Zwilazkowiec Alliancer, September 07, 1957

              '' im
fit
ił?
li
w'
IM
i!
! ' I'
M
Ul
ftłi IŁ'
4~
LL- -
STR 2
[ "Związkowiec" (The AIHaflcerJ Tel CE T-2'4- 92
Prlntcd for every Wednesdiy and Siturday bri
POLISH ALLIANCE PRESS LIMITED
Orgn Związku Polaków w Kanadzie wydawany praw DyreKc Praową
iudłktor F Olooowikl Klr Drukarni K i Maiurklewlei Kler Adm R Frlkka
PRENUMERATA
Roczna w Kanadzie S450 W Stanach Zjednoczonych
Póiroczna $2 75 i innych krajach
Kwartalna $150 Pojedynczy numer
1475 Oueen Street West
AuthOTMd as Second Class Mail
SZKOłA TO
Rok rocznie wzrasta ilość młodzieży w wieku szkolnym a
wraz z tym ilość budynków szkolnych nauczycieli a więc i wy-datków
na szkolnictwo Z oświadczeń resortowych ministrów kie-rowników
szkolnictwa wynika ze między przyrostem młodzieży
a rozbudową gmachów szkolnych istnieje wielka rozbieżność Od-czuwa
się poważny brak zarówno budynków jak i personelu nau-czycielskiego
Czynniki rządowe i samorządowe przeznaczają
wprawdzie stale co raz to większe sumy na szkolnictwo jednakże
są one niewystarczające Stąd samorządy na których barkach w
lwiej części spoczywa odpowiedzialność za szkolnictwo apelują do
rządów prowincjonalnych i do mądu federalnego o pomoc W
warunkach kanadyjskich jest to zagadnienie wysoce skompliko-wane
ze względu na ścisły konstytucyjny rozdział kompetencji
Rząd federalny mógłby najwyżej przeznaczyć z wpływów skar-bowych
wyższe sumy dla prowincji z zaznaczeniem iż winne być
przeznaczone na szkolnictwo jednakże nie może mieć wpływy
na ich rozprowadzenie
Prowincje posiadają teoretycznie prawo wprowadzenia wła-snych
podatków i n p prowincja Quebec korzysta z tego
wówczas rozliczenia z rządem federalnym napotykają na różne
trudności nie mówiąc już o oporach mieszkańców danej pro-wincji
Istnieje możliwość różnych ulg podatkowych dla szkolni-ctwa
wszystko to jednak jest wysoce skomplikowane ze względu
na odmiennie tradycyjnie nastawienie poszczególnych prowincji
Samorządy chętnie widziałyby zwolnienie ich z obowiązku dbania
o szkolnictwo ale żaden rząd prowincjonalny nie zgodzi się na
przejęcie tak wielkich ciężarów W konsekwencji więc oczekiwać
można jedynie łatania istniejących dziur Praktycznie oznacza to
ze budownictwo szkolne posuwać się będzie powoli
Drugą bolączką jest brak nauczycieli W ciągu ostatnich kilku
lat próbowano ten brak wyrównać importem nauczycieli z Wiel-kiej
Brytanii Okazał się on zarówno niewystarczający jak i zawo
dny Większość brytyjskich nauczycieli nie zdołała się zaaklimaty-zować
w Kanadzie a władze szkolne uznały że wielu z nich nie
nadaje się do miejscowych szkół Istnieją tutaj doskonale wa- runki szkoleniowe dla nauczycieli niestety ilość kandydatów
jest niewystarczająca Zawód 'nauczycielski jest bowiem nisko
płatny nawet po ostatnich podwyżkach pensji Nauczyciele uskar-żają
się że mają za wiele obowiązków a za mało autorytetu
Sprawa szkolnictwa jest problemem palącym jednym z naj-pilniejszych
gdyż od przygotowania wyszkolenia młodego na-rybku
zależy rozwój kraju Im lepiej przygotowana młodzież opu-ści
szkoły średnie tym łatwiej będzie szkołom wyższym pokiero-wać
dalszym wykształceniem Bogactwo kraju jego siłę liczy się
nie tylko ilością posiadanych zasobów surowcowych skalą prze-mysłową
stopą życiową lecz ilością kwalifikowanego personelu
naukowego technicznego Wszyscy zgodnie podkreślają że Ro-sja
sowiecka zawdzięcza swoje osiągnięcia na polu przemysłowym
strategicznym nie systemowi bolszewickiemu ale położeniu wiel-kiego
nacisku na fachowe szkolenie Moskwa wygrała wyścig o
pocisk międzykontynentalny tylko dlatego że nie szczędziła środ-ków
i funduszy na przygotowanie olbrzymiego zespołu naukow-ców
i techników
Dobra szkoła to przyszłość: dla młodzieży która ją kończy i
dla całego narodu I dlatego właśnie wydatki na szkolnictwo sta-nowią
najlepszą inwestycję zarówno indywidualną jak i publiczną
Rodzice winni zrozumieć że dając swoim dzieciom wykształcenie
zapewniają im przyszłość lepszą i pewniejszą aniżeli dając im
pieniądze na samodzielny start świadomość tego przenika co raz
bardziej i w szeregi polskie jak o tym świadczy stale zwiększająca
się rzesza inteligentów specjalistów technicznych pokolenia uro-dzonego
względnie wychowanego w Kanadzie Ciągle jednak są
to jeszcze początki w porównaniu z innymi grupami etnicznymi!
Faktem jednak jest że przełamano już nastawienie kiedyś bardzo
rozpowszechnione że bardziej celowe jest by młodzież miast
Ludwik
Toronto Ontario
Post Office Department Ottawa
rokiem szkolnym
były tak iz
dodatkowych szkól Niechai wiec
Wacławowi Zagórskiemu
'tsiążkę "Wicher Wolności Dzien-nik
Nagroda pisarska
roku jest
za pracę literacka naukową
drukowaną
rękopisie
reprezen-'ując- ą
kulturę polską wobec
cych
Nagroda każde-go
roku dniu
ZASTÓJ PRZFMYŚLE
Zakłady w
1400 Kie-rownictwo
miejscowej
samocho
uoweeo wvra7? jest to
początek zwolnień na szew skale w wytwórniach
Przemysł
pianuje nowiem znac7ne
7rnniejszenie produkcji w 19D8ni
lala w szkołach brała do samodzielnej pracy zarobko-wej
wyższe i lepsze wykzstalcenie zapewnimy naszej młodzieży
tym lepsza będzie jej Polonii oraz Kanady przyszłość
SZKOŁY
PRZYSZŁOŚĆ
POLSKB
uwielokrotniły
SAMOCHODOWYM
Windso-zwolnił- y
marginesie nowego roku szkolnego pozostaje jeszcze jedna
bardzo ważna i istotna sprawa a mianowicie szkółek polskich Z
prawdziwą przykrością wypada s'wierdzić ze nie są dostatecznie
wykorzystane Dawniej przed przebyciem powojennej fali imigra-cyjne- j
szkółki polskie były przepełnione Zdaje się ze rodzice
bardziej pilnowali dziecko polskie nie stroniło od nauki języka
historii polskiej Obecnie ilość dzieci jest niedostateczna Mamy
personel lokalowe na kilkakrotnie większej
ilości dziatwy W niektórych miejscowościach szkoły pracują
wspaniale Ale nie wszędzie Dlaczego?
Odpowiedzialność zdają się ponosić — matki
z nich Które uważają iż dziecko jest dostatecznie zajęte w szkole
kanadyjskiej wobec tego nie należy go obarczać lekcjami języka
polskiego Niektóre znów uważają ze wystarczy praktyka języka
polskiego w domu a jeszcze inne sądzą że nauka polskiego jest
gdyż na dziecku się przyda Wszystkie te tłuma-czenia
są błędne Błędne szkodliwe Dziecko w szkole kanadyj-skiej
jest bowiem preciążone lecz wręcz przeciwnie posiada
wiele czasu na inne zajęcia Szkoła polska daje mu
tylko naukę lecz bardzo godziwa rozrywkę w łonie
pod nadzorem nauczycielek Mówienie w domu jest równozna-czne
z nauczaniem języka to wymaga fachowej siły a ile jest nau-czycielek
wśród matek?
Język polski znajomość historii Polski tylko nie są zbędne
nie będą stanowić obarczenia wręcz przeciwnie będą dziecku
w jego dalszym życiu dojrzałym wysoce pomocne korzystne Czy
godzi się wieszcie silą sztucznie wyrywać dziecko z pnia naro-dowego?
Takiej krzwdy nie zapomni swoim rodzicom!
Chcielibyśmy z nowym
się zapisy do szkółek polskich by
bodzie pomyśleć o uruchomieniu
postarają się sprawić kłopot Związkowej Radzie Eduka-cyjnej
Komitetom Szkolnym innym komórkom organizacyj-nym
zajmującym się szkolnictwem
Hagroda pisarska SPK
Jury nagrody pisarskiej Stówa
rzyszema Polskich Kombatantów
w Londynie (Anglia) w składzie:
Władysław Donigiewicz (Stówa
rzyszenie Polskich Kombatantów)
Gen Prof Marian Kukieł (Pol
skie Towarzystwo Historjczne w
Wielkiej Brytanii)
Dr Mieczysław Giergielewic
(Polskie Towarzystwo Naukowe nu
Obczjźnie)
Red Rubel (Związek
Dziennikarzy R P )
Dr Tymon Terlecki (Zwipzek Pi
sarzy Polskich na Obczźnie)
przyznało nagrodę pisarska SPK
na 1957 po £75:
1 Prof Dr I M Bocheńskiemu
za całokształt dorobku nauko-wego
a w szczególności za prace:
"Dle Europeische Filosophie
Gegenwart" ("Współczesna Filozo-fia
Europejska") i du Lo-giq- ue
Mathematiquo" ("Zarys Lo-giki
Matematycznej")
$600
1U(!
ale
ale
—
przepełnione
2 za
—
Powstańca"
SPK ustano-wiona
w 1950 przwna-wan- a
'ub publicvstyc7ii-- i lub
przedstawiona w w je-k- u
polskim lub obejm
ob
jest przwnawana
w Święta Żołnierza
W
Chryslera
robotników
unii pra- cowników przemysłu
obawy że
i innych
samochodów samocho
uowy
roku
spędzać się
Im
Na
by i
i warunki nauczanie
niestety — Te
zbędna nic nie
i
nie
domowe nie
rówieśników
nie
nie
lecz
i
nigdy
by
matki by
oraz
rok
OP
der
"Precis
trzeba
F GŁOGOWSKI
"ZWIĄZKOWIEC"
Dlaczego nu
Przede wszystkim co to jest
KUL? KUL to skrót nazwy Kato-lickiego
Uniwersytetu Lubelskie
go KUL mieści się na skraju
Lublina dokładny adres Aleie
Racławickie 14 Jest to czworo
bok murów po dawnym klaszto-rze
po tym szpitalu Uniwersytet
powstał jeszcze w 1918 roku jako
czwarty uniwersytet w odrodzo-nym
państwie polskim jako
pierwszy zaś i dotąd jedyny uni-wersytet
katolicki Uniwersytet
był zawsze uczelnią prywatną i
utrzymywał się wyłącznie z ofiar-ności
społeczeństwa
Rozwój jego tak jak i innych
uczelni polskich został brutalnie
powstrzymany w 1939 roku kie-dy
okupanci hitlerowscy wywie-źli
do obozów lub wtrącili do
więzień wielu profesorów i stu-dentów
oraz zdewastowali biblio-teki
i zakłady naukowe
Zawierucha wojenna dopełniła
dzieła zniszczenia i kiedy po wy-pędzeniu
'Niemców z Lublina
pierwszy powojenny rektor ks
dr Antoni Slomkowski przybył
na teren uniwersytetu zastał
część gmachów w kompletnej
ruinie mienie uniwersyteckie
rozgrabione biblioteki zdewasto
wane podwórza pełne trupów
ludzi koni gruzów i rupieci
A jednak już 2 sierpnia 1944
roku odbyło się posiedzenie Se
natu Akademickiego a jesienią
tegoż roku zapisy młodzieży
szturmującej do pośpiesznie
wstawianych bram uczelni w go
rączkowe! potrzebie nadrobienia
straconych — nie ze swej winy
— lat nauki
Pomimo upływu 13 lat uniwer-sytet
nie jest jeszcze pełny gdyż
posiada tylko 4 wydziały:
I NAUK HUMANISTYCZNYCH
z nast sekcjami:
1 filologia polska
2 " angielska
3 " francuska
4 " niemiecka
5 ' " klasyczna
6 historia
7 historia sztuki
II FILOZOFICZNY
Studenci Wydziału Filozoficz-nego
obierają jeden z niżej po-danych
kierunków studiów
1 historia filozofii
2 logika metodologia nauk
teoria poznania
3 filozofia przyrody
4 psychologia
5 metafizyka
6 etyka
Słuchacze Wydziału Nauk Hu-manistycznych
i Filozoficznego
obowiązani są w czasie swych
studiów przesłuchać i zdać ety-kę
oraz współczesne kierunki fi
lozoficzne społeczne i gospodar
cze yonad to na dziale Fi
lozoficznym obowiązuje przesłu- chanie i złożenie egzaminów z
jednego z następujących przed-miotów
pobocznych:
1 matematyka
2 fizyka
3 biologia i nauki pomocni-cze
psychologii
4 nauki pomocnicze etyki
III TEOLOGICZNY
IV PRAWA KANONICZNEGO
(wyłącznie dla księży)
Uniwersytet miał jeszcze wy- dział prawa ale władze państwo
we na skutek znanej presji sta-linowskiej
nakazały w 1952 roku
jego likwidację Z tych samych
powodów nie udzielono zezwole-nia
na uruchomienie innych wy- działów jak medycyny oraz nauk
ścisłych o które ubiegał się rek-torat
Nie mniej jednak należy pod- kreślić ze pomimo niepełności
katedr jest to w pełnym tego
słowa znaczeniu wyższa uczelnia
ostudwiószwechastronniennwymyższeprosgemraimnai-e
rium duchowne jak mniema na-wet
wielu sympatyków tej uczel-ni
Zresztą najlepiej świadcy o
tym podział na wydziały: W roku
uniwersyteckim 1956-5- 7 na ogól- - na liczbę 1428 studentów loboiea
pici) na wydział Nauk Humani- -
stycznych zapisanych było 653
studentów
Filozofii 43
Teologii 291
Prawa Kanonicznego 61
Teologia i prawo kanoniczne
które studiują ksieza stanów
więc niespełna 2ńcr ogólnej
liczby studentów Tak jak więk-szość
studentów to młodzie7
świecka tak samo i olbrzymi?
większość zespołu nracowników
naukowych (170 osób) to świece
profesorowie zastępcy adiunkci
asystenci czy lektorzy
Ciekawym dla czytelników be-d7i- e zapewne skład studentów
według "pochodzenia społeczne-go"
tak modnego w obecnej Pol-sce
kategonowania ludzi Otó?
uniwersytet lubelski ma najwięk-szy
chvba ze wszystkich uniwer
sytetów w Polsce odsetek svnów
i córek chłopskich Na ojóln?
liczbę 379 studentów (w tvm IR"
i7iewczat) którzv zostali przyję-ci
na pierwszy rok studiów w ub
roku akademickim 180 pochodź'
z rodzin chłopskich 89 7 rod7r
robotniczych a tylko 109 z t?'--7wan-c-h
rod7in "inteligencji"
Młodzież wiejska i robotni"-stanow- i
więc ponad "Oo ogółr
studentów
Na uwagę zasluguie te oo- - licz"nrp ze m odzież studini-ir- -
KUL--u rekrutuje sie z p-- jał 'Polski uniwersytet nie m3 wiec i
WRZESIEŃ (Sepłember) Sobota
5' S nBlA-Bt- f nAetfaftJiffc
lEiLj puieiuguu qq
charakteru regionalnego i pomi- -
mo swej nazwy "Lubelski' jest
uczelnia o ogólnopolskim cha
rakterze
Pisząc tych parę słów o tej
uczelni chciałbym także rozwiać
jeszcze jedno nieporozumienie
Mianowicie wiele osób sądzi ze
KUL ze względu na to iż nosi
nazwę "katolickiego ' jest uczel-nią
o charakterze wyznaniowym
przeznaczonym tylko dla katoli-ków
i wychowując} m młodzież
w wąskim światopoglądzie jakie-goś
fanatyzmu religijnego Kto
tak myśli jest w wielkim błędzie
Będąc wiosną tego roku w Pol-sce
spędziłem kilKa dni wśród
studentów i zespołu naukowego
tej uczelni i wyniosłem wrażenia
ze właśnie KUL w Urn ogólnym
nastawieniu w Dioku sowieckim
opierania światopoglądu i nauki
na jednej doktrynie materiali-zmu
dziejowego był i jest jedyną
oazą wolności myśli tolerancji
swobodnego dociekania prawd
naukowych a więc tego wszyst-kiego
co stanowi podstawę każ-dej
wiedzy której naczelnym za-daniem
jest poszukiwanie praw- -
dy
Ubiegłe lata w których pano
szyły się nietolerancyjne doktry
ny hitleryzmu i komunizmu chy-ba
każdemu unaoczniły fakt ze
[błędy doktrynalne w dziedzinie
prawa gospouanu pomyKi so-cjologii
doprowadzają do wypa-czeń
i przewrotów umożliwiają-cych
niszczenie wszystkiego w
człowieku co szlachetne piękne
i dobre
Kaźnie Majdanku położonego
w pobliżu Lublina Oświęcimia i
innych koncentracyjnych obo
zów śmierci te wykwinty dok
tryny hitleryzmu jak również I
krwawe dzieje rządów "Bezpie
ki" w Polsce w okresie panosze
nia się stalinizmu — to najpeł-niejsze
dowody tego do czego
idzie świat gdy wyrzeka się od-wiecznych
bożych czy natural-nych
jak kto woli praw ujętych
w najpełniejszej zasadzie postę
powania ludzkiego "Miłuj bliź
niego swego jak siebie samego"
KUL jest właśnie zaprzecze-niem
doktrynerstwa Jego cha-rakter
"katolicki" to przede
wszystkim nacisk na praktyko
wanie w życiu zasad miłości bli
źniego to nacisk na uniwersa-lizm
to kształcenie w człowieku
zasad poszanowania godności
człowieka to wreszcie pobudza-nie
człowieka- - do samodzielnego
twórczego myślenia do szukania
prawdy a nie przyjmowania z
góry twierdzeń że wszystko np
zależy od sił wytwórczych i sto
sunków produkcji w co wierzyć
każe na wszystkich innych uczel
niach w Polsce obowiązująca
doktryna marksistowska
To fakt że podstawowym kie-runkiem
filozoficznym uniwer-sytetu
jest tomizm Ale znowu
tomizm to nie katolicyzm choć
jego nazwa pochodzi od katoli-ckiego
świętego Tomasza z Ak-winu
Tomizmu nikt nikomu do
wierzenia nie podaje Tomizm to
kierunek filozofii który opiera
sie na'ro7umie ludzkimi na do-świadczeniu
Tomasz z Akwinu w
SZCZECIN
i szy Budowa
morski 53" dopiero r
szer pn 14" 32' dług
geogr wsch o 65 km od Bał-tyku
Port szczeciński założono w
miejscu gdzie rozchodzą się dwa
równoległe ramiona Odry Wej-ście
z Bałtyku do portu prowadzi
świnoujście a następnie
torem wodnym idącym przez Za-lew
Szczeciński
Podczas drugiej wojny świato-wej
Szczecin zniszczony w
50 procentach głownie wskutek
bombardowania z powietrza Zna
czna czCsc miasta została odbu
dowana a stocznie okrętowe
huta żelaza fabnki chemiczne i
czynią znaczne postępy
szy
se względu na położenie
cin jest
tranzvtowm dla krajów Eu-rop- y
Środkowej
Pracę portu szczecińskiego
utrudnia stałe zamulanie rzeki i
basenów portowych Roczny
przyrost dochodzi do
12 — 15 cm Na terenie portu i
toru prowadzącego ze
Szczecina do Świnoujścia trzeba
za pomocą poglebiarek usuwać
co milion m1 na-muł- u
Szczecin jest obecnie portem
o największych przeładunkach w
Polsce Obroty portu r 1956
ton głównie
towarów masowych
GDYNIA
Port Gdynia leży 54"
szer geogr pn i 18" 43'
geogr WSCh DO r Gdvnin
była' małą wioską W r 1921 roz- -
poczęto budowę przystani do
— 1957
OT iIa WAlfifłiiB
budowie swego systemu uwzglę
dnił cały znany mu dorobek wie- -
dzv — zarowio filozoficznej jak
i tak zwanych nauk ścisłych W
jego siady ida studenci i nau-Kowc- y
KUL-- u który dzięki temu
jest jednym z silniejszych osrod-Ko- u
polskiej logistyki nie mó-wiąc
juz o historii filozofii Na
KUL--u istnieje całkowita wol-ność
nauki i wielość metod
Rzeczą codzienną są tu przy
jazdy rożnych naukowców i lite'
z prelekcjami i wykłada-mi
Mogli i mogą głosić tu swo
je opinie nie tylko katolicy
Szczególnie gdy na innych uczel
niach panoszjło się doktryner-stwo
te swobodę wymiany myśli
należy cenić iak najbardziej Wy
nika to właśnie z zasad filozofii
której hołduje KUL Bo kato-hekos- e
w ujęciu tomistów to
uniwersalność obejmująca wszel-ką
prawdę
Będąc w Warszawie miałem
okazję spotkać jednego z profe-sorów
KUL-- u dominikanina ks
prof Krapiec chłopskiego syna
wychowanka KUL--u i dziś jego
gwiazdę Przegadałem
7 nim prawie całą noc dyskutu-jąc
na najrozmaitsze tematy
Rozmowę z nim uważam za jedną
z najciekawszych jaką miałem
okazję prowadzić w życiu za-kończenie
rozmowy powiedział
mi ks prof Krąpiec- - "Mozę i
mnie w świecie katolickim na
Zachodzie uwazanoby za komu-nistę
ale niechaj mi pan wierzy
— my na KUL--u — szukamy
prawdy wszędzie i jeśli ziarna
jej znajdziemy i w tej doktrynie
nie zawahamy się uznać je za
takowe"
Pozwolę jeszcze przyto- -
czyć wypowiedź innego profeso
ra tej uczelni p Ireny btawin-ski- ej klorą niektórzy Rodacy
okazję poznać bawiła bo-wiem
ostatnio Montrealu da-jąc
szereg wykładów na miejsco-wym
uniwersytecie
Oto wyjątek z jej artykułu w
"Tygodniku Powszechnym" pt
"Naczelne zadanie"
Katolicki znaczy powszech-ny
uniwersalny Uniwersytet
nasz służył wiele lat nie
tylko młodzieży katolickiej
Po roku 1949 — gdy wster
na uczelnie państwowe został
młodzieży utrudniony — ścią-gali
tu młodzi ludzie z całej
Polski Mieliśmy wśród na
szych wychowanków na huma-nistyce
jawnych ateistów czy
zupełnie indyferentnych A
jednak trzymali się uczelni
pozostali niej nawet wów-czas
gdy już można było prze- nieść się gdzie indziej Co wią-zało
ich z uczelnia jakie tii
dostrzegali wartości? Jeśli są-dzić
z ich wypowiedzi — w
bliższym kręgu moich obser-wacji
— cenili tu przede wszy- stkim astmosferę swobodne-go
rzetelnego myślenia bez-interesownego
dochodzenia do
prawdy Chciałabym aby ta
ka właśnie opinia o naszym
uniwersytecie utrwalała się w
coraz bardziej by miała pełne
pokrycie w rzeczywistości w
naszych wysiłkach i świado- - tej
'azyDKi rozwój uayni aatuje się
od r 1926 W 7 lat potem Gdynia
prześcignęła wysokością obrotów
wszystkie porty na Bałtyku
Ustępujący z Gdyni w r 1945
okupanci rozmyślnie zniszczyli
urządzenia portowe Po dokona-nej
odbudowie gdyński jest do
dalszym ciągu najnowocze-śniejszym
polskim portem
W przeciwieństwie do Gdań-ska
i Szczecina Gdynia nie jest
poi tern naturalnym Port jej zbu
dowano w sposób sztuczny przez
wybagrowanie torfiastych tere
nów w dolinie Potoku Chyloń- -
skiego Od strony Zatoki Gdan-- w
sKleJ Porl jest osłonięty potęz- -
niow od północnego zacno- -
du osłania ją Hel Głębokość re-dy
waha się od 9 do 14 m głę-bokość
basenów od 8 do 12 m
Port zamarza tylko w czasie
ostrych zim lecz i wtedy przy
zastosowaniu lodołamaczy może
byc dostępny
wyPnrizoesłłayduwnk1i956porrt4u20g7dy9ń0s0kietgoon ma
GDAŃSK
Port Gdańsk leży na 54° 21'
18" szer geogr pn i 18" 39' 52"
dług geogr wsch Historia
Gdańska sięga X stulecia Szcze-gólny
rozwój miasta nastąpił po
r 1466 i do w'
W okresie międzywojennym
Gdańsk stanowił tzw Wolne Mia-sto
czyli osobne terytorium poli-tyczne
związane z Polską pod
wzgięaem celnym W latach
wniormvr1i --jo™! r„ „ rZi
sku poważny rozwój przemysłu
okrętowego
Polskie porty morskie
' I której w r 1924 zawinął pierw- -
Miasto przemysłowe port I statek portu weszła
Szczecin leży na 23' I na realne tory w 1924
'geogr i
przez
został
m
w
Od r 1956 port szczeciński n-v-rn
falochronem betonowym
jest dostępny dla statków ocea- - Dzięki swemu usytuowaniu
nicznych Ma nowoczesne urzą-- § Gdyma ma łatwy dostęp z mo-d7en- ia
przeładunkowe i najwięk-'rz- a i bezpieczną redę spokojna
w Europie elewator zbożowy I nawet w czasie większości sztor--
Szcze- -
najdogodniejszym por- tem
zamulenia
wodnego
roku przeszło
w
wyniosły 5670400
'- -
na 32"
Di dług
'1920
7
ratow
naukową
Na
sobie
mieli
przez
na
port
w
gdyż
trwał XVII
mej czirności byśmy skute-cznie
ochraniali i rozwijali tę
wielka i powszechną wartość
sztukę myślenia
Dobro to jest zagrożone
Nie od dziś trwa tu stan za-grożenia:
na pewno od bardzo
dawna Niebezpieczeństwem
dla sztuki myślenia może stać
się wszelki totalizm wszelki
system zamknięty w sobie
pretendujący do wyjaśnienia
całości świata i historii natu-ralnie
wszelka propaganda
Czy także i doktryna katoli
cka? Oczywiście — ilekroć od-działu-je
za pośrednictwem
sztywnych interpretatorów
ilekroć nie zostanie właściwie
odsłonięta jej szerokość wol-ność
jaka zostawia szacunek
jaki okazuje myśli ludzkiej
Pragniemy przyzwyczaić
młodzież nie tylko do samo-dzielnego
ale i w pełni uczci-wego
myślenia
Uczciwość w stosunku do
cudzej pracy innych dalekich
od nas stanowisk i poglądów
Jakże daleko wciaz jesteśmy
od ideału Norwida jego wez-wania
by nauczyć się wreszcie
"pięknie i mocno różnic" Są-dzę
ze w tej "pięknej lóni-cy- "
zdań wyćwiczyć może i
powinien przede wszystkim
uniwersytet Powtarzamy tu
nieraz studentom — za nie-mieckim
myślicielem —
sprawdzianem ich kultury
wewnętrznej jest sposób pro
wadzenia dyskusji zwłaszcza
sposób referowania poglądów
przeciwnika W takiej atmo-sferze
— dojrzewa szacunek
dla cudzej pracy i cudzego
zdania w ogóle szacunek dla
opozycjonisty w którym ceni-my
"działacza współtwórcze-go- "
Oczywiście nie ma w tych sło-wach
nic nadzwyczajnego w spo
łeczeństwie w którym szanowa
nie cudzych przekonań czy za-sady
postępowania demokraty-cznego
są rzeczą oczywistą i bez-sporną
Jednak w dzisiejszej
Polsce" gdzie przez okres ostat-nich
kilkunastu lat tępiono bez-litośnie
wszystko to cb grzeszyło
tolerancją swobodą myśli i od-stępstwem
od obowiązującej dok-tryny
takie właśnie sformułowa-nia
celów uniwersytetu są na
wagę złota Dają one bowiem
podstawę do wiary że odwieczne
prawdy "piękna i dobra" które
przekazał nam świat klasyczny
zwyciężą w duszy polskiej i bę-dą
podstawą działania społecz-nego
Polaków
Dlatego właśnie tej uczelni i
potrzebom jej studentów należy
wyjść naprzeciw z jak najwięk-szą
pomocą Jest to bowiem na-dal
jedyny podkreślam jedyny
ośrodek myśli niezależnej i swo-bodnych
badań naukowych jaki
ostał się na przestrzeni od Łaby
po brzegi oceanu Pacyfiku Na
naszym skromnym odcinku po
winniśmy tej wtasnie młodzieży
przeważnie chołpskiej i robotni-czej
uczęszczającej na tę uczel-nie
i studiującej w najbardziej
ciężkich jak sobie można tylko
wyobrazić warunkach przyjść z
materialna pomocą
Jak to można uczynić podamy
jednym z najbliższych nume-rów
informując równocześnie c
tym jak żyje i pracuje młodzież
uczelni
Port gdański zbudowany przy
ujściu do Bałtyku Martwej Wisły
(Leniwki) odciętej od właściwe-go
jej koryta śluzą zabezpiecza-jącą
port przed spływem lodów
powodziami i zamuleniem
Właściwy port morski zajmuje
przestrzeń od mostu kolejowego
koło Sianek do wylotu Leniwki
przy Westerplatte z przyległymi
basenami i kanałem Motławy
Wejście do portu ma szerokość
250 m głębokość 11 m
W rozwidleniu Leniwki leży
wyspa Ostrów W lej części Le-niwka
ma głębokość około 9 m
Pozostałą część nabrzeży do uj-ścia
Motławy zajmuje Stocznia
Gdańska Motława jest dostępna
tylko dla mniejszych statków
Droga wodna Motławy sięgająca
głąb miasta stanowi dogodny
szlak który łączy miasto z por
tem
W r 1956 w porcie gdańskim
przeładowano 4711500 ton to-warów
ŚWINOUJŚCIE
Port Świnoujście (awanport
Szczecina) leży pod 53" 55' szer
geogr pn i 14° 16' dług geogr
wsch w ujściu rzeki Świny do
Bałtyku na wyspie Uznam
Port w Świnoujściu jest od
strony morza dobrze osłonięty
szerokie wejście o dużej głę-bokości
Ujście Świny jest ujęte
dwoma falochronami
W okresie realizacji planu 6-letni-ego
wybudowano w świnouj-ściu
port rybacki i wielka bazę
rybolowshva dalekomorskiego
Poza tym świnoujście położo-ne
w pięknej lesistej okolicy ze świetną plażą ma doskonałe wa- runki do rozwoju jako kąpieli-sko
Miasto liczy 9300 mieszkań-ców
PT Prenumeratorzy proszeni są
pdrazćy szwgołioszpeonpiruzedznmiianaydreasdrensauktó-pro-- y otrzymywali "Związkowca"'
Ml
H
am
wi
KĄCIK JUBILEUSZOWY er
FAKTY I-- i
I Poniżej podajemy kilka hy T'
iow i wami iwiaiKU rolakfo
w Kanadzie komunistami i?
1 Spójnia zrywa z Potęg u
— W Związku Socjalistów I zsokwicahł „siPęotpęrgzae"d pjiaekrwi szzoarganj wol na światową skupiły się jw
lewicowe ugrupowania — i mmyiaślrkohwasaenłe PolpsoksiteęjpuPjaąrcteii So t?!
cjalistycznej i skrajnie lewico
we będące wyrazicielem PJr W
tii Socjal-Demokratyczn- ej P0 '$
wrołzawdziąezapnriouwin„cPjiotOęgnit"ariopmi pod koniec pierwszej wojny świj ńi
towej obydwa ugrupowanii
tworzą oddzielne organizacje Ii
— ugrupowanie umiarkowane s
Sskpróajjnniięe Nleawroidcoowweą z Ppoowlsrkoatem i 1S]i
„Potęgę" Pomiędzy obydwo
ma organizacjami istnieją po-czątko- wo V kontakty lecz wkról
ce urywają sie Spójnia Naro
dowa Polska nie chce mieć nic rfti
wspólnego z potęgowcaml
którzy podporządkowali sie Moskwie W 1923 r Spójnia
łączy się z Związkiem PolaWw
w Kanadzie W ten sposób po raz pierwszy komuniści odrz-uceni
zostali od ZPwK sai
2 Walka z Komitetem Obr-ony
Robotniczej — Pierwsu
wzmianka o starciu z komun-istami
na terenie Związku da St
tuje się w 1928 r Kilku czło-nków
W
proponuje daleko idąc współpracę ze świeżo zorgan-izowanym
'%
„Komitetem Obrony itl
Robotniczej" w Toronto N-astępuje
W
burza na zebraniu Z W
wypowiedzi zwolenników „Ko mitetu" widać że chcą narzu- cić Związkowi komunistyczne 4!l
idee chociaż sami jeszcze d-obrze
W
ril nie orientują się co one m
przedstawiają Związek zdec-ydowanie
odrzucił propozycie
współpracy z „Komitetem 0-bra-ny
Robotniczej"
3 Burzliwe zebrania — W latach 1930—1931 zebrania 3i
w Grupie 1 ZPwK są bardzo
burzliwe Zwolennicy komuni
zmu mszcząc się za poniesio-ne
Bf
porażki nie szczędzą obelg !
v
pod adresem Związku działa-czy
MN- -
3£i
i narodu polskiego Ob-urzony
tym ogół Grupy I1 Si
ZPwK przeprowadza uchwale
o wyrzuceniu ich z szeregów'
ZPwK W obronie komunistów
staje wówczas p M Nędza
4 Atak na grupę 3 ZPwK
— Nie mogąc opanować Gr-upy
1 ZPwK ani Związku od M
strony Zarządu Głównego Ił komuniści przypuścili atak ni
Grupę 3 ZPwK w St Calha-rine- s
lhiai'
Pozyskali część czło-nków
v
którzy opowiedzieli się
za współpracą z komunistycz-nym
I
Polskim Towarzystwem fitt
X£f
A
Robotniczo-Farmerski- m Na m
wieść o tym Zarząd Główny R(
rwi w iyoo r zawiesił Gru- - t$ł
pę 3 ZPwK Po czterech la-1-
& tach w 1937 r Grupa 3 ZPwK ¥ii
została znów reaktywowana
Przy nowych zapisach czło-nkowskich
Ii
Zarząd Główny tj'Ss
ZPwK zwrócił specjalna uw-agę
11
Wł
aby do Grupy nie dostał m się element komunistyczny tó
5 Atak na Wydziały Oświ-atowe
u
— W 1934 r Związek
powołał do życia przy Gr-upach
tz „Wydziały Oświat-owe"
których zadaniem było
szerzenie oświaty wśród dor-osłych
i opiekowanie się szkó-łkami
dla dziatwy Wydziały
szybko rozwinęły sie i wykaza-ł- y duża aktywność Niestety
przeniknęli do nich komuniści
wskutek bardzo liberalnych f
warunków uczestnictwa Z-arząd
Główny ZPwK na po-dstawie
"
I
uchwały Walnego Zja-zdu
a i
ZPwK zlikwidował wszys-tkie
Wydziały Oświatowe po tfea- -w dwóch latach istnienia W len n3
sposób opanowanie Związku
od strony oświaty nie udało
się
6 Propozycje połączeniowe
— W marcu 1934 r komuni-styczne
Polskie Towarzystwo
Robotniczo Farmerskie wysu
neło necacy projekt Deł-ni- a
sie ze Związkiem Polaków
w Kanadzie by w ten sposób
uzyskać „jedność Emiejraci
Polskiej w Kanadzie" Kuszą-ca
propozycja nie wprowadii-ł- a
ZPwK w błąd Wniosek o
połączenie został odrzucony sJjr
Z podobna propozycja wy
starjiło w 1938 r Polskie Tc- -
warzystwo Ludowe — nowa fol
nazwa organizacji tych sa-- tj
mych ludzi Komuniści spo
dziewali się że wskutek akcji M
rmKnania "7Putf nrTPI £ZVH- - W
niki konsularne powołania ooi
życia konkurencyjnej organi- -
zaci pod nazwa ZwiazeK p
rodowy Polski i odebrania de- - p bitu Docztowego „Związków
cowi" w Polsce Związek Pola- -
ków w Kanadzie — zrozpajzo- - M
nv takim postępowaniem
władz polskich — paonie'-- j 8
w objęcia Stało sie na odwrol- - j Związek odżegnał sie od nich j
m
podobnie ak od sanacji P
m -- i _i_:„: tnmiiniict i
v w i uh iiutiiir i rvwiv — r t'
: : J_ --7Dtf otn!SI
jc pomoc w zbiórce niun"
dusz Obrony Narodowej
żajac że Naród w Kra! fg
ba UTbroić przeciwko Hit'er?!fe
wi kfóru iecf zarówno "?!
oiom Pntclri iak i komuniHijRj
ZPwK pnnowniś "odnucsM
ferłrwspdłpracy &Śfe
--e i