Zwilazkowiec Alliancer, January 14, 1959

              i
EK
A
4r
BTwf --t ™-l- -- - 'T — —£ — -- ł~ -- -
li t Si?"' ir V a
r V-- f
SfA
Sirr r1 cit -- {"'„" k iĄ'
-
' V h % '"Mt-'- ' --t rJ J4''A -- '£ - ii Jł" ' i? T'vr ip y _ ij-- l "--
5? 'i !J'' ' "'V f '1' "£- - #'' W
l iTO m
iy'
i Pnlluh Lancuies
ibU-h- ed for every Wedńesdajr
mnń SflłllrdsT
by Póllth Alljąnes Prsss Ltd
1475Qun ar wmt
TOrOnrO wnr — - ''
Pji Tl ŁEnnoJCKłwi
RS
f
Ci ' Orn ZPwK wydawany
I 4 ran w łvaodnIu SIluły etłe Polonii w Kanadzie
r"'jf M3af
P9 KANADY
DOSCO W MONTREALU
nosco (Dominion Steel & Coal
orn LiiaJ uswiauw"" - "
icrza w njuuji "i I „"a JcWwńi Snr-dJzi-ał w Mont- - a
Ul 4 nnn nbimva narrplp liosrn h?r _l_ŁM:l #iofnnVi mil ffttftóra w osiauucii "
iiMala ograniczyć swą produkcję
iiobpeniiy TuTihiAutwt#numvcrm''tf 1 Yrr- -
sy prouuKcjl i oamiuiuna pui-'_- _i
uinrnivnir7v Dwa lala te
in kierownicy jej rekrutowali
§ziś na ich miejsce przysli m o- -
zi liczący przeuiyuuu ™
HaNCAR TEŻ W MONTREALU
S G Harwood prezes Can- -
lar UO 05WiautJl UlBO"a- -
lom że jego zaKiaciy zosianą
Przeniesione z Fort William do
lontreaiu w uiuL-ai-t uu wcinm
o grudnia Oświadczenie to jest
_„rf nritanWarii i mavnrpm
iMnrtnn Sonnnln na rzele nrn- -
owalo wpłynąć na kierownictwo
i r ntn cinfl ntrth nrD
Ctyz pozuawid u ow "y'' y W odpowiedzi na to S G
uminnfi'7anrnnnnnwal bv orca- -
iizacje utworzyły komitet który
f „- -! 1 „i ol-i- i tninitrnn Pall
iear zajął inny Drzemysł w Fort
slwilliam Komitet taki utworzył
a i „rlol Mnlncionio rin nrr
imra nipfpnhakera z mcmoran- -
'afum o pomoc w rozwiązaniu te- -
?J nrnKlomll
U łVWW"
NARKOTYKI W SZKOLE
l--S Komendant policji F Oliyier
Trafalgar pod roronio oswiao-- y
że'zarówno miejscowa poli-- o
Inlf nrWTiał walki z narkotv- -
Klbmi Konnej Policji przesłucha-&Jf- r
12 młodzieńców wśród kló- - llchlbył również uczeń Oakville- -
aiaigar Mign ocnuoi i uusmj
nrzpkonanla że miejscowa
ilodzież używa' narkotyku "ma-iriflna- "i
Jest to nreoatat z in- -
yjskich konopi znany na Bli- -
I!— Iirnt wtr:#t rtU uliiełp7 '
1111 WMllUUlU jnivu uajijei
iesza się go z tytoniem papic- -
sowym luu napojem tvomcn- -
nt policji wczwai wszysiKicn
dziców do walki z rozpowszc--
niającym się nałogiem narKo- -
rdfjzowania się iniuuiuy ua- -
icm jego nie jesi iruano wy-fry- ć
młodzieńca czy pannę za-kuwających
"marijuanę" Są ner- -
owi gay oaczuwaja poirzcuc
iżycia narkotyku domagają
c bv im dać wiccci pieniędzy iitórc wydaja -- na zakup papicro-hft- w
z' "marijuaną" i wreszcie
) wypaleniu ich stają się wy-tkow- o
'sriokoini cdvż na pc--
Iktien okres czasu zatracają po-IIjEucieicz-asii
i przestrzeni
Prasa kanadyjska informuje
aotyenczas nie zaoDscrwowa--
bv młodzież szkół średnich
lev wvższvch w Toronto paliła
JAnjiUKirvay l u~um„„i:i:jua„iniuo
LA NOWYCH IMIGRANTÓW
n Pani Ellen Faircloush mini- -
cr spraw obywatelskich i imi-rac- ii
nrzemawiaiac w Oshawic
fystąpHa przeciwko bezzasad
ni opiniom o roli nowycn przy- -
fjikoby pozbawiali oni pracy
itlzcnnych i osiadłych obywateli
jŚjjW ciacu 11 miesięcy 1950 r
fflfzybyło do Kanady około G0000
glfiigranlów z lego 41340 miało
h pewnioną z góry pracę wzgię-Id- i
ie utworzyło własne warsztaty
fSitfaiclnyych45z7aw7 odnóawleżasłłoużbdoy dgormupo-y- w: oraz robotników roinycn w
h zawodach odczuwa się cia-bra- k
ludzi A wiec z ogólnej
ści 60000 imigrantów zaled- -
c 13866 poszukiwało pracy na
iwiiiyui i%viiMi to tnyua uuuiiu
Mreślić jako poważna konkuren- -
jaiu zagrożenie uiu ruzciuiu--j
iności
SiMin Fairclougli oświadczyła
imigracja jCSl SCiSie powiazn-- z
syiuacia eosnodarcza Jeśli
vśtaną możliwości zatrudnic- -
wowczas wzrośnie ilość lmi-ntó- w
Wzywała ona organiza-społećzn- e
i ludność do oka
lania' najdalej posuniętej ser--
znosci i życzliwości nowonny-y- m
aby "ułatwić i przyspic- -
c-proc- es integracji
)czywiście imigranci nigdy
powicie nie wvzbeda sie zwy- -
]ow i tradycii krajów pocho- -
i aie tez azieKi temu wzdo-aj- a
życie kanadvi'kie wnoszą
i nowe pierwiastki elementy
łuralnie imigrant musi przv- -
Kanadyjski tryb życia by
ie sie zadowolonvm w tvm
ąju: Min Fairclotigh nodkre- - 'aze' Nowó-TCanarlviP7v-pv
no-- ni możliwie najszybciej przy-pic'-d- o naukP jeżyka angiel-eg- o lub francuskiego
3
ZWIĄZKOWI El
BRATERSTWO
NR Prof Szabłowski odwiezie zabytki do
pokojowy dla
Rząd sowiecki wystąpił z nową
notą w sprawie przyszłości Nie-miec
stanowiącą uzupełnienie
poprzedniej odnośnie Berlina
Moskwa proponuje' zwołanie w
ciągu dwu miesięcy konferencji
z udziałem 28 państw-ora- z przed-stawicieli
obu rządów niemiec-kich
celem przygotowania trak-tatu
pokojowego W konferencji
tej uczestniczyły wszystkie pań-stwa
które prowadziły wojnę z
Niemcami oraz Chiny komunisty-czne
Do noty dołączony jest pro-jekt
traktatu pokojowego
Opierając się na pierwszej
analizie dokonanej w kancela-riach
dyplomatycznych mo-carstw
zachodnich rzecznicy ich
oświadczyli że nota sowiecka nie
wnosi nowych elementów Rząd
sowiecki bowiem w dalszym cią-gu
podtrzymuje zarówno swoją
propozycję w sprawie zach Ber-lina
jak i zjednoczenia Niemiec
Moskwa przewiduje że zjedno-czenie
winno nastąpić w drodze
federacji obu istniejących
państw niemieckich a nic w wy-niku
wolnych wyborów w obu
strefach Rząd sowiecki dalej
wypowiada się zgodnie z poprze- dnimi za neutralizacją zarówno
Niemiec jak i części centralnej
Europy
W kolach dyplomatycznych
uważa się że nota sowiecka je-dynie
w bardzo nieznacznym
stopniu oznacza pewną rewizję
popizedniego stanowiska a mia-nowicie
ZSRR zgadza się na prze-dyskutowanie
całości zagadnie-nia
niemieckiego a nic tylko
sprawy Berlina
Prez Eisenhower
W Waszyngtonie podano do
wiadomości że w najbliższą so-botę
dnia 17 bm prez Eisenhon
wer przyjmie wicepremiera so-wieckiego
Mikojana W konfe-jenc- ji
uczestniczyć będzie sekre-tarz
stanu Dulles Czas trwania
zapowiedzianej konferencji jest
nieograniczony
Mimo apelu prez Eisenhowera'
Amerykanie pochodzenia euro-pejskiego
nic zrezygnowali z de"-- -
Socjaliści
przeciwko de Gaulle
Kongres francuskiej paitii so-cjalistycznej
w Paryżu jednogło-śnie
--zatwierdził wniosek przy
wódcy Guy Mollet o przejściu do
opozycji wobec rządu de Gaul-lc'- a
Partia przyjęła do wiado-mości
rezygnację Andre Boullo-ch- c
klory wszedł do gabinetu
jako fachowy minister oświaty
Centrala katolickich związków
zawodowych oraz federacja b
żołnierzy wypowiedziały się prze-ciwko
piogramowi gospodarcze-mu
prez de Gaulle'a W szcze-gólności
potępiono podwyżki cen
różnych artykułów powszechne-go
użytku oraz usług przy jedno-czesnej
obniżce rent inwalidz-kich
i welcrańskich Oiganizacjc
prawicowe wypowiedziały się
przeciwko amnestii dla powstań-ców
algerskich
Repatriacja z ZSRR
- Polsko-sowieck- a umowa repa-triacyjna
wygasa z dniem 31
marca br Według oficjalnych
danych na mocy tej umowy pod-pisanej
w listopadzie 1956 r
powróciło do Polski dotychczas
ponad 224000 osób
W Warszawie utrzymuje się ze
około 30000 powróci jeszcze
przed ostatecznym terminem
Zdaje się to wskazywać że nie
nastąpi przedłużenie ważności
umowy i ze po 31 marca ustanie
całkowicie repatriacja
W toku prowadzonych rpko-wa- ń
nie poruszano sprawy tej
części zabytków które znajdują
się w Muzeum Prowincjonalnym
w Qucbec Cała prasa kanadyj-ska
przyjęja z dużym zadowole-niem
porozumienie ottawskie
podkreślając że zawarte zostało
one między stronami polskimi
oraz źe pp Polkowski i Żurow-ski
działali z upoważnienia poli-tycznej
reprezentacji polskiej w
Londynie
Premier prowincji Quebec p
Maurice Duplessisw odpowiedzi
na zapytanie prasy oświadczył
źe nie zmienił swojego stanowi-ska
Podkreślił że ta część za-bytków
która znajduje się pod
— TOLERANCJA —
Traktat Niemiec
Nota sowiecka jest obecnie
przedmiotem dokładnych badań
w Waszyngtonie Londynie i Pa-ryżu
Jednocześnie stała rada
państw Paktu Atlantyckiego
przystąpiła do obrad nad nią
W kołach dyplomatycznych
Londynu panuje przekonanie że
nowe propozycje sowieckie
świadczą ze Moskwa będzie
uporczywie zmierzać do załatwie-nia
problemu niemieckiego Jak-kolwiek
nie ujawniły się dotych-czas
żadne tendencje kompromi-sowe
to nic mniej jednak nic
należy zaniechać podjęcia roko-wań
Zdaniem niektórych ko-mentatorów
Moskwa pragnie
przede wszystkim konferencji na
najwyższym szczeblu i to w ogra-niczonym
zespole co powinno
ułatwić osiągnięcie porozumienia
w następnej konfeicneji Część
opinii publicznej w Wielkiej Bry
tanii wypowiada się zdecydowa-nie
za podjęciem rokowań oraz
za pewnymi ustępstwami na
rzecz stanowiska sowieckiego
STANOWISKO ZACH NIEMIEC
Rząd zachodnio niemiecki
pierwszy wydał oświadczenie na
temat noty sowieckiej Głosi ono
że nota sowiecka nic zawiera ani
jednej nowej (propozycji i jest
absolutnie nic do przyjęcia Sta-nowi
ona zestawienie wszystkich
dawnych projektów uznanych
jako całkowicie szkodliwych W
lychwarunkach rząd zachodnio-niemiec- ki nie widzi 'możliwości
prowadzenia rokowań' na' płasz-czyźnie
zaproponowanej tfrzez
rząd sowiecki
przyjmie Mikojana
mór2lracji pod adresem Mikoja
na w Los Angeles oberwał na-wet
jajkiem co spowodowało
zicszlą oficjalne przeproszenie
gubernatora stanu Kalifornia
Edmunda Browna
Mikojan przemawiając na ban-kietach
oraz na konfcicncjach
prasowych podkreśla pokojowe
tendencje sowieckiej polityki za-pewnia
o przyjaźni do Stanów
Zjednoczonych wyraża gotowość
poczynienia poważnych zakupów
w tym pełnych urządzeń fabrycz-nych
Znajduje wcale' zgrabne
odpowiedzi na kłopotliwe pyta-nia
Zachowuje się pewnie i tak-townie
Prasa amerykańska za-mieszcza
obszerne sprawozdania
o jego turze objazdowej rejes-trując
wszystkie uwagi
Do zapowiedzianej konfeien-cj- i
z prez Eisenhowerem przy-wiązuje
się bardzo wielką uwagę
oczekując iż Mikojan skonkrety-zuje
propozycje sowieckie w
sprawie Niemiec oraz w innych
aktualnych a spornych zagad-nieniach
Komunikat pp inż
W
kufrów
w Ottawie nastąpiła wymiana
listów między inż Józofem
Krzywdą Polkowskim
zbiorów wawelskich w
I prof Jerzym Szabłowskim kie-rownikiem
składającej
sio z 4-c- h wybitnych
przybyłych z Polski w
zabytków polskiej zde-ponowanych
w Bank of
Na skutek tej wymiany listów
Polkowski działający na mocy
upoważnień Egzekutywy Zjedno-czenia
Narodowego Londynie
przekazał dr Jerzemu Szabłow-skiemu
reprezentującemu spad-kobierców
depozytariu-sza
śp Stanisława Świcrz-Zalc- -
skiego całość złożone- -
pieczą rządu prowincjonalnego
pozostanie' w dalszym ciągu w
Quebec tak długo jak w Polsce
pozostają u komuniści
Wyjaśnił że prowincja posiada
własne prawa na mocy których
rządzi się i stąd nawet pewne po-stanowienia
rządu federalnego
nie'mogą mieć wpływu na stano-wisko
prowincji
Wpiwnicach Muzeum Prowin-cjonalnego
znajdują się wszyst-kie
arrasy oraz inne cenne obiek-ty
Ogółem 24 skrzyń 'wywiezio-nych
z Polski
te podlegają stałemu
przeglądowi kustosza Polkow-skiego
który dokonuje niezbed- -
nych" zabiegów konserwacyjnych '
Stanowisko prem Duplessis
OŚWIATA
"ZWIĄZKOWIEC" STYCZEŃ
8 stycznia zakończono wszystkie prawne formalności
przekazania części skarbów znajdujących si§ w Ottawie z Polski
Po wydrukowaniu już w czwar-tek
wieczorem poprzedniego nu-meru
"Związkowca" z datą 10
bm rozgłośnia CBC podała w
biuletynie o godz 10-e- j w nocy
wiadomość o zakończeniu roko-wań
w sprawie powrotu do Pol-ski
zbiorów wawelskich przecho-wywanych
w Ottawie Oficjalny
komunikat ministerstwa spraw
zagranicznych stwierdzał że wła-dze
kanadyjskie nic brały żadne-go
udziału wtych rozmowach nie
loztaczały nad nimi opieki nie
przyjmowały za nic odpowie-dzialności
Wydawało się prze-cież
że jest to powszechnie wia-dome
ale mimo to rząd kanadyj-ski
postanowił to jeszcze raz
podkreślić by rozwiać jakiekol-wiek
wątpliwości Chodziło o to
by w sposób jak najbardziej ka-tegoryczny
przypomnieć o tym
zarówno kanadyjskiej jak i świa-towej
opinii publicznej
Rola rządu kanadyjskiego
ograniczyła się do wydania wiz
naukowców polskich
która przybyła w początkach
grudnia z okieślonym celem i za
daniem Złożyła ona wizytę kur-tuazyjną
w ministerstwie spraw
zagianicznych a ponadto obie
strony prowadzące rozmowy
poinformowały ministerstwo
spraw zagranicznych o ich wyni
ku
Witold Malcużyński znakomi-ty
pianista był tym który dopro-wadził
obie strony-d-o wspólnego
stołu Przybycie jego do Ottawy
w dniu 4 grudnia 1958 r nic mo-gło
oczywiście pozostać
I kiedy z różnych stron zapy-tywano
go co robi w stolicy od-powiadał
z uśmiechem: "Spę-dzam
tutaj urlop" WJen sposób
uchronił się od dalszych docie-kań
Był to jednak wyjątkowy
"urlop" Pclcn ciężkiej odpo-wiedzialnej
pracy i "bardzo ko-sztowny
Malcużyński bowiem
skreślił szereg koncertów zre-zygnował
z nagrań na płyty w
Paryżu by doprowadzić do koń-ca
lokowania Sukces moralny
wielkiego jest ogiomny
równic wielki jak jego straty fi-nansowe
Ale z jego nazwiskiem
będzie trzeba odtąd łączyć po-wi- ót
do Polski zabytków kultu-ralnych
przechowywanych w Ot-tawie
w tym rękopisów Chopina
które stanowiły szczególną tro-skę
naszego świetnego pianisty
Sprawą tą został zainteresowa-ny
podczas pobytu w Polsce w
J Polkowskiego
do Polski poddania zbiorów na
leżytej opiece konserwatorskiej
i umieszczenia ich w muzeach
bibliotekach i instytucjach w któ-rych
się znajdywały przed wy- -
wiozicnicm ich z Polski
i
W poprzedzają-cych
przekazanie depozytu poza
ww brali udział p Adam Żurow-ski
opiekun zbiorów wawelskich
w Kanadzie i przybyli z Kraju
profesorowio: Zbigniew Drzewie-cki
Bogdan Marconi i Marian
Morelowski których
o głębokiej trosce za
równo świata naukowego jak i
szerokiego społeczeństwa pol-skiego
o los tych' tak cennych
dokumentów historycznych i pa-miątek
narodowych Również
bardzo aktywnie współdziałał w
pertraktacjach słynny pianista p
Witold Malcużyński
Wspólne otwarcie kufrów mia-- '
ło miejsce w dn 23 i 24 grudnia
i wzięli w nim udział poza oso-bami
wyżej wymienionymi na
zaproszenie pp Polkowskiego i
Żurowskiego jako eksperci arty-sta
p Stefan Kątskii gen Józef
Zając kolekcjoner dzieł sztuki
jak doradca prawny p
Gaston Vincent Również obecni
byli p D C Norman z Chicago
znany specjalista Biblii Guten-berga
i n Aleksander Janta dy-rektor
Fundacji' Paderewskiego
w N Yorku
Po dokładnymizbadaniu wszy
słkich zabytków stwierdzono że
12-letn- ie zamknięcie ich w ku- -
rczultacio rormów klóreigo w Bank of Monfrcal celem
ręczyły się w miesiącu przewiezienia zawartości
kustoszem
Kanadzie
dolegacji
uczonych
sprawie
kultury
Mont-real
p
w
drugiego
depozytu
władzy
Obiekty
(January)
delegacji
tajemni-cą
artysty
rozmowach
obecność
świadczy
również
ostatnim
Środa 14 — 1959
marcu ubiegłego roku Wówczas
to przyjaciele Małcużyńskiego
pp Drzewiecki i Sztompka prze-dyskutowali
z nim sprawę ręko-pisów
Chopina Malcużyński
wziął się 'do dzieła przygotowu-jąc
uporczywie teren Prowadził
dyskretne rozmowy z przedstawi-cielami
emigracji w tym oczywi-ście
z kustoszem inż Polkow-skim
i opiekunem p Żurowskim
Obaj ci panowie zdawali sobie
w pełni sprawę z niebezpieczeń-stwa
grożącego zabytkom do
których nie mieli dostępu W
październiku tib r inż Polkow-ski
w sprawozdaniu do Egzeku-tywy
Zjcd Narodowego w Lon-dynie
wskazywał na konieczność
dokonania przeglądu Trudność
polegała na tym że brakło peł-nomocnictw
drugiego depozyto-ra
a więc spadkobierców dr
Swicrz-Zaleskieg- o Władze war-szawskie
w pewnym okresio cza-su
wzbraniały się przed zajmo-waniem
się "częścią tak zwanych
Skarbów Wawelskich nalegając
na załatwienie całości Gdy jed-nak
doszły do przekonanie iż
równoczesne załatwienie jest
wręcz niemożliwe a dalsze zwle
kanie z przeglądem znajdujących
się w Ottawie' pociągnąć może
katastrofalne skutki zgodziły się
na przekazanie tej sprawy nau
kowcom ludziom bezpośrednio
zainteresowanym w zachowaniu
zabytków kulturalnych
Istotnie delegacja polska któ-ra
przybyła do Ottawy 'składała
się z samych znakomitości wy-bitnych
specjalistów TeTi 'fakt
znakomicie ułatwił rokowania
Jak to wynika z ogłoszonego w
poprzednim numerze komunika-tu
Egz Zjed Narodowego pp
Polkowski i Żurowski otrzymali
szerokie pełnomocnictwa a że
zdaniem ich dalszy pobyt tych
zabytków w Ottawie groził znisz-czeniem
wypowiedzieli się za
przekazaniem ich do Polski Zgo-dnie
z tą sugestią pp Polkow-skiego
i źuiowskicgo zapadło w
dniu 5 br odpowiednie postano-wienie
Egzekutywy Sprawa zo-stała
więc przesądzona i można-b- y
było tego dnia podpisać odpo-wiedni
dokument i zakończyć ro-kowania
Dlaczego więc rozmowy w Ot-tawie
przeciągnęły się o dalsze
trzy dni i podpisanie protokołu
nastąpiło dnia 8 bm? Panowie
Polkowski i Żurowski wychodząc
ze słusznego założenia że Skarby
Wawelskie są własnością narodu
i A Żurowskiego
frach nie spowodowało więk-szych
uszkodzeń jednakowoż
rzeczoznawcy jednogłośnie
stwierdzili że dalsze przetrzy-mywanie
zabytków w dotychcza-sowych
warunkach naraża je na
niebezpieczeństwo postępującego
zniszczenia i byłoby lekkomyśl-nym
zaniedbaniem elementar-nych
zasad konsorwacji
Pp Józef Polkowski i Adam
Żurowski którzy działali na pod-stawie
szerokich pełnomocnictw
udzielonych im przez Egzekuty-wę
Zjednoczenia Narodowego
której stalą troska o dobro zbio
row wawelskich w Kanadzie
jest powszechnie znaną pragną
złożyć gorące podziękowanie pp
profesorom Jerzemu Szabłow-skiemu
Zbigniewowi Drzewie-ckiemu
Bogdanowi Marconiemu
i Marianowi Morelowskiemu za
atmosferę głębokiej troski o do-bro
tych tak cennych zabytków
kultury narodowej którą były
stale nacechowane obrady jak
również atmosferę wzajemnego
zaufania co umożliwiło załatwie-nie
tego ważkiego a tak skom-plikowanego
zagadnienia Dzię-kują
również mistrzowi Witoldo-wi
Małcużyńskiemu za jego wy-trwałe
i tak ofiarne zabiegi w
celu osiągnięcia pozytywnych
rezultatów w rozmowach dzię
kują adwokatowi mec Gaston
Vincent QC za jego światłe po-rady
prawne Składają również
podziękowania pp Stefanowi
Kątskiemu i gen Józefowi Za
jącowi za ich udział w przeglą- -
dzie zbiorów ustilenie ich sta- -
nu
(THE ALLIANCER)
COPY 10
wawelskich delegacji
Polskiego uważali iż wskazanewysunie się żadnych pretensji
jest wspólne stanowisko obu i później co dowodzi źe uważa sie
przedstawicielstw politycznych iż
na emigracji I dlatego wszelkie
sprawozdania kierowali jedno-cześnie
do Egz Zjed Naród oraz
do tak zwanego "zamku" Przed-stawiciel
tej ostatniej grupy p
Zawisza znajduje się nawet cza-sowo
pod bokiem bo w Montrea-lu
ale to jak się okazało bynaj-mniej
nie ułatwiło rozmów "Za-mek"
londyński w pewnej chwili
zamilkłW tych warunkach kus-toszowi
inż Polkowskiemu nie
pozostało nic innego jak zapom-nieć
o istnieniu tej instytucji
Los zabytków był ważniejszy I
dlatego po daremnym oczekiwa-niu
na wypowiedź p Pająka dnia
8 stycznia podpisano odnośne do-kumenty
Mimo wysiłków nie
udało się doprowadzić do wyda-nia
wspólnego komunikatu któ-ryby
podpisali przedstawiciele
Warszawy względnie przewodni-czący
delegacji prof Szabłowski
i inż Polkowski Jednakże komu-nikaty
obu stron w zasadniczej
treści są zbieżne Każda strona
wyraża (drugicj podziękowanie
zgodnie podkreśla też rolę Witol-da
Małcużyńskićgo
W podpisanym dokumencie
zwalnia się całkowicie z wszel-kiej
odpowiedzialności za stan
obiektów inż Polkowskiego Nie
wysuwa się żadnych pretensji
podi jego adresem ani za prze-szłość
teraźniejszość ani też nie
i Oświadczenie
J5
prof
1 i we wrześniu iy„jy roKU w po-czątkach
inwazji hitlerowskiej
zostały wywiezione z Polski naj-cenniejsze
pamiątki polskiej hi-storii
i kultury oraz dzieła sztu-ki
wysokiej wartości artystycznej
w celu zabezpieczenia ich przed
grabieżą przez najeźdźcę Drogą
okrężną przez Francjo i W Bry-tanię
przewiezione zostały w ro-ku
1940 do Kanady i złożone tam
na przechowanie W marcu ro-ku
1945 część ich zdeponowana
została w ottawskim oddziale
Bank of Montreal część łącznie z
arrasami wawelskimi znalazła
się w prowincjonalnym muzeum
w mieście Oueboc Mimo usil-nych
starań rządu polskiego o
ich zwrot' i zgodnej w tym wzglę
dzie opinii Narodu skarby te nie
zostały dotąd Polsce zwrócone
w
Kilka tygodni temu przybyła
do Ottawy grupa rzeczoznawców
z Polski w skład której wchodzą:
dr Jerzy Szabłowski profesor
Uniwersytetu Jagiellońskiego i
dyrektor Państwowych Zbiorów
Sztuki na Wawelu — konserwa-tor
Bohdan Marconi profesor
Akademii Sztuk Pięknych i kie-rownik
Głównego Laboratorium
Pracowni Konserwacji Zabytków
w Warszawie — dr Marian Mo-relowski
profesor Uniwersytetu
Wrocławskiego — oraz Zbig-niew
Drzewiecki profesor Wyż-szej
Szkoły Muzycznej I prezes
Towarzystwa im Fryderyka Cho-pina
w Warszawie Przybył rów-nież
do Ottawy specjalnio zapro-szony
znany pianista p Witold
Malcużyński
W dniach 23 i 24 grudnia 1958
r dokonano w Bank of Montreal
w Ottawie otwarcie wspomniane-go
depozytu Wśród zabytków
składających się na depozyt fi-gurują
najwyższogo rzędu pa-miątki
narodowe jak miecz pia-stowski
z wieku XII zwany
Szczerbcem używany od roku
1320 jako miecz koronacyj-ny
królów polskich złoty łań--
Oświadczenie p W
Po kilkunastu latach bezowo-cnych
wysiłków rozwiązania tak
trudnej i bolesnej sprawy Skar-bów
Wawelskich znajdujących i
się w Bank of Montreal w Otta-wie
stwierdzam z radością że
zostają one przekazane Narodo-wi
polskiemu na ręce przybyłej
z Polski delegacji uczonych re-prezentujących
polskie instytu-cje
naukowe i kulturalne
Stało się to możliwym tylko
dzięki temu że sprawa ta została
uznana za ogólno narodową z
całkowitym pominięciem aspek
jl BraaaaV - _
Polski
wypełniał (swoją rolę tak jak
mógł w istniejących warunkach
Panowie Polkowski J Żurowski
od dłuższego czasu nastawalina
ostateczne załatwienie sprawy
zabytków znajdujących się! "w
Bank of Montreal W tym kie-runku
wywierali naciski zarów-no
na poszczególne jednostki
jak i organizacje 'polonijne In-formują
nas np że gen Sosn-kows-ki
był zdecydowanym zwo-lennikiem
przekazania tych za-bytków
do Polski W toku ostat-nich
rokowań p Żurowski in-formował
go"o postępie' rozmówi
W związku z informacją jaka
ukazała się w poprzednim 'nume
rzc naszego pisma w'sprawlepf
krywania kosztów przechowywa-nia
kufrów w Bank of Montreal
dowiadujemy się że były pokry-wane
w równej części przez
przedstawicielstwo dyplomaty-czne
PRL i Skarb Narodowy
Zjednoczenia Narodowego y
Na prośbę Fundacji 'im Pade-rewskiego
przed odesłaniem za-bytków
do Polski dokonuje się w
Ottawie zdjęć mikrofilmowych
niektórych obiektów}" Praca ' ta
potrwa zapewne tydzień W mię-dzyczasie
prof: Szabłowski załat-wia
formalności wywozówe'Jak
się wydaje będzie osobiście to-warzyszył
powracającyftTdó" kra--1 ju zabytkom co nastąpLprawdó- -
podobnie w ciągu tygodnia!
dr Szabłowskiego
cuch Zygmunta III berło I rritcz
użyte przy koronacji Stanliława
Augusta Poniatowskiego ni- -
starsze pomniki języka polskiego'
(Kazania świętokrzyskie I Psał-terz
Floriański) najstarsze kro
niki Polski średniowieczne ('re-nesansowe
rękopisy iluminowa-ne
(między innymi modlitewni-ki
księżnej płockiej Anastazji i
wieku XII i Królowej Bony z po-czątku
wieku XVI) dwadzieścia
rękopiśmiennych utworów Fry-deryka
Chopina (mln koncert'
fortepianowy F-m- oll opus 21) f
jedyny w Polsce egzemplarz BI-- "
blii Gutenberga
Każdy obiekt poddano szczegó-łowym
oględzinom pod wzglf
dem stanu zachowania Stwier-dzono
jednomyślnie iż warunki
jakich zabytki te znajdowały
się w ciągu lat 14-t- u sprzeczne
są z zasadami konserwacji stoso-wanymi
w muzeach ize pozosta-wienie
łych dzieł w dolychczało- -
wym pomieszczeniu i bez stałe
opieki konserwatorskiej narazi-łoby
je na niebezpieczeństwo
zniszczeń i uszkodzeń vi
Jestem szczęśliwy iż dotych-czasowe
przeszkody zostały prze-zwyciężone
i że znajdujące się W
banku w Ottawie skarby powró-cą
w najbliższych kilku tygo-dniach
do Polski W czasie uro-czystości
Tysiąclecia Państwa
Polskiego które odbędą się W
latach 1960-6- 6 zabytki przekażą-- i
ne do Kraju spełnią ważną rolę
jako świadectwa naszej wielkiej
przeszłości i wiekowej kultury
Pragnę przy tej okazji gorąco'
podziękować wszystkim „którzy
w ostatnim okresie przyczynili
się do powrotu skarbów narodo-wych
do Polski zwłaszcza i zaś
panu inż Józefowi Polkowskie-mu
znakomitemu arfyśeje panu
Witoldowi Małcużyńskiemu ' i
moim kolegom profesorom
DR JERZY SZABŁOWSKI
Ottawa 8 stycznia 1959"
Małcużyńskiego
tów politycznych I że jedyną
przewodnią myślą wszystkich po-czynań
i wysiłków było ocalenie
dobro polskich skarbów naj-wyższej
wartości historycznej y ł
kulturalnej
Ze swej strony pragnę gorąco
podziękować za pełne zaufanie
jakim mnie zgodnie obdarzono"
Jestem dumny 4że miałem?
możność"współdziałać!ijtakŁcł
brymi Polakami twTtak szlachto
nej sprawler v " " '( WITOLDMAŁCUŻYŃŚKfr
2
wnb
i
JU
t Jt 1
Kł fi n17 -- ni a
1
£
m
m
m
I
JiWI
uJFBil
UW £
B
Ił
ff