Zwilazkowiec Alliancer, December 18, 1968

              i
i!"l_ -
Tciwarzystwo Przyjaciół Książki
Polski rynek wydawniczv
powiększa się iz roku na rok
I kazują 'się Lepiej produko-wane
pod kaidyri względem
kiazki Lepszy papier dobre
okładki sztywne często do-skonałe
reprodukcje zdjęć
r5unkćyii map Powiększają
sie rozniiMry ksiażek nie tyl-- '
ko pod lvzględem ich wymia--
row ale też ilości stron Wy-tvi- a Wilkutomowe udostęp-5'- "'
są od pierwszego do
"U -- ego łomu w krótkim
fe c cza] odstępie czasu
tf-- T'
J zywiście dobór Drap nu
Mou cwanych polepsza sie
=ai'a5'W 'nież z roku na rok S7-7e- "
rept" nie prace naukowe opie-- toic ą się na źródłach pokrew-„- t
w cii pochodzących nie tvlko
t - j
_ _ _ i v i sg irfer swiaia socjalistycznego '4:jr ie korzystają one z opraco-va- n naukowych na Zacho- -
A ii i Dział wspomnień z okresu
i
vi l't 1939'45 jest nadal popu-- v Liin w Polsce i poświęca sie
i
im wiele publikacji rocznie
Wszystkie te polepszenia o-c- z wiście tak pod względem
U nutu ogłoszonej pracy jak
jej jakości wydania podlega-ją
upływom rządowych do-lio- u wydawniczych których
obecnie w Polsce jest kilka
Jednocześnie wydawnictwa
te korzystają z przywileju
szerokiej propagandy w Kra-ju
to powoduje iż książki są
nie tylko dobrym towarem na
tpi zedaż ale zapotrzebowanie
na nie rok rocznie się zwięk-sza
W tej nawale wydawnictw
kiaiowych prawie niedostrze-galnie
uchodzi praca pełna
posw ięcenia i samozaparcia
w stosunku do opieki nad
książką a w szczególności nad
książką dawną i rzadką pro-wadzone
przez Towarzystwo
Przyjaciół Książki w Warsza-wie
Towarzystwo to powstało
w 1957 roku oraz oficjalnie
w styczniu 1958 r„ wpisane
zostało do rejestru stowarzy-szeń
w m st Warszawie na
podstawie aktu prawnego
datowanego z dn 27X1932
roku Od tego czasu preze-sem
jego jest prof dr Mie-cz}
sław Brahmer W połowie
1963 roku towarzystwo po-siadało
91 członków oraz 8
członków wspierających głó-wnie
krajowe spółdzielnie
w j (ławnicze
Statut Towarzystwa Pizyja-ció- ł
Książki- - powiada "inin
iż jego celem jest "rozwijanie
w społeczeństwie zamiłowa-nia
do książki" "opieka nad
książką a w szczególności
nad książką dawną i rzadką
oraz nad księgozbiorami"
"działalność wydawnicza
zwłaszcza w zakresie drukar-stwa
wzorowego bibliofil-skiego"
W salach Biblioteki Naro-dowej
w Warszawie 17 listo-pada
1962 r towarzystwo to
urządziło pierwsza swoja wy- stawę na temat: ""Warszawa
— przegląd rzadszych varsa-vianó- w
z XVIII—XX wieku"
Zbiory a raczej ich ułamki w
liczbie 186 eksponatów wy- stawiło wówczas jedynie 11
członków towarzystwa Były
jednak one tak "imponujące
oraz wartościowe iz wówczas
zdecydowano się na dalsze or- ganizowanie podobnych im-prez
Wydano też z tej okazji
katalog eksponatów pod re-dakcję
Wacława Błażejew-skiego
(dawnego działacza
harcerskiego i autora Historii
Harcerstwa Polskiego wyd
w 1935 r oraz innych prac
harcerskich) Juliusza Gomu-lickieg- o i Konrada Zawadz-kiego
Katalog ten (nakład
300 egz) zawiera opisy każ-dego
wystawionego tam dru-ku
Następna podobna wysta-wa
miała miejsce w tych sa-mych
salach od 1 do 11 kwiet-nia
1963 roku "Wystawa
dwudziestu bibliofilów" — bo
taki jej nadano tytuł — zgro- madziła wydawnictwa ponow- nie poświęcone Warszawie
lecz przekrój wystawionych
eksponatów sięgał do dzieł fi-lozofów
polskich z XVI— XIX
wieku po próbki prasy kon-spiracyjnej
lat 193945
Wydany z okazji tej wysta-wy
katalog eksponatów w na-kładzie
200 egz podaje tym
razem min dane informacyj-ne
o tych bibliofilach-wystaw-cac- h Łącznie posiadają oni
ponad 60000 tomów wydaw-niczych
Wiktor Wąsik zbiera
od 1905 r Pierwszy swój księ-gozbiór
traci w 1914 r Obec-ny
zapoczątkowany w 1946 r
liczy ponad 1500 pozycji głó-wnie
z dawnej filozofii pol-skiej
Mieczysław Brahmer
zbiera planowo od r 1916
Pierwszy księgozbiór traci w
1944 r Odnowiony liczy o-bec- nie ponad 2000 pozycji z
dziedziny stosunków kultural-nych
polsko-włoskic- h (tea-tralia- )
Wacław Błażejewski
zapoczątkował swoje planowe
zbiory w 1923 r Pierwszy
swój zbiór traci w 1939 r
następny w 1944 r Obecny
zapoczątkowanyw 1945 r'o-bejmuj- c
ponad 3000 tomów
z czego ponad 2000 pozycji
to varsaviana od XVIII do
XX wieku Również dział har-cerstwo
ponad 500 pozycji
pamiętniki polskie (głównie
UbezOłodka która zdobvla sukces: Seaeram's V O
Fibiona wódka tych którzy szukają' tego co najlepsze
Jtfarot&imitna niezawodna doskonała VO Dobrze
mieć domu gdy chcemy się podzielić
dobni wiadomością
SEAGRAM'S £f S""
w ma m mmmsrmMB
wydania powojenne) oraz
dzieła z zakresu typografii
Tych kilka przykładów tu-taj
wskazuje na niezmordo-wany'
wysiłek tych i wielu
innych zbieraczy kierunku
zachowania dawnych dzieł na-rodowych
czy też prac wyda-wniczych
stanowiących szcze-gólną
wartość historyczną
Po tych wystawach corocz-nie
następują dalsze następ-ne
Zawsze przynoszą one du-żą
rozpiętość tematyczną Po-kazują
tam członkowie tego
towarzystwa społeczeństwu
polskiemu często dziś już nie-znane
unikaty drukarskie
Towarzystwo Przyjaciół
Książki nie poprzestaje jed-nak
na samych wystawach
swoich "białych kruków"
księgarskich
W kwietniu 1963 roku Wa-cław
Błażejewski wydaje
swój zbiór pt "34 Exlibrysy
członków Towarzystwa Przy-jaciół
Książki" (nakład 250
egz) Jest to specjalna gałąź
kolekcjonerstwa "Dzieje pol-skiego
ekslibrysu" pisze
przedmowie do tego zbioru
Juliusz Gomulicki który
narodził się na samym począt-ku
XVI stulecia można z
grubsza podzielić na dwa bar-dzo
nierówne pod względem
okresy rozwojowe
Pierwszy ciągnący się prawie
dokładnie przez czterysta lat
a zakończony na krótko przed
pierwszą wojną światowa to
okres ekslibrysu "prawdziwe-go"
czy też
ekslihrysu sensu stricto a
więc takiego który był istot-nie
papierowym znakiem wła-snościowym
naklejanym
przez właściciela na książ-kach
należących do jego księ-gozbioru
a zarazem stanowią-cy
wiarygodne świadectwo
rzeczywistego istnienia owej
indvw idualnej kolekcji"
Drugi obejmujący mniej
więcej ostatnie pięćdziesiąt
lat to okres ekslibrysu-obraz-k- a
czyli tez ekslibrysu-ety-kietk- i
rzadko naklejanych na
książkach nie zawsze mają-cych
sobą jakiś wydatniej-szy
księgozbiór
Zbiór Błażejewskiego na-leży
do tej pierwszej katego-rii
jest zbiorem leprodukcji
oryginałów posiadaniu
członków tego towarzystwa
Już sam fakt iż wydano tyl-ko
250 egz tego zbioru sta-nowiłam
sobie wartość1 ko-lekcjonerską
Kysunki tych
ekslibrysów wykonane są
przede wszystkii drzewie
często przez znanych arty-stów
polskich
Jak już cytowałem na wstę- -
n A p jSSISSB a
Rvro fflfU
jHwar UJ li : ł m sn
ifotkow
-- } w
W -Hii rS=S X t&JS1II „Kf£51il5!&ńeń&S&m!&Sa'KPt#&Siłyki!?&KŁy IltfffSil
i
edytorstwa
w
— w
—
rozpiętości
"czystego" —
i
za
i
w
w
w
i
V
Tli i HM i ł T uyKJ-il- ? 'Sttt5ła --C'l7 ™
lf
fj_f
¥4 -
lljomurs :
Rtfh
ŚSliDIAN' WHISKY
CANADIAMWHISKY 'Ęf tSS
t
- iV- - —- - — ~~ mVTLIiJir WnTrŁBfc "-i- Ł
'i
~ Ł rt- --'i - f"1 ?i FJ V- ' 2AvCwi AWjf °r 3
pie-cele- m Towarzystwa' Przy
jaciół Książki jest rowruez
działalność wydawnicza
W 1967 roku ukazały się
dwie prace Pierwsza to
wspomnienie warszawskie
Mariana Toporowskiego pt
"Strop" nakład 350 egzemp
larzy numerowanych omawia-jąca
zabiegi w uratowaniu
księgozbiorów Biblioteki Uni
wersyteckiej w Warszawie w
czasie ubiegłej wojny Sam
strop to podbudowa dachu
gmachu biblioteki na wypa-dek
bombardowania tego mia-sta
Uczyniono to po kryjo-mu
pod nosem niemieckiego
okupanta kraju o czym pięk-na
polszczyzną pisze w tej
właśnie pracy Toporowski
Drugie wydanie pod redak
cją Wacława Błażejewskiego
to Jana Kochanowskiego
"Pięć fraszek na most War-szawski"
(nakład 250 plus 35
egzemplarzy numerowanych)
które napisał Kochanowski w
1567 roku kiedy rozpoczęto
budowę pierwszego mostu w
Warszawie który został 5
kwietnia 1573 roku oddany
do użjtku publicznego Frasz-ki
te reprodukowane są do-skonale
z szesnastowiecznych
edycji dzieł tego poety
Za rok 1968 musimy odno
tować trzy pozycje wydawni-cze
tego towarzystwa
Poemat napisany przez Ed
wina Arlingtona Robinsona
poety amerykańskiego pt
'Rozmowa Ben Jonsona z
Radnym ze Stratfordu" w
przekładzie Stanisława Hel-sztyńskie- go stanowi wstępne
wydawnictwo 68 roku pod re-dakcją
Wacława Błażejew-skiego
Poemat ten napisany
jest na temat życia William'a
Szekspira w roku 1609 w
Anglii Praca ta (nakład 200
plus 40 egzemplarzy numero-wanych)
stanowi pierwszą od-skocznie
towarzystwa od tra-dycyjnego
publikowania prac
Laik przeglądając płachty pró
bek tkaniny rozwieszone na sto
jaku zachwyca się wzorami
barwami harmonią i pomysło-wością
wzornictwa z przyjem-nością
przygląda sie kwiatom
liściom strukturom geometrycz
nym obfitującym w żywe przy-jemne
barwy
Jeżeli na te same wzory pa
trzy fachowiec-poligrafi- k tkani-nowy
rzecz widzi inaczej Przy-gląda
sie wzorom z bliska ana-lizuje
nakładanie się barw czy-stość
druku świeżość barw
precyzję graniczenia plam barw-nych
Również i ten wyraża sie
z dużym uznaniem
Barwienie tkanin odbywa się
tradycyjnie dwiema metodami:
jedna oparta jest la technice
offsetowej identycznej z meto-dą
stosowaną w drukarswie ga-zet
i książek polega ona na
przepuszczaniu tkaniny przez
walce miedziane na powierz-chni
których wyryty i wytra-wiony
jest odpowiedni wzór
Drugą metodą jest przepuszcza-nie
tkaniny przez walce o wzo-rze
uzyskanym na drodze foto
graficznej (czy filmowej)
Ale obie luają pewne wady
które dają się coraz bardziej
we znaki w miarę jak rośnie
zapotrzebowanie na tkaniny ko-lorowe
— nie pozwalają na
osiąganie dużej szybkości w
przesuwaniu się taśmy tkaniny
na stosowanie dużych płasz-czyzn
wzorów na osiąganie pre-cyzji
druku
W szybkim postępie technicz-nym
wady te udało się poko-nać
dzięki opracowaniu metody
nowej zwanej film-drukic- m ro-tacyjnym
w której połączono
zalety filmu-druk- u i rotacyjne-go
sposobu produkcji
Metoda polega na tym że
walki z wzorami przygotowuje
się sposobem druku filmowego
nie na litej miedzi czy mosią-dzu
lecz na cylindrach z cien-kiej
i gęstej siatki (1500 oczek
na centymerze kwadratowym)
Powierzchnie cylindra pokrywa
się emulsją światłoczułą na nią
nakłada się wzór opracowany
przez grafika (na przeźroczystej
folii) poddaje naświetleniu i
wreszcie utrwaleniu Nowością
jest także doprowadzanie far-by
a więc nie z zewnątrz lecz
od wewnątrz i automatyczne jej
rozcieranie po całej powierz-chni
Oczywiście do każdego
koloru służy inny cylinder
Dzięki temu można było za-stosować
maszynę rotacyjną i
uzyskać znaczną szybkość prze-biegu
tkaniny
Pracują dwa zespoły maszyn
drukarskich w wysokim stopniu
zautomatyzowanych Na każdym
z nich można uzyskać drukowa-nie
tkaniny z szybkością 900
metrów na godzinę czyli śred-nio
05 m na sekundę gdy zaś
wzór jest prosty i nie potrze
buje wielu cylindrów szybkość
może dojść nawet do 1 msek
W ten sposób wliczając już
pewne Konieczne przestoje
można osiągnąć dzienną pro-dukcję'
02—ióskilometrów bie
żących tkaniny Każdy z zespo
granicznego
Dla pamięci setnej rocznicy
urodzin St Przybyszewskie-go
Stanisław Helsztyński o-praco- wal
a Towarzystwo
Przyjaciół Książki wydało
pracę pt "Bibliografia pism
Stanisława Przybvszewskie-go-"
(nakład 300 plus 40
egzemplarzy numerowanych )
Bibliografia ta wylicza 153
zasadniczych pozycji opubli-kowanych
prac tego autora w
języku polskim i niemieckim
w latach 18781927 roku
Również w tym roku wy- dano pod redakcją Wacława
Błażejewskiego pracę Włady-sława
Tatarkiewicza "Droga
do filozofii" (nakład 300 plus
40 egzemplarzy numerowa-nych)
Praca ta została napi
sana w 1948 roku ale wów
czas nie ogłoszona w Polsce
Dopiero teraz dzięki staraniu
towarzystwa ta krótka ale
wnikliwa rozprawa na temat
właściwości naturalnego obra-zu
świata oraz pochodzenia
naturalnego obrazu świata
dostała się do rąk czytelnika
Wszystkie wydawnictwa
Towarzystwa Przyjaciół
Książki zaopatrzone są w syg-net
towarzystwa który pro-jektował
Konstanty M 'So-poćko
Wszystkie wydawnic-twa
dokonane są z pedanty-zmem
i wielkim uszanowa-niem
dla słowa drukowanego
Estetyka wydania każdej pra-cy
jest na wysokim poziomie
Również wobec faktu bar-dzo
skromnych nakładów
tych wydawnictw już dziś
stają się one poszukiwane w
Polsce
Prace tego towarzystwa
niewątpliwie stanowić mogą
wzorzec poświęcenia w pracy
planowo tworzonych księgo-zbiorów
które choć groma-dzone
prywatnie stanowią
przecież ogólnonarodowe bo-gactwo
kulturalne
Zenon Buczewski
Technika druku tkanin
łów może drukować wory któ
rych wielobarwność s:ęga na
wet 12 kolorów
Dużą oszczędność czam i kosz-tów
daje również wykonanie
samych wzorów na cylindrach
od chwili bowiem ukończenia
wzoru w pracowni graficznej
na przeźroczystej kalce aż do
chwili oddania gotowego cylin
dra mija 2 tygodnie rzy nawet
tydzień Ten sam proces wyko-nany
tradycjjną metodą na
miedzianym wałku zabiera --ok
1 miesiąca Poza tym trwałość
cylindrów jest znacznie wyższa
i sięga 100000 m drukowanej
tkaniny w porównaniu z wałka-mi
miedzianymi o trwałości
5—10000 m
Wszystkie te zalety sprawiają
że metoda film-druk- u rotacyjne
go jest uważana na świecie za
wielkie osiągnięcie
Związek Polaków w Kanadzie
to Organizacja służąca Polonii
Kanadyjskiej już 60 lat Wiele
skorzystasz gdy zostaniesz jet
Historia nicktórjch roślin ja
dalnych biegła niejednokrotnie
zgoła dziwnymi torami Jedne
z nich miały swego rodzaju
przysłowiowy "lut szczęścia" i
opanowały rynek momentalnie
inne — jak np pomidor o któ-rym
będzie mowa poniżej — po-siadały
znów przysłów iowego
"pecha"
Ojczyzną tego popularnego
dziś wszędzie pomidora jest
Ameoka Południowa gdzie '—
przede wszystkim w Meksjku
— znany był i ze smakiem kon-sumowany1
od niepamiętnych
czasów i stanowił obok kukury-dzy
i fasoli podstawowy środek
żyw ności
Choć od czasów tych minęło
już bardzo wiele lat a nawet
stuleci choć pomidor zdobył
sobie powszechnie już uznanie
tym niemniej i obecnie jeszcze
tu i tam można usłyszeć na je-go
temat wiele cierpkich słów
krytyki
Do Europy pomidor przedo-stał
się w szybki czas po odkry-ciu
kontynentu amerykańskiego
przez słynnego Krzysztofa Ko-lumba
w 1492 roku Oczywiście
trafia on najprzód do Hiszpanii
i Portugalii Niezależnie od te-go
że przywieziono go dostar-czono
również i przepisów w
jakiej formie należy go spoży-wać
zaczerpniętych z wyjaśnień
krajowców
Szybko okazało się zaraz po
tym że do innych krajów Eu-p- y
pomidor ma drogę wielce
utrudnioną Pojawia się on co- -
prawda dość szybko we Wło
szech Francji i Holandii po
tym w Turcji w Alrjcc — w
Egipcie i Syrii ale jedynie tyl
ko jako swego rodzaju niezna
ny dotychczas fenomen planto-wany
wyłącznie tylko w ogro-dach
bogatych ludzi jako ozdo
ba Jadalne jego walory były
wszędzie ignorowane
Przede wszystkim zaznaczyć
tu trzeba iż po prostu ludzie
z nic wiadomo jakich przyczyn
odczuwali lęk przed pomido-rem
Dowodem tego są nazwy
jakie mu nadawano: "zwariowa-ne
jabłko" "złote jabłko o
smrodliwym zapachu" itp Na
wet uczeni okrcŁlali go swymi
łacińskimi nazwami zgolą niepo
chlebnie nadając mu miano
"wilczej brzoskwini" "wilczej
psianki" itp
Pomału uprzedzenie to zanika
ale trwa to długi czas Do Pol-ski
przywędrował pomidor
gdzieś dopiero na początku
XVIII wieku z Włoch Stamtąd
także otrzymał on swą nazwę
"pomidor" ponieważ we Wło-szech
nazwano go ostatecznie
"porno d'oro" czyli "złote jabł
ko"
W tym okresie nie było jed
nak w Polsce mowy jeszcze o
tym by zyskał on sobie po
wszechne uznanie i sympatię O
jakichś hodowlach zakrojonych
na szerszą skale nikt nie my
ślał
Dopiero pierwsza nowolowa
X3X wieku jest przełomem w
jego egzystencji na terenie
Polsk-- i Coraz więcej spotyka
się go w ogrodach warzywnych
coraz częściej pojawia się na
stolach biesiadnych W rezulta-cie
zdobywa on sobie pełne
uznanie i prawo obywatelstwa
— staje się codziennym poży-wieniem
i ludzie chwalą go so-bie
coraz bardziej Najzupełniej
zresztą słusznie
Jakie były zarzuty stawiane
pomidorowi? Było ich bardzo
wicie z gruntu fałszywych i
niesłusznych
A więc mówiono że pomidor
pow oduje różne dolegliwości
sercowe cierpienia i schorze-nia
reumatyczne a nawet raka
Ten ostatni zarzut podnoszono
jeszcze stosunkowo nawet nie
tak dawno w końcu jednak
opinie Uczonych i botaników z
kretesem obaliły te idiotyczne
zarzuty raz na zawsze
Przeciwnie pomidor zalecany
jest jak najbardziej jako śro-dek
odżywczy W każdych jego
100 gramach mieści się 93%
wody 1% substancji azotowych
0 2% tłuszczu 357o cukru
prócz tego zaś kwas cytrynowy
jabłkowy różne solc mineral
ne 03 miligrama witaminy A
miligramów --witamwy4C4 Sło
wem cały skład jak najbardziej}
potrzebnych organizmowi ludz-- '
kiemu składników " f
Kto więc ma jeszcze nieuza- -
sadnione zastrzeżenia do od-żywczego
poczciwego pomidora
— niech wyzbędzie się ich jak
najprędzej Jedzmy go latem
w formie naturalnej w zimie
w postaci konserw soku i mro-żonek
I smacznego
Opinie
i przysłoicia
Niewiele są warte zarówno
goła ręka jak i sam sobie po-zostawiony
rozum Dzieł doko-nywa
się przy pomocy narzędzi
i środków pomocniczych w nie
mniejszym stopniu trzeba ich
rozumowi niż ręce
#
Dobre pastwisko tuczy bydło
Rzetelna pracŁ polepsza byt
Kto nie kończy roboty nit
jest lepszy od tego kto jej nic
zaczyna
Z małego lenia — wielki leń
z małego dzieła — wielkie
dzieło
#
Kto pracuje plącząc grzeszy
z zadowoleniem
PRCZKI I Mm - PRZEKAZY PEKAO
Tosyłki pieniężne na Ukrainę Litwę Ud
Wycieczki do Polski i innych krajów światć
BATORYM lub LOTfJIGZU
Snrowadzanle krewnych znajomych i prrylacic
" ~ "" wszelkie sprawy załatwia szyDhu i sprawniae
Biuro Podróży Przedstawicielstwo Orbisu
LEONA GAHCZYŃSKIE60
620 Queen Sł W Toronto Ont Tol EM 64067
W
tl
} ł&e m
ifl
fcl£V
ifemP3
W
w
flsm
lAyHBuT - IHKł
im
¥JwWrm oferuje H
Ę HOOYER DELUXE JH
ODKURZACZ PRÓŻNIOWY CON STELL ATIOr4 S rtv Szczotka do czyszcionla fll Yv podłogi lub dywanów 1 Szczotka do szczelin fflH Avv Szczotka plastykowa C UH Szczotka dó zbierania kurzu §EH
v&2 OKAZJA ŚWIĄTECZNA WS§
mJW jSSS) BEZPŁATNIE ZAPAS WORKÓW Jgf NA ŚMIECIE NA 1 ROK HB
ćgm&%S&& ' Hi '_
625 QUE£N STREET W SUMEKI - H TORONTO — 368-613- 8 Wzm&TTW IR
OTWARTE WIECZORAMI M&ZSJlaŚŚĆJĘI ' §WH
SPRZEDAŻ NA RATY f9HHBRH lilii
w :yŁJ '' { ' t~ r„ ' £'' r (S - _ f vr-f- l Hl Jfj&ćtAll "
- PIWO KANADYJSKIE 1
M AJ WIĘKSZYM I
H K IS QT li£ li
'
-- ' '1 Wh - Im 1 "i I
" fl ' ' W- - '(&& r f i!
#i m fj # - I
teUSifflhfiiii łr"trmn_i i ni mu i r i ' rumu 111 ' J1 nny umilmy „V-""- " j --i- £iJ— r Bfl
-- it- __ ń- - --r?sjyirJSPś2rJZJu?Z!'
ul