Zwilazkowiec Alliancer, May 02, 1937

              fer
tmW'
Stronica 4-- ta
yVVWWWVWWWMV¥MVWMMMWMMMWWWl
"Z ZKOWIE C- -
OFFICIAL PITHI h V OF THE P(HISH ALL1ANCK
iF CANADA
Publi- - for Every Sund
ORGAN ZWIA7M
STJN1EWSKI
MAZURKIEWICZ
"N-UMERA-TA
Roczna Kanadzi
Stanach Zjednoczonych Europie
Pojedynczy numer
POLAKÓW KANADZIE
na każda niedzielę
i?ftw 7
Admimsiu i A 7
vr
W i
Prinled Puhlished Polish AlHance Canada
"R
W
9150
$200
6e
and by of
(Jut
80c
Adres:
7 ZKOWIEC4
ironto Tel Redakcji EL 8683
W Rocznicę 3-g- o Maja
P7Y "KOŃCU 18-tr- o WIEKU stanowisko Polski nie
[było godnem pozazdroszczenia
% m
I Europę rozpierały nowe prąuy wiejąc „—
PW świecie' feudalnem rozpoczął się ferment ku szer-szym
poglądom na życie Jedynie Polska szlachecka
stała bezczynnie w rodzinie europejskich narodów
A jednak nie chciała nic uronić z przywilejów rozpa-lanej
szlachty na rzecz powstającego wtedy drobnego
mieszczaństwa i innych stanów
Rozkład państwa polskiego rozpoczął się z chwilą kie
dy z rozkazu cara rosyjskiego Piotra-Polsk- ą zmniejszy-ła
swą armję do 24 tysięcy wojska Nie posiadając swo-jej
silnej armji głos jej i znaczenie było za ciche ązehy
miał iei głos decydować o losach jej granic narodu i pan
stwa Nad Polską zawisła zła wola Rosji i sprzymierzo-nych
z nią państw przewidujących upadek i ekspansje
tej pierwszej na zachód
Szlachta polska rozpolitykowana rozpita skłócona
miedzy sobą nie doceniała groźnego położenia kraju Jia
źdy z nich stale powtarzał: "szlachcic na zagrodzie row
ny wojewodzie Niech biesi rządzą Polską abym ja miął
swoich niewolników i wypakowane skrzynie talarami
Resztę furda panie święty"
Tak mówiono wtedy w Polsce tak naginano wszystkie
sprawy państwa do woli szlacheckiego rodu nie trosz-cząc
się stale o resztę
Co prawda nie wszyscy tak robili i myśleli natenczas
Znaleźli sie jednak w ówczesnej Polsce i ludzie genjalni
dobrzy politycy ludzie o płomiennych sercach i rozu-mach
którzy starali się ratować walący się gmach Rze-czypospolitej
Za ich to inicjatywą ich to dziełem było ratowanie
IBólSki 'i' nadanie Polscefnowych praw ukrucenie szlach- -
de przywilejów nadanie drugim stanom ludzkich praw
i godności człowieczej Co prawda chłop polski bardzo
mało co z tego otrzymał Nowe to prawo nazwano Kon-stytucją
Trzeciego Maja gdyż w tern dniu 1791 roku u-cliwal- ono
takową Bez wiedzy możnych i wpływowych w
państwie którzy mawiali z dumą - POLSKA TO MY
Prawa nowej konstytucji miały wnieść nową krew i si
ly osłabłemu państwu Skarbu i wojska brakowało Pol-sce
więc nowemi prawami wyposażono Polskę skarbem
i liczna armja Zawiedli się jednak twórcy konstytucji
Buta magnaterji polskiej była obrażoną a w takim wy-padku
Rzeczpospolita nie wchodziła w rachubę
i Rzewuscy Braniccy Potoccy ci królewięta rozporzą-dzający
niezliczonemi dobrami nie tylko ze nie zgodzili
się na prawa konstytucji lecz jeszcze wysyłali prośby bła
galne do Katarzyny drugiej o pomoc militarną w obro-nie
interesów możnowładców Na to tylko czekała Rosja
Sto tysięcy moskali zalało ziemie kresowe Pełnomicnik
carowej Bułhakow wręczył rządowi polskiemu wojenną
deklarację powołując się na uchwały Targowicy Pożo-ga
znaczyła swój pochód armja rosyjska Pod butem ro-syjskiego
żołdaka i polskiego magnata kończyło żywot
krótkie wiekopomne dzieło a z nim zginęła na stulecia
wolna Polska
Nad_vickopomnym aktem Konstytucji Trzeciego Ma:
ia zastanawiali się wszyscy historycy mężowie stanu i
co najwięksi pisarze Największą głębią jasnowidzącego
sadu o tvm akcie odznacza się opinja Adama Mickiewi-cza
Artykuł jego p t "Konstytucja Trzeciego Maja" w
"Pielgrzymie Polskim" z dnia 3 maja 1883 i składa się
z dwu części W pierwszej — proroctwo o tern ze spra-wa
Polski wywołana będzie przed sąd swata nie inaczej
tylko głosem jakiejś powszechnej politycznej burzy I
o tern że w latach tej burzy zrodzą się "nowe potrzeby
które sprawa że "dotychczasowe konstytucje pisane
nie będą mogły "służyć za prawidło ludziom stąpającym
w przyszłość '
Pierwsze proroctwo Mickiewicza sprawdziło się po bu
rzy w roku 1918 Polska powstała do istnienia dzięki o- -f
iarności życia i przelanej krwi jej synów
Drugie ma się teraz sprawdzić Kiedy my ludzie sta
pajacy w przyszłości" zrozumiemy znaczenie naszej siły
znaczenie ludzkich praw rządzenia własnem życiem i
państwem
Po naszych Grupach Związkowych obchodząc każdo-rocznie
znaczenie Konstytucji Trzeciego Maja powmms
śmy to podkreślić Obchodząc rocznicę historycznych
dziejów obchodzimy zarazem znaczenie dzisiejszych na
szvch zadań
Konstytucja Trzeciego Maja była piękna na owe czasy
Dziś idziemy w "przyszłość jak powiada poeta: Dziś
dla narodu polskiego nic wystarcza Konstytucja Majo-wa
Kwietniowa ani 1919 roku
Dziś żądamy równych praw i przywilejów dla wszyst-kich
Polaków w Polsce jeżeli kraj ma być godnie rządzo
ny i broniony przez cały Lud polski przed zachłannością
naszych siąsieanich wrogów
"ZWIĄZKOWIEC" MAJ (MAY) 2 — 1937 Nr IŁ
Ą '' - ♦ — — ♦ - ♦ i -- _ - # j ŚPIEWAJCIE TO ZE MNĄ
TRZECI MAJ
Tyle lat temu i zda się że wczora
Tak wielka jasność z chwili owej bucha
Którą rozniecił wielki poryw Ducha
Gdy pękła pierwsza stanowa zapora
Trzeciego Maja dzień nie zapomniany ł- -
Gdy po raz pierwszy uczuł lud piastowy - v
Że mu na rękach pękają okowy
Że mur kastowy już walą tarany
Że dawne hasło możnowładztwa zgasło
I piorunowe brzmi równości hasło
Niezapomniany dniu Trzeciego Maja
Polskiego Ducha zielony wawrzynie
Niech pamięć Twoja po wiek wieków słynie
Przed Tobą drgnęła wszak wsteczników zgraja
Co zgniłych wierzeń posągi oplata
Przed wielkim blaskiem zbladłe skryła lice
Jag gad wypełzła za kraju granice
Szukać wśród wrogów dla Ojczyzny kata
Bądź pozdrowiony dniu niezapomniany
Mocniejszy niżli dziejów huragany
Twojego blasku jasność tajemnicza
Przezwyciężyła mroczne wraże siły
Co j$ Sybirem i stryczkiem tłumiły
Jaśnieje nadal gdyby płomień Znicza
Rozprasza cienie przeszłości ponure
Z niej lud wolności potworzył ogniska
I gdy potrzeba na ofiarę ciska
Krwi bohaterów królewską purpurę
A jasność Twoja co raz świetniej płonie!
I kroczy dumnie z Twym zadatkiem w łonie
O Ludu polski! Potomku piastowy!
Czcij jak relikwię tę drogą spuściznę
I w jej płomieniu dawną wypal bliznę
Jaką wyryły zrzucone okowy!
Nie daj by świetlna jasność nieskalana
Jaką rozniecił Wielki Dzień Majowy
Miała znów kędyś ponad Twemi głowy
Średniowiecznego oświecać bałwana
Żywi i zmarli niech zdobyczy strzegą
Ty sam stań w blasku Dnia Wiekopomnego
Nad Mogiłą Szymanowskiego
Przed kilkoma tygodniami zmarł
w Szwajcarji jeden z najsłynniej
szych ówczesnej doby poisKi Kom
pozytor Karol Szymanowski
Ze śmiercią Szymanowskiego u
bywa sztuce polskiej kompozytor
o głośnym europejskim nazwisku
autor licznych dzieł na wielkąxza-krojonyc- h
miarę grywanych na e
stradach naszych i zagranicznych
Ubywa indywidualność twórcza
mocna nie znająca kompromisów
z przeciwnymi sobie przekonania
mi muzyk wykształcony wszech-stronny
bez reszty oddany swojej
sztucci własnymi ideałomjestetycz
nym
Już w latach przedwojennych
począwszy od 1905 roku kiedy u-ka- zują
się w druku pierwsze jego
preludja zdobywa sobie Szyma-nowski
imię utalentowanego ory-ginalnego
kompozytora który w
grupie twórców "Młodej Polski"
w muzyce należy do awangardy
entuzjastów nowej muzyki symfo
nicznej Ksltałei się w Konserwa
torjum Warszawskim u M Zawir-skieg- o
Zygmunta Noskowskiego
W pierwszych swoich studjach
warjacjach preludjach fanta-zjach
obiera sobie za mistrzów'
Rłnnnnn S7iimniin iv nieknei O
werturzc po 12 pierwszych sym I
fonjach — Straussa
W ogólnym tak wcześnie nieste
ty zamkniętym dorobku twórczym
Szymanowskiego znajdują sie: 4
symfonie dwie opery "Hagith" i
"Król Roger" oratorjum 'Stabat
Mater" 2 koncerty skrzypcowe ba
let "Harnasie" licznie pieśni pre
ludja etiudy warjacje fantazje
mazurki popularne już "Mity"
skrzypcowe i bardzo wiele innych
mniej znanych utworów
Wszystkie większe dzieła Szyma
nowskiego sa dziś żywo zapisane
w pamięci Warszawy znajdowały
i znajdują swoich gorących wiel-bicieli
były też niejednokrotnie
na łamach prasy omawiane
"Stabat Mater" nieomal w
przededniu śmierci autora zostało
wykonane przez chóry i orkiestrę
Polskiego Radia W tym samym ze
soole były wznowione w sezonie
bieżącym "Harnasie" których u-r- ok
"swoisty zaczerpnięty z folklo
ru górali tatrzańskich położył
Ontario Ognili Strajków
Ostatni strajk w mieście Osha
wie poruszył do głębi opinje sfer
robotniczych i mieszczańskich w
Kanadzie Cały kraj od Atlantyku
do Pacyfiku stanął w jednem og-niu
walki strajkowej To co mia-ło
to przyszło Obecne
strajku nie są żadną winą peta
jemnych agitatorów i robotni
czych organizacji jak to drudzy
starają się całą winę zwalić na
"moskiewskich agitatorów" Hd
Odpowiedzialność za dziesiejsze
strajki i przyszłe następstwa ja
kie mogą mieć pewne skutki z te
go W pierwszem rzędzie ponosi za
to manja szalonego wyzysku ze
strony właścicieli którzy przez o
statni okres lat siedmiu dopusz
czali się karygodnego wyzysku
nie tylko swoich pracowników
lecz i tem sposobem wyzyskiwano
zarządy miejskie rabowano wprost
kasy miastowe kazano miastu ży
wić i płacić swoim robotnikom
którzy po całych tygodniach pra
charakterystyczny stempel na
twórczość lat ostatnich kompozy
torą
Z symfonji najlepiej pamiętamy
dwie ostatnie niesłusznie dwie
pierwsze zeszły ze repertuaru po
dobnie jak uwertura koncertowa
Trzecia symfonia przedziwnie sub
teinie skojarzona z poematem
"Pieśń o nocy" w mistycznych sło
wach tenorowego solo mówiła za-wsze
o głębokich poza ziemskich
tęsknotach muzycznych autora W
czwartej znów symfonjT "konce-rtującej"
stfli przed oczamPbywal
ców Filharmonji War sanrkompo
zytór grający na fortepianie kie
dyw dziele swoim chce dać nowo-czesną
syntezę dwuch zdawałoby
się niezgodnych form muzycznych
jak koncert fortepianowy i symfo
nja
A któż nie pamięta poezji kon
ceitu skrzypcowego w wykonaniu
dziś już lównież nie żyjącego Paw
a Kochańskiego najwierniejsze
go tłumaczi wszystkich sybtelnoś
ci języka Szymanowskiego A ję
zyk to dli wykonawców nie łatwy
nie dla każdego zrozumiały Wy
sokic pozycje skrzypiec flażolety flf"wo Wnvv niektórych biegni
ków jak w "Mitach" wymagają rc
ki nvHsty i wyszkolonego ucha
słrhneza
Przyszłość prawdopodobnie od-kryje
ni-- e ieden jeszcze cenny u-tw- ń"
--piW- cześnie zmarłego kom
pozytora Szymanowskiego Nie je
den z nich pozostał w szkicu lub
w nrdokończoym rękopisie Do o statnio rozpoczątych utworów na
leżą "L'nie" — pieśni na sopran
z orkipti"i ZiMwie tylko dwie z nich zdfiż-- } kompozytor napisać
"Jak kvpv ska'"lpjv Jałowiec ciem
ny jest moia wiara" i "Dwunasto
dźwięczni rvtsro której struny
n 7 nioVi" Dłueoletnia uporczy
wa chombn ni° nnzwoliła mu skon
rzyć rini Wyniszczony gruźlica
oreran"™ n?° mó" zwalczyć stop
niowppTt ndk sił i zdrowia
Cm?- - 9''irn"a dźwięki które
dłuiro ip!7C70 Sniewpf moEh o bo
gatvru -- "sobach duchowych swe
go twÓT
ZrrrJ" komnozytor Szymanow-ski
z!ł'"I rwVinwnuv z wiplkipmi
honor"- -' w VnVowie na Skałom
nomiedzv zasłużonemi i slynnemi
w
przyjść
cy w fabryce nie byli zdolni zaro bić tyle aby mogli się sami utrzy
mać Nie mówiąc już o rodzinath
które żywiły municypalne zarządy
miast
Bodziny takie pozostawały na u
trzymaniu publicznem pomimo
że ich ojcowie bracie siostry lub
żony zarabiały ręce po łokcie nie
mogli wyżywić swojej rodziny a
ni końca z końcem związać z takie
go zarobku
To poruszyło publiczną oDinję
w kraju Pierwsze do walki po wstały Unje Zawodowe śląc pro
testy na ręce rządów Z trybun
parlamentarnrch zaczęły rozlegać
się głosy żądające rewizji waran
ków pracodawcy i robotnika Za
nimi poszedł kler protestancki i
zwykła nrasa która zaczęła bić na
trwogę to obudziło i ośmieliło sa
mego robotnika
Zaczął nabierać sił zrozumiał
źe musi sam walczyć jeżeli chce
ażeby cos mieć Iluzja o wspania
Jak Należy Czytać Gazety?
Z Miesięcznika "Pol Zagranicą"
Ktoś niepozbawiony dowcipu po
wiedział że "cywilizację mierzy
się ilością żyżytego mydła" Tkwi
w tym sporo prawdy Zdaje się jed
nak odzwierciadlać jedną tylko
stronę rozwoju kulturalnego społe
czeństw Dowcipny autor uproś-cił
sobie zbytnio definicję mierni
ka rozwoju kulturalnego Jeżeli
natomiast skonstruujemy także o
kreślenie: — miernikiem rozwoju
kulturalnego jest wzrost czytania
gazet w społeczeństwie to nie od-dalimy
się zbytnio od prawdy W
państwach o wysokim poziomie
kulturalnym liczba wychodzących
gazet jest stosunkowo wielka u- -
względniając fakt że nakłady do
chodzą nieraz do miljona i więcej
egzemplarzy Prasa stała się od
kilkudziesięciu lat poważnym czyn
nikiem twórczym we wszystkich
prawie przejawach działalności
społeczeństw Bez niej rząd czy
partja czują się osamotnione z
nią zaś czują się pewniejsze bo
ona to tworzy opinję publiczną A
le nie na tym zgoła polega jej głó
wna zasługaPrasa informuje nas
o najnowszych wydarzeniach w
świecie o najnowszych odkryciach
myśli ludzkiej Jej rola jako do-niosłego
czynnika w rozwoju i
propagowaniu zdobyczy kultural-nych
jest olbrzymią Sprawia że
czytelnikowi nie pozwala zapom
nieć tego co wyniósł z ławy szkol
nej a ponadto pobudza nas do pra
cy samokształceniowej Umiejętne
czytanie gazet może poszerzyć
nasz horyzont myślowy
Żeby jednak wszyscy mogli ko
rzystać z tych dobrodziejstw ja
kie daje praca codzienna musi się
społeczeństwo zdobyć na pewien
dosyć poważny wysiłek Zrozumie
nie należyte gazety wymaga bądź
co bądź elementarnej wiedzy z ta
kich szczególnie dziedzin nauko-wych
jak ekonomji socjołogji po
lityki i historji Tu więc otwiera
j się poważnie polo pracy dla prowa
dzacych pracę oświatową na kur-sach
dokształcających w świetli-cach
w bibliotekach i czytelniach
Jednak metoda pracy oświato-wej
w poszczególnych tych ośrod-kach
w których gazeta może po- -
J służyć jako punkt wyjściowy do
pogłębienia i rozszerzenia hory-zontu
myślowego czytających ją
j zbiorowo lub indywidualnie — za
leżeć powinna od intelektualnego
ich poziomu Tam gdzie poziom
jest stosunkowo niski należy zor
ganizować cykl zamkniętych w so
bie kursów z geografji historji e
konomji socjołogji i polityki Nie-zmiernie
ważnym momentem przy
cz}taniu gazet jest orjętowanie
się czytelnika na mapie Ułatwia
to zrozumienie faktów politycz-nych
i wysnuwania z nich pew
ło myślności ze strony kapitalis-tów
pękła jak nadmuchany balo-nik
w ręku dziecka Zaczęto się or
ganizować w Związki Zawodowe
ostUantniaieniz9mmkieasnięacdyyjskniigdnyotunijee bzya
wzswiaeołyicdhontaypocłrhygcwaznaisznaocnwjaiypccdhhy cnNziłeoownzkeoórwggaanłwęi
zowane w przemyśle kanadyjskim
zorganizowały nowe lokale unijne
wzrastając w moc i znaczenie
W powyźszem okresie czasu po-~ti- ło 46 nowych ugrupowań ro- bOoMtniacnzoychjesnta ttoerzeanwierostanmae iilopśrćow
Z tych właśnie przyczyn rząd bliybłeruaclnhwy alwić nOonwtaerioDrawzomuoszmoninyi
trynmwalnzeisiaacmzayrpmołabcoitsenpiok"samobiewnmimoubmproonwęwstargzaeybs-y
mać wzrastający Dotężnr ruch u--niz- mu i partii robotniczych
ownoczesme stępić i osłabić 'po-"Hjp- cp
rizcNehhiamwahsrraołconiiohkzfiidd-urtobiupnum-trieeoejzszacyzdecokhwaćnnwNpaszenrioe 7?M„zw„rnccizei!klirdho swtanlVk?ńw KwanaSdto!da1---n"
rwio ? po rd "i)k raieMe- - strdą7ceninwpmKanadiezmiea saanni a ieDdonrzeai
h--vihoZxs rkryreanikrsułnwInb mw kntaódroe?ićn{e ™w?SaiteraicMernwiV wPVł?clrzorśorbiotsnaikwa'ypgond --si tal z tv?rodi5a na tv-d7- in pawich do walki rm-wstai- e coraz większy we wszystkich ga
nych wniosków Iogfcznych Efefct
zaś całkowity może nastąpić Trfe
dy dopiero skoro czytelnik zap&
znał się z elementarnymi wiadomo
ściami z wyżej" wymienionych dzie
dżin nauki Omiejętność czytania
i orjętowania się na mapie oraz
zdobycie minimum wiadomości r
socjołogji geografji historji i
lityki uczyni więcej zrozumiałem
czytanie gazety i pobudzi czytelni
ka do dalszej pracy samokształcę
ntowej
W świetlicach i na kursach do
kształcających wykłady o ile po
iom umysłowy uczestników nie
jest zanadto zróżniczkowany mo
gą się odbwać zbiorowo W bibljo
tekach i czytelniach gdzie ele
ment ten pod względem intelektu
alnym ulega znacznym odchylę
niom praca instruktora oświato
wego z konieczności opierać się
będzie na innych przesłankach
Praca zespołowa zastąpiona be
dzie pracą indywidualną Instruk
tor zdając sobie doskonale spra
wę że ma do czynienia z elemen
tern pod względem umysłowym na
der różnorakiem postępować b?
dzie musiał bardzo oględnie opie
rając swą pracę oświatową na in
dywidualnych wskazówkach b§
dzie więc wnikliwie badał poziom
umysłowy każdego czytelnika i
zależnie od tego zestawiał dlań tty
kazy takich książek w których o
mawiane są zagadnienia porusza
ne na łamach prasy W pracy tej
ponieważ w niektórych podręczni
kach naukowych nie są uwzględ
nione aktuałja będzie posługiwał
się czasopismami albo teczkami
artykułów z gazet uzupełniając w
ten sposób materjał niekiedy prze
starzały — nowym odźwierciadla
jącym nurt współczesnego życia
Dobra książka umiejętnie do
brana' teczka i z artykułami lub cza
sopismo stanowićjbędzie wielką po
moc przy czytaniu i przedewszyst
kiem rozumieniu czasopism
Czytanie gazet w ostatnich cza
sach stało się potrzebą dnia Pra
sa umysł nasz pobudza ustaw Icz
nie do wysiłku trzyma nasze ner
wy w napięciu nie pozwala nam
ani na chwilę pogrążyć się w bło
gostanie niemyślenia wyzywa nas
często z krańcowej apatji
Ma prasa swoje plusy i minusy
Ma swoich obrońców i oskarży
cieli
Dziennik jest klątwą czasów na
szych — to zapatrywanie jednych
— dziennik to pochodnia życiu u
myślowemu przyświecająca rzecz
nik oświaty i umoralnicnia — mó
wią inni
Mimo to zarówno jedni jaki
drudzy nie pogardzają tym co
dziennym pokarmem intelektual-nym
Wszyscy chciwie czytają gazety
F K
łęziach przemysłowych Jak wyni
ka z przebiegu strajkowej walki
rządy liberalne zachowuj'ą się
sympatycznie do strajkujących
zdaje się że chcialbyby pomóc vr
niektórych razach Sami strajkują
cv ich świadomość i solidarno
decydują o wygranej jak to mieli
śmy kilka dowodów na wschodzie
i ostatni strajk w General Motors
Ltd w Oshawie
Lecz to jeszcze nie wszystko
jak zapowiadają zarządy unijne
Miesiąc maj czerwiec i lipiec
będą decyduiącemi w miesaicach
tych przewidują wielkie strajki
na północy w kopalniach złota ni
klu miedzi i cyny Gdzie jednora
zowo ma wyjść do walki półmilio
nowa armia obejmująca miasta
Sudbury Copper Cliff Kirkhnd
Lakę Timmins i wiele inuych pa
łęzi górniczych
W miesącu czerwcu ma wybuch
nąć strajk' w metalowem przemy-śle
obejmujący całe Ontario
szczególnie
TT _
"miasta: BrantfonŁ
namiuon Toronto w Ktornu~ u-nier- wszv
oeień pójdą zakłady "G
"pml steel Wares International
"'ur--euiu tu--ommion tt neeji rme -- —-crew and Gear Metal Stampin?
Ttd Beaths Manufacturing Ca
ita
Na podstawie uniinych raP°r
tów --Dodanych w tvćh dniach As
T-TRV- _ T WńT-fł-ri TT-vn?V-n_
Że So '
35 nrocent robot-ikó-w w nieW
rych fabrykach tego przeraj"
Dokończenie na Stronicy o-%- sy