Zwilazkowiec Alliancer, August 28, 1973

              fi k# piI if Pierwwyskzoyńcnzoewnioaczpeosntryzedboam npaomlojneisjnzycze pTioernoinędto"z2yWbIAuISdKoe0wrWdaEenCcy"znioed pfurznedtaompenrotósiwmypwrzsezzynsatkcizcohny kntaóryOmśrosdąekdrKoguileturnyasPzoelstrkaideyj cjjueż istkouiltpuorad dapcohpaerm-r- % I ! ! cie finansowe Dary - lub wystawione na: Poiish Combatanfs Association Br New Buildin Fund- - orosimy nrzeslać
'
' ' '''' - - - - Wrzesień
Pierwsze odgłosy
nawałnicy dały
się słyszeć na długo przed-tem
zanim rozszalała się ona
na dobre W końcu 1938 roku
redagowane przez nacjonali-stów
i szowinistów niemiec-kich
gazety w Złotowie Byto-wie
czy Pile znacznie zaos-trzy
ton swoich wystąpień i
nasiliły ataki na wszystko co
polskie Odgrodzeni kordo-nem
granicznym od ojczyzny
tutejsi Polacy nie wiedzieli
wówczas że akcją tą steruje
z góry goebbelsowskie mini-sterstwo
propagandy które
na początek główną rolę wy-znaczyło
gazetom obszarów
przygranicznych Znając jed-nak
doświadczenia przeszło-ści
Polacy przeczuwali co z
tej akcji propagandowej mo-że
wyniknąć
I nic się nie omylili Już w
styczniu roku poszła
wieść o pierwszych wysiedle-niach
12 stycznia nakaz opu-szczenia
gospodarstwa otrzy-mał
działacz organizacji pol-skich
chłop z Rudnej — Woj-ciech
Pioch "Głos Pogranicza
i Kaszub" gazeta polskiej lud
' " " vf— ' "ąP1'M "'5'" ?£"' J— Wr — iioltHlł--ito'i- t ~ ~~-- -
' " "f ?T " yvyi--
SlEftPlgft (Augutt) wbralc 3S - 1073 fit
w
Do o
czeki M 0 20
1939
-- -
na adres: Poiish Combatanfs Assn Branch Nr 20 2 Lincoln Ave Toronto Ont M6R 1M8
V
na pograniczu polsko-niemiecki- m
Jeśli się Pan® znalazł(a) Kanadzie najpóźniej
do 30 listopada 1972 nadal tutaj od tamtej pory
pozostaje jako odwiedzający(a) czy innym
charakterze lecz również bez uregulowanego
stanu prawnego pragniemy dać Panu® możność
powzięcia decyzji do północy 15 października
aby nasz kraj uczynić swoim krajem
ności tego regionu — pisała
wówczas: "Nowy wypadek
wydalenia Polaka tym razem
na Pograniczu Znany działacz
miejscowy p Wojciech Pioch
z 'Rudni pow złotowskiego
musi z nakazu landrata opu-ścić
ojcowiznę Ro'dak ten
otrzymał od Landrata w Zło-towie
nakaz opuszczenia
wschodniej prowincji Rzeszy
w ciągu 30 dni"
Już w pięć dni później lan-dr- at
wydał następne podobne
nakazy Doręczono je min
Romanowi Masselowi Wer-sk- a
Józefowi Krausemu ze
Starej Wiśniewki Marcinowi
Łangowskiemu z Zakrzewa
innym Z nakazem wysiedleń-czym
przyszedł także żan-darm
do Bernarda Wróbla z
Ugoszczy w powiecie bytow-ski- m
Na razie skończyło się
na 15 rodzinach Hitlerowcy
musieli powstrzymać swoje
zapędy z uwagi na środki od-wetowe
które zastosował
rząd polski wobec kilku
przedstawicieli mniejszości
niemieckiej Nie na długo jed-nak
i
Dalsze zaostrzenie stosun
różne inne
być
Jak
tych spraw
dopomożenia
będziemy
że
Panu(i)
legalnego
Prosimy
i adres
sprawy
do
t tZia jyy
I and
Robert
v
Uważamy że jeśli Pand) sobie ułożył(a)
pomyślne życie w Kanadzie to Pan(i) powi-nien(n- a)
mieć te wszystkie korzyści jakie są
udziałem prawowitych mieszkańców Chcemy
więc dopomóc Panu(i) w tym oż do północy
15 października
Do tego dnia może Pan(i) się starać
o uznanie za legalnego imigranta (co jest
pierwszym krokiem do uzyskania obywatel-stwa)
bez żadnej kary za nielegalne przyby-cie
i przebywanie tutaj
Również do tego dnia podanie Pana(i)
będzie rozpatrywane według znacznie złago-dzonych
przepisów Będą brane pod uwagę
"Z v
z
i
ŁnŁ'1 ' - - - :'
ków polsko-niemieckic- h wy-wołane
mową Hitlera w
Reichstagu w kwietniu 1939
r natychmiast odbiło się na
sytuacji Polaków zamieszku-jących
przygraniczne tereny
Krajny i Kaszub W maju
nastąpiły dalsze wysiedlenia
Nastroje demonstracje i pro-wokacje
antypolskie wzmogły
się zwłaszcza w okresie przy-gotowań
do spisu powszech-nego
i wyborów We wsiach
grożono Polakom: jeśli w
czasie spisu opowiecie się za
narodowością polską powę-drujecie
do aresztów i obozów
koncentracyjnych stracicie
zasiłki renty i emerytury a
w najlepsŁym przypadku wy-rzucimy
was do Polski W po-wiecie
bytowskim tamtejsze
władze wręcz oficjalnie ogło-siły
że kto przyzna się do pol-skiej
narodowości będzie u-zna- ny
za wroga państwa nie-mieckiego
Co to oznaczało
— nie trzeba było nikomu
tłumaczyć W dniach poprze-dzających
spis mnożyły się
szykany rozmaite prowokacje
napaści na Polaków Nastą-piły
dalsze aresztowania Hi
J i
Minister
(—
tlerowskie' bojówki pobiły Po-laków
w kilku miejscowo-ściach
wtargnęły też do pol-skich
domów min Władysła-wa
Sięga w Stawnicy- -
W czerwcu wznowiono ak-cje
wysiedleń Zostawiając
gospodarstwa i cały dobytek
jedynie z bagażem ręcznym
Polacy ze wsi bytowskich i
złotowskich musieli udawać
sie na tułaczkę w głąb Nie-miec
w poszukiwaniu pracy i
chleba oraz dachu nad głową
Niektórzy w obawie przed
dalszymi represjami uciekali
przez granicę do Polski
Latem tego pamiętnego
sytuacja stawała sie
coraz bardziej napięta a dla
Polaków z pogranicza wręcz
trudno do zniesienia W poło-wie
sierpnia obłożono aresz-tem
Kasę Polska w Bytowie
a cały jej majątek wraz z do-kumentami
hitlerowcy skon-fiskowali
Wkrótce podobnie
postąpiono w bytowskiej sie-dzibie
Związku Polaków
Znów rozpoczęły się areszto-wania
nieraz ppd zmyślonymi
zarzutami szpiegowania na
r
z których każda może
przychylna dla Pana(i) sprawy
z tego widać ułatwiamy załatwienie
Jednakże pomimo naszych chęci
Panu(i) po 15 października nie
w stanie tego czynić Po tym termi-nie
wprowadzona w życie nowa ustawa posta-nowi
w czasie pobytu w Kanadzie nie bę-dzie
wolno ani starać się o uznanie za
imigranta ani odwoływać się prze-ciwko
deportacji
więc podać nam swoje nazwisko
oraz bliższe dane dotyczące Pana(i)
Pragniemy aby Pan(i) się właczył(a)
środowiska które Pana(Panią) otacza
Manpower Main-dteinr- re Immigration et Immigration
Andres Robert Andras ministre
rzecz Polski Do powiatów
nadgranicznych zaczęły napły-wać
oddziały Wehrmachtu i
sadowić się w przygranicz-nych
wsiach W drugiej polo-wie
sierpnia kończono na Po-morzu
Zachodnim sformowa-nie
4 armii Wehrmachtu któ-ra
wchodząc w skład Grupy
Północ stąd właśnie miała
uderzyć na Polskę
W tych dniach Polacy ze
Złotowskiego i Bytowskiego
musieli znosić wiele upoko-rzeń
i szykan Śledzono po-dejrzliwie
zwłaszcza we
wsiach przygranicznych nie-mal
każde ich poruszenie
każdy krok Patrząc na uzbro-jonych
po zęby żołnierzy na
czołgi i działa skierowane lu-fami
na wschód — niejeden
zadawał sobie pełne najwięk-szego
niepokoju pytanie:
czym sie to skończy co mnie
czeka w najbliższych dniach?
25 sierpnia wydawało się
że wybuch nastąpi już lada
godzina Oddziały Wehrmach-tu
przystąpiły do przegrupo-wań
a jednocześnie do wielu
domów polskich nauczycieli i
działaczy zapukali żandarmi
Aresztowano tego dnia kilka-dziesiąt
osób Tym razem
jeszcze alarm odwołano Hit-ler
odstąpił bowiem w ostat- -
w
i
i
w
i
' : l
okoliczności
Mg
i był(a) w stanie w nim w pełni uczestniczyć
Zrobimy wszystko co w naszej mocy aby nasz
kraj uczynić krajem Pana(i)
Dla otrzymania dalszych informacji pro-simy
telefonować pisać lub przyjść do naj-bliższego
Canada Immigration Centrę albo
w braku takiego biura w pobliżu do najbliższe-go
Canada Manpower Centrę (Porady i pomoc
udzielane przez kanadyjskich urzędników imi-gracyjn- ych
są bezpłatne)
Biura Canada Immigration Centres są otwar-te
dla przyjmowania podań w dnie powszednie
od 8 rano do 8 wieczorem w soboty od 9 rano
do 5 po południu a w poniedziałek 15 paździer-nika
od 8 rano do północy
AVA'AtVVtl-Al'uroLl'JA'JJJAUtUtWltWM- W'
niej chwili od swego zamiaru
zaatakowania Polski 26 sier-pnia
W kilka dni potem hitle-rowska
machina wojenna od
lat przygotowywana do tego
momentu — ruszyła na
wschód Parę minut po czwar-tej
rano 1 września zagrzmia-ły
działa jednostki czekające
na sygnał w bytowskich i zło-towskich
wsiach w lasach i
na polach — ruszyły do sztur-mu
Bezzwłocznie przystąpiły
też do działania policja i miej-scowe
władze Ich celem by-ło
jak najszybsze i najrady-kalniejsz- e
zlikwidowanie pol-skości
na tym obszarze
Lokalne władze i miejscowi
szowiniści wykazywali na tym
polu gorliwość która przera-stała
nawet i wyprzedzała w
czasie zarządzenia central-nych
organów hitlerowskich
Nadszedł ich wielki dzień na-reszcie
bez skrępowania jaki-mikolwiek
względami mogli
wyładować swą nienawiść do
wszystkiego co polskie
W Podróżnej w powiecie
złotowskim w nocy poprze-dzającej
agresję kilkudziesię-ciu
Polaków wyprowadzono z
domów i umieszczono w ba-raku
za wsią Wypuszczono
ich dopiero rankiem 1 wrze-śnia
Te chwile tak wspomina
Salomeą Myczek
"Wstał ciepły słoneczny
wrześniowy dzień Byliśmy
zamknięci i czekaliśmy co bę-dzie
dalej Naraz przycho-dzi
żandarm i każe nam
wyjść Znów trzeba stanąć w
szeregu odliczyć a żandarm
krzyczy że teraz będziemy
zwolnieni ale kto będzie w
domu rozmawiał po polsku
zostanie postawiony pod ścia-nę
i że po godzinie ósmej wie-czorem
nie wolno wychodzić
na ulice Czekam dzień
drugi trzeci czwarty i na-raz
znów widzę za oknem
znany mi hełm żandarma wy-chodzącego
z samochodu i kie-rującego
swe kroki wprost na
nasz dom Idzie po mnie po-myślałam
I rzeczywiście ale
tym razem odwiózł mnie do
Złotowa na Landratsamt (sta-rostwo)
Tu następuje prze-słuchanie
Padają pytania
kiedy byłam po raz ostatni w
Polsce czy zakopałam dużo
polskich książek itp a przy
tym słyszę jak mój "opiekun"
szepcze przesłuchującym
mnie urzędnikom Gestapo:
Vielleich nach Schneidemuhl?
(może z nią do Piły?) "
1 września i w dniach na-stępnych
podobnych scen
wiele odgrywało się nie tylko
w Podróżnej i Złotowie ale
na całym Pograniczu
Minister spraw wewnętrz-ny-c
Rzeszy wydał 11 września
rozporządzenie które głosiło:
"Zakazuje się w drodze
państwowo - politycznego roz-porządze- nia
działalności
wszelkich' organizacji polskiej
giupy narodowej w Rzeszy a
wszystkie urządzenia parcele
pomieszczenia itd i pozostałe
mienie zostają zamknięte o-pieczęto- wane lub zablokowa-ne
"
Kiedy to ukazało się w dru- -
SŁYNNE
KROPLE
DIANA DROPS
Na przeziębienie ból
DIANA gardła gorączkę łama-ni
w ciele katar u-pa- rty
kaszel chrypkę
brak tchu astmę bron-ch- lt
1 na bóle zębów
Stosujcie krople DIA-NA
które zapewniają
ulgę odrazu
ROXODIUM
Nacierać bolero miel-ąca
rąk nóg krzyża
karku na siniaki po-tłuczenia
clala równie!
na awedzenle ikórne
pryszcze wrzody ikór-ne
podrażnienia uką-B9
szenia much komarów kleszczy
GASTRODEX
Na Mbiirzenia iotąC
kew ckarą wątrobę
łóle gazy kwasy kur-cze
parcie wzdęcia
ból głowy 1 zatwardze-nia
Uiywać dwa razy
dziennie rano 1 na
wieczór bb jedzeniu
Wymienione lekarstwa
H de nabycia w droge-riach
w eate Kanadzie
Produkujemy takie Inna leki Od-wiedźcie
nas lub piszcie pa Infor-macje
-- Nait adres:
LUSCOE PRODUCTS LIMITED
559 Bałhursł Stratł
Toronto Ont MSS 2M
lł--W
ku zawarte w nim zalecenia
dawno już były faktem doko-nanym
— gorliwi hitlerowcy
na Pograniczu i Kaszubach
nie czekali na odgórne rozpo-rządzenia
Od pierwszych dni zamykano lokale pol-skich
organizacji szkoły bi-blioteki
świetlice rekwiro-wan- o
ich majątek i dokumen-ty
W ten sposób np pod
"opiekuńczymi" skrzydłami
Gestapo zrabowano w maga-zynach
polskiej spółdzielni
"Rolnik" w Złotowie 350 ton
zboża 400 ton nawozów sztu-cznych
i wiele innych produk-tów
rolnych
Jednocześnie policja przy-stąpiła
do aresztowania dzia-łaczy
ruchu polskiego Głów-ne
nasilenie wystąpiło w
dniach 11 i 12 września W
Podróżnej gestapowcy wprost
od pracy w polu zabrali Sta-nisława
Witkowskiego a Wła-dysława
Brzezińskiego — gdy
naprawiał ogrodzenie wokół
swego domu W Ziemi Złotow-skiej
aresztowano wówczas
także Jana Cerajewskiego ks
Maksymiliana Grochowskiego
Stanisława Horsta Ignacego
Skrętnego i wielu innych w
Ziemi bytowskiej — Bolesła-wa
Cysewskiego Antoniego
Jakubka Jana Styp-Rekow-skie- go
i in Ogromna więk-szość
z nich nigdy nie dowie-działa
sie za co ją aresztowa-no
a potem wieziono i prze-trzymywano
w obozach kon-centracyjnych
Konkretnych
powodów nie podawano ale
przecież wszyscy cale ich oto-czenie
wiedziało że cierpią za
swoją polskość za to że byli
i czuli się Polakami że pra-cowali
na rzecz utrzymania i
umocnienia polskości tych
ziem
Różnie potoczyły się losy
aresztowanych Niektórych po
uciążliwych i brutalnych prze-słuchaniach
zwolniono Wielu
z nich wróciło do domów po-bitych
i okaleczonych w wy-niku
owych "rozmów" z Ges-tapo
by znaleźć się tu pod
wzmożoną obserwacją w krę-gu
szykan i upokorzeń Część
otrzymała wyroki sądowe 'i
spędziła w więzieniach po kil-ka
lat a niektórzy juz z nich
nie wyszli Większość osadzo-no
w obozach koncentracyj-nych
Ich pobyt tam męczeń-stwo
i w wielu przypadkach
śmierć — to juz osobny na-stępny
rozdział wojennych lo-sów
Polaków z b pogranicza
Bilans cieplny
Nie będzie przesadą jeżeli
stwierdzimy że lawinowy rozwój
przemysłu i techniki grozi za-kłóceniem
bilansu cieplnego
planety
Podwyższenie średniej tempe-ratury
jej powierzchni zaled-wie
o kilka stopni spowoduje
gwałtowne topnienie się lodów
na obydwu biegunach W wjni-k- u
tego podniesie się poziom
mórz i oceanów zalewając gros
kontynentów
Odwrotna sjtuacja nastąpi
jeżeli obniżymy temperaturę też
o kilka stopni Wówczas nieod-wołalnie
nadejdzie nowa era
lodowcowa i wszystkie konsek-wencje
z tym związane
Rozwój światowej techniki
spowodował że obydwa zjawi
ska tj podwyższenie temperatu-ry
powierzchni Ziemi jak i jej
obniżenie są w granicach ludz-kiej
możliwości Gorzej jednak
gdy skutki te nie są wcale za-mierzone
przez człowieka a sta-ją
isię jakby "produktem ubocz-nym"
jego wysiłków zmierzają-cjc- h
do opanowania przyrody
Od początku naszego stulecia
gromadzi się coraz większa kon-centracja
dwutlenku węgla w
atmosferze Osiągnęła ona
wzrost 15% -- w wyniku spalania
węgla lub ropy w elektrow-niach
silnikach spalinowych sa-mochodów
i samolotów itp Gdy-by
dynamika tego wzrostu zo-stała
zachowana to już za 20
lat spodziewać się należy wzro-stu
temperatury Ziemi o'5 stop-ni
tj tyle aby przyniosło to
nieodwracalne w skutkach tra-giczne
nailępstwa
Dwutlenek węgla w atmosfe-rze
spełnia taką funkcję jak
szyby w inspektach Przepusz-cza
na ziemię promieniowanie o
krótkiej fali natomiast zatrzy-muje
promieniowanie cieplne
charakteryzujące się dłuższą fa-lą
W tej sytuacji może dojść do
przegrzania powierzchni Ziemi
Zarząd Koła Nr 20
Niektórzy trafili do przej-ściowych
obozów w Lipce w
powiecie złotowskim i w Pile
Obóz w Lipce założono już 2
września W pierwszych
dniach jego istnienia znaleźli
się tam również niektórzy
nauczyciele i działacze ruchu
polskiego z tych okolic min
W Dyba M Grajewski A
Jenhof St Kierzek bracia
Maćkowicze i inni Warunki
nie różniły się tu niczym od
sytuacji w innych obozach
koncentracyjnych Po zlikwi-dowaniu
obozu w listopadzie
1939 r częsc więźniów prze-niesiono
do Piły a cześć po-wędrowała
do innych obozów
koncentracyjnych w głębi
Niemiec
W tym samym czasie hitle-rowcy
ze zdwojona energią
kontynuowali wysiedlanie
"podejrzanych" ze wsi złotow-skich
i bytowskich Wiele ro-dzin
otrzymało wówczas takie
pisma jak to które do dziś
przechowuje Leon Horst:
"Bezzwłocznie najpóźniej jed-nak
tio 10 października 1939
r powinien Pan opuścić tutej- -
szą gminę wraz z całą rodziną
Pana dotychczasowa własność
z wyjątkiem mebli i sprzętu
domowego podlega natych-miastowej
konfiskacie Próby
wystąpienia przeciw lej decy-cj- i
będą najostrzej zwalczane
przy pomocy policyjnych
środków przymusu Nie wcho-dzi
w gre zamieszkanie Pana
na niemieckim wschodzie
Bezzwłocznie należy mnie po-informować
o nowym miej-scu
zamieszkania (—) Kraas
Burmistrz"
Wyruszyli wiec na tułaczkę
z której w większości powró-cili
dopiero w 1945 roku
życie tych którym pozwo-lono
zostać na miejscu zapo-wiadało
się niewiele lepiej
Poddane ich już we wrześniu
ścisłej kontroli policyjnej za-broniono
używać jeżyka pol-skiego
nawet prywatnie i za-powiedziano
ze dzieci będą
musiały chodzić do niemiec-kiej
szkoły zabroniono pol-skich
nabożeństw w kościo-łach
zastosowano wobec Po-laków
najrozmaitsze środki
represji ekonomicznej
Taki był kaszubski i kra-jeński
wrzesień 1939 roku
To co się wtedy stało prze-kreśliły
dopiero — ale już na
zawsze — zima i wiosna 1945
roku
Andrzej Czechowicz
wraz ze wszystkimi konsekwen-cjami
wspomnianymi wyżej
Drugie niebezpieczeństwo za-grażające
ludzkości ze strony
przemysłu to rozproszenie się
ciepła w wyniku produkcji e-ner- gii
Powierzchnia Ziemi jest
stale zasilana energią słoneczną
o dużej mocy Jeden kilometr
kwadratowy otrzymuje 160 me-gawatów
mocy cieplnej W o-środk- ach
dużej koncentracji
przemysłu dodatkowo wytwarza
się 10% energii cieplnej Jest
to górna granica której prze-kroczenie
spowoduje wspomnia-ne
zmiany klimatyczne
Jest jednak druga strona me-dalu
Procesy cywilizacyjne po-wodują
również zjawiska skie-rowane
w przeciwnym kierun-ku
Duże zadymienia atmosfe-ryczne
są przyczyną koncentra-cji
mgły i zachmurzenia a to
zmniejsza promieniowanie sło-neczne
Zwiększenie obecnego
stanu zakrycia niefea ciężkimi
chmurami zaledwie o 5% spo-woduje
obniżenie temperatury
ziemi o 4 stopnie A już konsek-wencje
z tego wynikające może-my
sobie tylko wyobrazić V
tym samym kierunku działa roz-budowa
lotnisk autostrad zbior-ników
wodnych i miast zwięk-szają
one bowiem zdolność od-bijania
promieni słonecznych
przez Ziemię a tym samym
zmniejszają jej nagrzewanie
Ta działalność nie jest dotych-czas
regulowana z punktu wi-dzenia
wpływu na klimat Po
raz pierwszy rozwój techniki
stawia ludzkość wobec sytuacji
na którą technika nie może za-radzić
Szczęśliwym zbiegiem okolicz-ności
obydwa zjawiska uboczne
rozwoju cywilizacji działają w
przeciwnych kierunkach Jak
jednak długo uda się zachować
ich zrównoważony bilans nikt
nie jest w sTanie odpowiedzieć
Ziemi
Artystyczni Wykonujo Wszalki Prac Fotograficm
L Pilaciński
ART'S PHOTO STUDIO
7M Ouoon Sł W (r&g Goreyłle) To 364-799- 4 Ras 233-79-2
-- 1