspeva da napravi
tako mlllmetarske crteie. Tajnu 6e,
kako kaze, pred svoj kraj odatl
jedino unuku Jozi, kako bi I dalje
ostala u porodlci.
NlSTA nije nemoguCe
" "Nteta nije nemogude" 2lvotnl Je
moto Nikodlnke Nikolovske 23-go-diS- nJe
koorepetitora u jednoj balet-ek- oj
Skoll u Beogradu. Za nju
izgleda da zalsta nije. Sem 6to je
redovno zapoelena kao koorepetl-to- r
Nlkodlnka Je zavrdlla medlcln-8k- i
fakultet, stalni je dlan I sollst
hora "Kolegljum muzlkum", a do
karte, koje su Izradlll Kovaljevski,
ruski inzenjer I Karadaj, austrijskl
poglavar u Kotoru, vISe od stotlnu
godina kasnijel Znacajna je I karta
sa natplsom: "Poborl, Maine i
Bralci, koji su se pobunill 1768.
godine protlv Venecije i prISII pre-tenden- tu
Scepanu Malome". To je
jedlna, otkrivena, geografska karta
sa oznadenlm krajevlma Crne Gore,
koji su se bill prlklonill laznome
caru.
— Prellstavajudi arhlvske splse,
naiSao sam I na mnogobrojne, dra-goce- ne
dokumente o istoriji I
Istorijsklm lldnostima Srblje, koji
јоб nlsu proudeni I prlkazani —
opominje dr Milovic. — Tako se
zudna prepiska vodila protlv kneza
МИоба, koji je doneo, navodno,
ogromne svote novaca u Zagreb, da
pomaze ustanike I nezadovoljnike
protiv Austrije I time (prema glediS-tlm- a
austrljsklh dlnovnlka I dou6nl-ka- )
"pokazao je grdnu nezahvalnost
prema ukazanom mu gostoprlm-stvu- ".
Slidnih dokumenata ima I o
Karadordu, drugim srpskim vlada-rlm- a
I vellkanlma I njlhovlm odno-sim- a
prema drugim jugosloven-ski- m
narodlma, u okviru vekovnlh,
zajednldklh Interesa i teznjl. Napre-da- k
tehnike omogudava naudnlci-m- a
snimanje dokumenata I prouda-vanj- e
u miru. A pailjivo dltanje,
otkriva mnoge Istorljske dinjenlce
u sasvlm drukdijem svetlu.
Ivanka Besevic
ZavrSen skup o
V. MasleSi
Banja Luka — Znanstveni skup o
revoluclonarnom djelu i liku Vesell-n- a
Маз1ебе, koji su zajednldkl
organlzlrali Akademlja nauka I
umjetnosti BIH, te sarajevskl I
banjoludkl unlverzltetl, zavrSlo je
radom.
Oslm referata I radova Rodoljuba
Colakovida I Tode Kurtovlca, ovaj
znanstveni skup je razmatrao rado-v- e
dra Hamdije Cemerllca, dra
Envera Radilda, dra Mlde Carevida I
Bozldara Delaca, dra Stojana To-mid- a,
Mlodraga 2ivanovlca, dra
Obrena Blagojevida, dra Vere Plllc,
dra Mlllvoja Ferica, dra Jusufa
Mullda, Simuna Јиг)б16а, dra Bori-s- a
Kandlca, te Mllorada Gajlda. U
raspravi je sudjelovalo vide sudlo-nik- a
ovoga znanstvenog skupa.
kraja studlja na MuzldkoJ akademl-j- l
jedva da Ima јоб nekollko Ispita.
Ipak, tvrdl da njen radni dan nlkad
ne traje narodlto dugo, nltl je pre-napora- n.
Podlnje u 7, a zavava se
u 22 dasa. U torn vremenu obavl sve
evoje obaveze I јоб redovno ostavi
prostora za posetu bloskopu, pozo-riSt- u,
vldenju sa prijateljlma III TV
prog ram u.
2ABLJATRKA
U gorekokotarskom gradidu Lok-vam- a
ved nekollko godina se
odrzava takmldenje u zabljlm sko-kovlm- a.
Naovogodidnjem takmlde-nj- u
udestvovalo je 25 iaba I
njlhovlh gonlda iz Cijele Jugoslavi-jo- .
Pravlla nalazu da prod stroglm
zlrljem svaka zaba moze skodltl trl
puta, a u rezultat se raduna zbir sva
tri skoka. Stll skakanja je Slobo-dan,
all je gonldlma zabranjeno da
prl start u svoje pulene dotldu.
Naravno, kao'pravl takmidarl, zapcl
prolaze I kroz najozblljnlju anti-do-pi- ng
kontrolu. Ove godine pobjedi-l- a
je zaba Pantera, vlasnIStvo Ivana
Vrbanlda, Iz Karlovca, skokom od
110 cm.
May 4, 1977
TESLINAKMGA
U nakladi Skolske knjige u Zagrebu
upravo je objavijeno autobiografsko
djelo naseg velikog znanstvenika i izu-mitel- ja,
prvo u sklopu velikog izdavac-ko- g
potnvata kojim se predvida objav-Ijivan- je
cjelokupnih djela Nikole Tesle.
frillllllllMlllltlllltltlllllltllEIIIMIIIItlllllltlllllltlllttlllllltllllMMIIIllllMlllllltllllltlllllltltlllllllllllSllllllllllllllllIlt ffr.
Predsjednik Tito odlikovao
americke naucnike
Javlja se iz New Yorka da je predsjednik Tito
odlikovao petoricu americkih naucnika 6ija preda-no- st
i nastojanja su omogudila Sire priznanje geni-j- a
i rada jugoslavensko-amerifiko- g nauCnika i izu-mitel- ja
svjetskog glasa Nikole Tesle u Americi.
Generalni konzul SFRJ Vasa Veskovi6 predao
je J.K. Dillardu i Robertu F. Lawrenceu od Wes-tinghou- se Electric korporacije, Frank A. Jenkinsu
od Duke Power kompanije, Lionelu Bartholdu od
Power kompanije i dru Bogdanu Maglicu od Fus-sio- n
Energy korporacije Orden Jugoslavenske
Zastave Sa Zlatnim Vijencom, u ime predsjednika
Tita "za njlhov rad u promicanju imena i rada Niko-le
Tesle, i za njihov doprinos razvitku i konsolida-cij-i
mirne suradnje i prijateljskih veza izmedu Ju-goslav- ije
i Sjedinjenih Driava".
SveCano urucenje ordena obavljeno je 15.
aprila 1977. pri stalnoj misiji SFRJ u Ujedinjenim
Narodlma.
JEDNAKLISURA —
DESET MANASTIRA
U Ovdarsko-Kablarsk- oj klisuri
dugadkoj samo dvadesetak kilome-tar- a,
sa jedne i druge strane reke
Morave, koja protlde kroz klisuru,
sme5teno Je po pet manastlra. Svl
su oni skromnlh dlmenzlja, arhitek-tonskl- h
konstrukcija I freskog
slikarstva. Ipak, veoma su znadajnl
jer se u njima nekada obavljao
obiman posao prepisivanja I umno-zavan- ja
svih znadajnlh dela sred-njevekov- ne
knjlzevnostl. Manastlrl
su otvoreni I dostupnl turistima pa
je, narodlto u letnjlm meseclma,
ovaj kraj vrlo poseden.
B.B.ZASlMU
Slme Mijatovld, Iz okoline Drnl-б- а,
bio je napredno dljete, pa
krupan momdld, da bl na kraju
Izrastao u gorostasa od vide od dva
metra vislne. Slml godi, all mu ne
godl Sto su mu I stopala rasla
proporcionalno, pa porasla do
broja 54, za koji, inade, "hemaju .
kalupa nl privatni proizvodadl ni
tvornice clpela. Tako muku mudi da
S3SS
ЈШЦЦШШЛ
ne ostane bos. Sredom uspjelo mu
je da se sporazuml sa jednom
tvornlcom cipeladiji modelarl detlri
puta godtenje naprave specijalno
za njega, kako kaze, "par clpeletlna
b.b.".
FARAONIZVARA2DINA
Mnogo se u posljednje vrljeme u
cljelom svljetu р!бе I govori o
"tajanstvenoj" energljl koju posje-dujeobll- k
plramide. Zapravo, mog-l- o
bl se red! da nastaje prava eplde-mlj- a
"plramldomanije". Prvl "zara-zeni- "
u JugoslavIJi je Gabrljel
Pavlidevld iz sela Zbelava kod
Varazdina, koji je projektlrao,
patentirao I sad podlnje da gradi
kude u obliku plramide. Istlni za
volju, kuda ne izgleda 1обе. Sve na
njoj I u njoj vrlo je raclonalno. Ima
podrum, garaiu, sve stambene
prostorlje, a prl vrhu (gdje Je ener-gij- a
plramide najjada) dak I "mlsllo-nlcu- ".
Ne treba posebno naglaSa-va- tl kako je Gabrljel uvjeren u pravl
procvat pslhldklh I flzidklh kvallteta
kojl de njegovoj porodlci donljetl
stanovanje u ovoj kudi.
r ii
_?-"- .".
-