Zwilazkowiec Alliancer, December 14, 1971

              1111
?F miilM
H a Im
i "£ iłlff J
i l ' & f t iii
1 :''{
i'?v I
JMWnfe
1' V i VAl! I5S
K '1 li
r ci- - %
1 'a %
ś5
i' Ł
ł J
i♦i'--
SiCr w ił£ 4 hmirm? 4 "j
1A ' 5'
łT
'S's-!ui„tti-
& 3& !' wr' & ':
SU 1' II i # -- U
mir
'U5i" - !
1
1 C m 1 i Wał '
i
li
'4
1Hk8m& era tm9
flfc '
Iii c
: III ff't r
WpiMM
a
ńJ
PM
Ł'(WiElł tM'f' l?ł
llllll 'i
at'T tfm- -
@ pnZYJEMiWCf 5IV4T BOŻEGO NARODZENIA g
" i SZCZ£śŁWEGO --OWEGO HOKl W
składa swym Klientom i całej Polonii
SHUMSKY JEWELLERS i
Polecamy jako prezenty na każda okazję zegarki $£
biżuterię kryształy srebro Hp Specjalna zniżka Sf
S uia siuuemow y f Dogodne spłaty bez oprocentowania j%
Naprawa zegarków i biżuterii ~fc
Zadowolenie zapewnione jjtf
766 Queen Sh W — Te! 363-177- 3
1 m— — C„ j ete-- _ I
jfe Serdeczne życzenia Wesołych świąt W
M i Szczęśliwego Nowego Roku 1k
Wszystkim swoim Klientom i całej Polonu
zasyła
JT B
(
A BAKERY & DELICATESSIM
£ Doskonałe ciasta serniki makowniki forty
Ha Dostarczamy na wesela i zabawy
Ł 175 Roncesvalles Avc Tcl 535-286- 5 g
% 2230 Bloor St West — Tel 769-585- 1
jfc Sii3l3l2i?l5l5lXt)'ii2iaJi5l5-1l5l3ili3iS5ll)5lSl-53)J- ! t
1
15
WESOŁYCH ŚWIĄT BOŻEGO NARODZENIA
i POMYŚLNEGO NOWEGO ROKU
ile
Futurę Fuel Lfd
& Seryice Stałion
Czyszczenie i obsługa bezpłatnie
Dostarczamy oliwę do palenia czyścimy i naprą- -
s 'uinmv nlppp Snr7rHn1pmv h(n7vhp marki RA
jfij Smarujemy samocliody i naprawiamy — solidnie
5= uuurzc i tumu iaiua iuuuiu
M 945 Bldbr Sn W -- Toronto Ont
m Tel 536-355- 1 po 7 wiecz 762-949- 4
'JCS 'icniccicicteiciętcfsisicisictCiCfeMic-ccictcteeteiststwteicise- e j
"S Z okazji Świąt Bożego Narodzenia
jj i Nowego Roku
$j serdeczne życzenia przesyła
SUPERIOR SAUSAGE CO
Dostarczamy do sklepów wędliny
wyrabiane na sposób krajowy
Proście o nasze wędliny w swoich sklepach
1004 St W —- Tel 531-84- 22
3 Ont
JKKicisłciciefsicisstsisiswtiitiisteicisisisłefeisicisisicteis
WIĄZANKĘ NAJLEPSZYCH ŻYCZEŃ
ŚWIĄTECZNYCH i NOWOROCZNYCH h składa
WALLPAPER & PAINT CENTRĘ
ft
r KU
% Pokrycia na podłogi przybory malarskie tapety m
$ij W-pożycza-nic
szlif erek (sanders) W
386 Ronccsvalles Ave Toronto 3 Ont Ęf
M Tel 532-654- 1 M
% NAJSERDECZNIEJSZE ŻYCZENIA
H ŚWIĄT I SZCZĘŚLIWEGO NOWEGO ROKU gf
śz składa swym Klientom i całej Polonii fjp
1 BORlfAL HARDWARE
42 Poleca wielki wybór farb naczyń kuchennych g5
— prezentów przybory wodociągowe itp Ceny
PJs umiarkowane Solidna obsługa dostawa g 1586 Bloor St W — Toronto 9 Ont W
ss vw poDiizu uunaas ar w)
Tel 534-145- 9
32 Siaa5)53i5s5S)5taSłaaSi3Si!ł5ta32)ł5iS5t51t3 7!5jSsa5łkSs j
Silił' 'Stf ''v
031
furnace'ów
gwuitituuwuiiu
Dundas
Toronto
H
VESOŁYCH
Bezpłatna
NAJSERDECZNIEJSZE ŻYCZENIA
ŚWIĄTECZNE I NOWOROCZNE
składa swoim Klientom i całej Polonii
HIGH PARK GLEANERS
Właściciele małżonkowie K Z FENDRYCH
Szybka i rzetelna obsługa
107 Roncesvalles Ave Toronto 3 Ont
Teł 532-536- 5
Bezpośrednio przed wojną
ofiarowano śmigłemu-Rydzo-w- i
Srebrną Buławę Marszał-kowską
ze znamienną dedy-kacją
haftowaną na czerwo-nej
makatce: "Wodzowi —
Naród" Fakt ten został od-powiednio
rozreklamowany
przez ówczesną prasę sanacyj-ną
która zamieściła zdjęcie
Srebrnej Buławy oraz opis ce-remonii
jej przekazania
We wrześniu 1939 r Srebr-n- a
Buława porzucona przez
Edwarda Śmigłego-Rydz- a do-stała
się wraz z kasetą i wy
mowną makatą w ręce hitle-rowskich
najeźdźców i stano-wiła
w latach 1940 — 1942
centralny odpowiednio wy-korzystany
i demonstrowany
eksponat na wystawie" zorga-nizowanej
na krytym szkla-ną
kopułą dziedzińcu Berliń-skiego
Muzeum Broni na Un-te- r
den Linden pod nazwą
"Lupy z wyprawy na Polskę"
Srebrną Buławę wyłożono
na makatce w szklanej gablo-cie
pomiędzy portretami pre-zydenta
Ignacego Mościckiego
i marszałka Edwarda Śmigłego-R-ydza
na wprost wejścia
do tzw Ruhmeshalle (Hali
Sławy) Gablotę otoczono pół-kolem
zdobytych sztandarów
pułkowych Mała tankietka
kilka działek i manekiny o-dzia- ne
w polskie mundury
wojskowe stanowiły uzupeł-nienie
wystawy podkreślają-ce
znaczenie centralnej eks-pozycji
Wystawa miała charakter
szyderczy obraźliwy i poniża-jący
godność Narodu Polskie-go
który bohatersko bronił
Warszawy Westerplatte i po-konany
nie skapitulował Jak
wielkie znaczenie przywiązy-wano
do tej wystawy świad-czy
fakt że nie usuwano jej
z dziedzińca "Zeughausu" dla
zademonstrowania łupów z
wyprawy na Francję Jugosła-wię
i inne kraje
Charakter wystawy nie
mógł nie budzić buntu zarów-no
wśród nielicznych Pola-ków
z dawna zamieszkałych
w Berlinie jak też wśród ro-botników
polskich Ostatecz-nym
jego wyrazem stało się
śmiałe włamanie do "Zeug-hausu"
w nocy z 20 na 21
czerwca 1942 r w celu zni-szczenia
wystawy i odebrania
okupantowi Buławy Marszał-kowskiej:
Na przełomie 19651966 r
"Dziennik Zachodni" (Kato-wice)
opublikował reportaż z
życia Polaków zamieszkałych
w Berlinie 'z którego wynika
że akcja owa była dziełem za-konspirowanego
już wówczas
dawnego Związku Polaków w
Niemczech Jednakże jest to
tylko część prawdy
Związek Polaków w Niem-czech
organizował w okresie
okupacji grupy oporu wśród
robotników polskich wywie-zionych
na roboty przymuso-we
organizował dla nich rów-nież
pomoc w zakresie zaopa-trzenia
w odzież zimową czę-sto
wykradaną z niemieckich
magazynów wojskowych bez-kartko-we
zaopatrzenie w
środki żywnościowe w skle-pach
prpwadzonych przez
berlińskich Polaków kolpor-taż
i wymianę książek pol- skich wiadomości z frontów
II wojny a także akcje dywer-syjne
i sabotażowe
se
if
W latach 1941 — 1942 mia-łem
okazję współdziałać w
organizowaniu grup oporu
wśród robotników polskich w
Berlinie i w miejscowościach
podmiejskich z prezesem Ber-lińskiego
Zarządu Związku
Polaków w Niemczech któ-rego
odwiedzałem w jego mie-szkaniu
przy Adnerasplatz z
niejakim Fromusiewiczem (?)
(nazwiska dokładnie nie pa-miętam)
Równocześnie w
1941 r nawiązałem kontakt
ze Stanisławem Hadyną obec-nym
dyrektoru Zespołu Pieś-ni
i Tańca "Śląsk" który pra-cował
w tym czasie jako pie
lęgniarz na oddziale polskim
w szpitalu w Berlinie-Neu-koel- n
Wykorzystywał on tę
funkcję dla propagowania
biernego oporu którego pro-gram
poltiyczny streszczał się
w haśle "Non cooperamus"
— (Nie współpracujmy dla
wojny) Po ucieczce Stanisła-wa
Hadyny z Berlina do Ge-neralnej
Guberni czyniłem
starania o objęcie jego funk-cji
w szpitalu oraz przejąłem
kierownictwo zorganizowanej
przez niego grupy Należał do
niej min Paweł Stefanowicz-Maruch- a
pochodzący z Kras-negostaw- u
poszukiwany
przez policje w Guberni w
związku z akcją na oficerów
Wehrmachtu w Krasnymsta-wi- e
i ukrywający się w Berli
nie pod nazwiskiem Stefano-wicza
Plan włamania do "Zeug-hausu"
i odebrania okupan-towi
Srebrnej Buławy a tak-że
sztandarów pułkowych
powstał w 1942 r gdy razem
z Pawiem Stefanowiczem
zwiedzałem Berlińskie Mu-zeum
Broni
W pierwszych dniach
czerwca 1942 r przyjechał do
mnie do Berlina gdzie od
miesiąca pracowałem jako
robotnik rolny u Karola Beu-sdorf- a
mój młodszy brat
Franciszek Lenczewski które-go
ściągnąłem do Berlina i
pomogłem uzyskać pracę w
Fabryce Wyrobów Cukierni-czych
"Venetia" Ku mojemu
zdziwieniu zakomunikował
mi że opracował w szczegó-łach
plan włamania do "Zeug-hausu"
Stwierdziwszy że powodze-nie
akcji wymaga jej zawęże-nia
tj rezygnacji z odebrania
sztandarów pułkowych posta-nowiliśmy
równocześnie że
dla zwiększenia psychologicz-nego
efektu akcji włamanie
powinno nastąpić w pierwszą
rocznicę najazdu hitlerow
skiego na ZSRR lj w nocy
z soboty na niedzielę 20 na
21 czerwca — oraz ustaliliś-my
sposób dalszego postępo-wania
po zakończeniu akcji
lub w przypadku jej niepo
wodzenia
W sobotę o godz 15 mój
brat ukrył się w "Ruhmeshal-le"
na I piętrze pod maską
pośmiertną Hindenburga spo-czywającą
na wysokim pus-tym
postumencie nakrytym
czerwonym suknem W nocy
zszedł po balustradzie scho-dów
wiodących do "Hali Sła-wy"
na dziedzińcu "Zeug-hausu"
Najpierw przygotował so-bie
drogę do ucieczki zwija-jąc
roletę służącą do zaciem-niania
w oknie od strony tzw
Ehrendenkmal i otwierając
górną niezakratowaną część
okna Muzeum było strzeżone
przez dwóch strażników któ-rzy
dokonywali okrężnego ob-chodu
na parterze z którego
na dziedziniec "Zeughausu"
prowadziły trzy bramy Ułat-wiały
one orientowanie się
w jakiej części Muzeum Bro-ni
znajdują się strażnicy
Przygotowawszy sobie drogę
odwrotu Franciszek Lenczew-ski
nakrył gablotę ze Srebrną
Buławą płaszczem strzelca
podhalańskiego zdjętym z ma-nekina
i rozbił ją karabinem
odczekawszy na moment gdy
strażnicy znajdować się będą
w takim miejscu iż wpadając
na dziedziniec zwabieni hała-sem
nie zagrodzą mu drogi
ucieczki W dniu 21 czerwca
1942 roku o godz 430 Cre-brn- a
Buława Marszałkowska
została ukryta w sianie nad
oborą u Karola Beusdorfa
Już następnego dnia hitle-rowcy
zaczęli szaleć z wście-kłości
postawiono na nogi ca-łą
berlińską policje Przepro-wadzono
gruntowną rewizję
we wszystkich przyfabrycz-nych
obozach pracy U Pola-ków
mieszkających prywatnie
wyrywano nawet podłogi Nie
przeprowadzono rewizji w
Fabryce Wyrobów Cukierni-czych
"Venetia" ponieważ
właściciel fabryki SS-fuehr- er
Willy Johames oświadczył
funkcjonariuszom policji któ-rzy
przybyli dla dokonania
rewizji że on ręczy za
swoich robotników Nikomu
też nie przyszło na myśl po-szukiwać
Srebrnej Buławy w
odległym od centrum miasta
Berlinie-Mahlsdorfi- e u robo-tników
rolnych pracujących
od godz 5 do 21 Gdzieżby
znaleźli oni czas aby włamy-wać
się do "Zeughausu"?
A tymczasem właśnie w
Berlinie-Mahlsdorfi- e Srebrna
Buława Marszałkowska ocze-kiwała
na przerzut do Anglii
w celu przekazania jej gen
Władysławowi Sikorskiemu
Zorganizowania przerzutu
podjęli się Paweł Stefanowicz-Maruch- a
oraz mój brat Fran-ciszek
Lenczewski Wyjechali
w połowie lipca 1942 r z Ber-lina
do Bregenz aby przedo-stać
się do Szwajcarii Umó-wiliśmy
się przed 'ich wyjaz-dem
że -- jeżeli w ciągu 6 tygo-dni
nie otrzymam od nich
wiadomości ze Szwajcarii
uciekam z Berlina
Wiadomość nie nadeszła
Jak "się później okazało Pa-weł
Stefanowicz - Marucha i
Franciszek Lenczewski zostali
zatrzymani na granicy szwaj-carskiej
i osadzeni w więzie-niu
w Norymberdze
W dniu 9 września 1942 r
wyjechałem z Berlina do Wie-dnia
ostrzeżony przez robot
nika niemieckiego że zbierał
o mnie informacje funkcjo-nariusz
gestapo Ucieczka z
Berlina nie była już wtedy
sprawą łatwą Bilety kolejowe
sprzedawano na podstawie
polecenia wyjazdu lub za-świadczenia
o urlopie! Wyło-nił
się także trudny problem
co zrobić ze Srebrną Buławą
Dużej pomocy w tym zakresie
udzielili mi robotnicy jugosło-wiańscy:
Nikola Banowie któ-ry
kupił mi bilet do Wiednia
na podstawię swojego za-świadczenia
o urlopie oraz
Milica Kunsteej Slowenka
tfuzciiu MAtiUDZUNlA l MUWEUO ROKU
życzy swoim Klientom
i Świąt
i Roku
pochodząca z Repne kolo Vi-lac- hy
w Karyntii pracująca
wówczas jako robotnica w
pralni na Friedrichstrasse
która podjęła się przechować
u siebie Srebrną Buławę aż
do czasu gdy będę mógł jej
dać znać gdzie i kiedy należy
mi ją przekazać W 1943 roku
przesiała mi ją do Wiednia
W 1944 r otrzymałem wia-domość
że brat mój 29 lutego
1944 r zmarł w więzieniu w
Rawiczu zamęczony przez
hitlerowskich oprawców po-chowano
go na cmentarzu w
Gorchen Do więzienia' w Ra-wiczu
został przewieziony z
Norymbergi po otrzymaniu
wyroku skazującego go na 8
lat ciężkiego wiezienia wyda-nego
przez
w Berlinie w sprawie nr akt
19062 i 1 H 11043 przeciw
Stefanowiczowi i innemu za
"zdradę stanu" Ale spraw-ców
włamania do "Zeughau-su"
nie wykryto
W czerwcu 1945 r przywio-złem
Srebrną Buławę do Pol-ski
W lipcu 1945 r poinfor-mowałem
o tym koresponden-ta
PAP w Bielsku który po-dał
rzecz do publicznej wia-domości
na łamach "Trybuny
Robotniczej"
Ze względu na okoliczności
wejścia w jej posiadanie uwa-żałem
się i uważam za pra-wowitego
jej posiadacza Nie
stanowiła ona nigdy własno-ści
żadnego muzeum polskie-go
Porzucona przez marsz
Edwarda śmigłego - Rydza
przywłaszczona przez okupan-ta
wykorzystana przez niego
dla poniżenia Narodu' Polskie-go
z mojej inicjatywy została
mu z narażeniem życia ode-brana
przez mojego brata
Nieudana próba zorganizowa-nia
jej przerzutu do Anglii
stała się w dalszych konsek-wencjach
przyczyną zamęcze-nia
mojego brata w więzie-niu
w Rawiczu Z narażeniem
życia mojego i innych osób
ją przez
okres 3 lat w Berlinie i w
Wiedniu Ujawniłem fakt jej
posiadania natychmiast po po-wrocie
do kraju Wydaje mi
się że posiadam pełne prawo
do dalszego jej przechowywa-nia
i do wyłączności w podej-mowaniu
decyzji o jej prze-znaczeniu
W dniu 29 kwietnia 1969 r
zaproponowałem Muzeum
Wojska Polskiego w Warsza-wie
przejęcie jej na własność
Mgr W Lenczewski
NAJSERDECZNIEJSZE ŻYCZENIA Z OKAZJI NADCHODZĄCYCH ŚWIĄT
DEJUPSiERS
2 Fraser Avenue - Toronto 3 Ontario - Tel 537-340- 1
I §jm e% fam I
Serdeczne najlepsze życzenia Wesołych
Bożego Narodzenia Szczęśliwego Nowego
zasyła
'Volksgerichtshof
przechowywałem
K#
mmmm®
300 Dwight Avenue Toronto 14 Qnt
Tel 252-224- 6 252-224- 7
K(V
x
—
m
3S
sto
Mm
rte I
Życzenia z Toront J
i
o4
'Wf
--2 1 Y- - i
'
Moc najserdeczniejszych życzeń śtciątecyjk
oiaz pomyślności w Nowym Roku i składa
Astro Tnroel %mh
Rezerwacja miejsc i sprzedaż biletów podrói na wszystkie linie lotnicze oceaniczne iłT
Pomoc w uzyskaniu paszportów i wiz
iiintoo duiiuur jCuł ty — t_oronro 9 0„"tt Tel 766-111- 8
£M5 SSi£iaiaiaiaiiiSiaitMjieakAi&ii£tataiatuxoćx3 I
ocjnufujnrj lcm VŁiUŁYCH 5WI4T
i rtui i aiwY£uu iuvtUU ROKU
składa
[Czyścimy "furnesy" swoim
t
opałową
Obsługa
t
i
Fuel Oil Lfd
i odbiorcom" oliwy oraz do-- :
fa starczamy oliwę
24 godz
3£
4- -
Wm
r - — m x v' rA
~£&P~tGxJj mm
2174 Dundas St W - Teł 537-216- 9 Toronto
Hamilton 905 Barton St E Tel 549-963- 4
l&asisia&SiaasaasiasiSisaasi&Si&ssisaŁaaŁ&ŁtiiłjJ
WESOŁYCH ŚWIĄT BOŻEGO NARODZEKlĄ
i NOWEGO ROKU
przesyła swym Klientom i całej Polonii
MICHAEIS SH0E SALON
Kanadyjskie i importowane obuwie
Dla pań — dla panów — dla dzieci
Dopasowujemy również obuwie
ORTOPEDYCZNE
[1696 Queen St W — Toronto 3 On
Tel 535-015- 2
Sl5i9)SSlSl3l3-(3:SiaSi2S)33%3!3)Si3ł3l3i3:3iSlS-iSlS]33-2i3t3}-
U3
WESOŁYCH ŚWIĄT BOŻEGO NARODZEKU
' ' ' VsZCZĘŚLiWEGO NOWEGO tiÓKU'"
składa
i-0- - iairy Oo Ltd
Dostarczamy wszystkie znane produkty mleczne
do każdego sklepu w Toronto Wyrabiamy kwasi
śmietanę Yogourt sery oraz bryndzę
żądajcie naszych wyrobów w swoich sklepach
212 Mavety St — Tel 766-671- 1
sisteicłstsis-słCiSłęisig-gjsicigisisteicesfesKisiswsw-w
WIĄZANKĘ ŻYCZEŃ ŚWIĄTECZNYCH
I NOWOROCZNYCH
'SKŁADA
PARKWAY AUTO BODY
Naprawiamy samochody i karoserie
1974 Dundas St W Toronto Ont
(naprzeciw Sorauren)
Tel 531-12- 27
NAJSERDECZNIEJSZE ŻYCZENIA
ŚWIĄTECZNE I NOWOROCZNE
składa
swoim Klientom i całej Polonii
jlJGTS
DEL90ATESSEN
STEFAN MOCIAK właściciel
Zawsze na składzie świeże mięsa Własnego
wyrobu wędliny — Sery i inne towary
2302 Bloor St W —- Toronto0 Ont
Tel 762-495- 6
Si2i3ła5s5)S)as?i22i353aasisjaaasaa2sjjiS-3i- s m
Najserdeczniejsze Życzenia ŚIC$C'?
i dużo Pomyślności to Nowym R®
zyozą
BATES & OODDS
DOM POGRZEBOWY
H A MORDEN President
931 Queen St W - Tel 3634g
fctftjvśłft "- - iSSAfiCtóSTiseLs&-i-HeiSt Ka i run -- Trrrri-i-ir ixra i iuiwi"-- -