Zwilazkowiec Alliancer, April 13, 1957

              1- -
I i'il
"i
SI
[i"!
la r
ii i
3Wra
W VBfetf 1 łŁ?
jsiwka mm SffSSI
IłSWSK 11
Ii
r-rs-a! ass-- w mm
t Iann--3 BSS 'IM
t wit JCV ł £
pas
ffevl
S
mWm -
M m
5TR 2
"Związkowiec" (The Alliancer) Tel LE 1=2492
i Prlnlcd for cvery Wcdnesday and Salurday by:
POLISH ALLIANCE PRESS LIMITED
Organ Związku Polaków w Kanadzie wydawany przer Dyrekcję Prasową
Rłdiktor FfGIogowikl Kler Drukarni K i Matorklewiez Kler Adm R Frlkke
Roczna w Kanadzie
Półroczna
Kwartalna
S4 50 Stanach Zjednoczonych
S275 innych krajach $600
5150 Pojedynczy numer Wt li Queen Sfrccł West — Toronto Ontario
Authorised as Second Class Mail rosi Ollke Department Ottawa
Obrona w wieku atomowym
Rewolucyjne zmiany w brytyjskim systemie obronnym dra-matycznie
ukazują bezbronność niezaradność wobec niebez-pieczeństwa
wojny atomowej Amerykańscy przywódcy wojskowi
określający plan brytyjski jako defetystyczny zamykają oczy na
rzaczywistośc W istocie bowiem zarzut defetyzmu możnaby w
równym jeśli nie większym stopniu skierować pod adresem
Stanów Zjednoczonych Przecież terytorium Stanów Zjednoczo-nych
chociażby ze względów czysto geograficznych jest bezpiecz-niejsze
przed nalotami ewentualnego napastnika aniżeli Wielka
Brytania Stany są potężnym mocarstwem o bezporównania więk-szych
możliwościach gospodarczych a jednak żaden krok w ame-rykańskiej
polityce zagranicznej nie wskazywał na chęć zbrojnego
przeciwstawienia się wzrastającym naciskom sowieckim Wyścig
zbrojeniowy musi mieć uzasadnienie Jest albo przygotowaniem
do zbrojnego załatwienia sporów albo tez skuteczną zaporą przed
niebezpieczeństwem agresji ze strony przeciwników
Istniał po wojnie okres wielkiej przewagi Zachodu nad
Wschodem Stany Zjednoczone dysponowały bronią atomową
miały nią monopol podczas gdy Rosja sowiecka leczyła się z
ran wojennych Gdyby Waszyngton zamierzał wówczas wyko
rzystać przewagę poziom kulturalny wali bowiem przy--
zwyciestwa dla zapewnienie Europie i światu spokojnego poko
jowego rozwoju wówczas niewątpliwie i bez wojny zdołałby te
cele osiągnąć Stało się jednak inaczej Ani Waszyngton ani też
Londyn nie zdradzały najmniejszej ochoty przeszkadzania Mos-kwie
w trawieniu państw ochoczo w Teheranie i Jałcie oddanych
w "pieczę" stalinowską Rosja ten stan rzeczy wykorzystała nie
tylko dla ustabilizowania swojej władzy w tych państwach lecz
i dla rozbudowy swojej potęgi strategicznej Po kilku latach
prysnął — i to bezpowrotnie — mit amerykańskiej przewagi stra-tegicznej
Mało tego przez następne kilka lat bolszewicy udo-wodnili
że zapora strategiczna nie stanowi żadnej przeszkody
dla przenikania wpływów politycznych nie hamuje ich politycz-nego
rozwoju
W miarę potęgi militarnej Moskwa w akcjach na
terenie międzynarodowym uciekała się nic do gróźb wojennych
lecz umiejętnie działała kanałami dyplomatyczno-politycznym- i
olbrzymim propagandowym I w akcji tej znajdowała
pomocników i sojuszników na Zachodzie rekrutujących się nie
tylko z szoregów zawsze wiernych komunistów
Sowiecka teza pokojowej koegzystencji) jakkolwiek1 bynaj-mniej
nic jest nową w dziejach l dyplomacji ZSRR skutecznie
rozbroiła Zachód moralnie i politycznie Nic z togo' że poszcze-gólni
mężowie stanu i politycy na Zachodzie twierdzą że nie
przywiązują do niej żadnej wartości że nie rozpatrywali jej po-ważnie
że odrzucili ją itp kiedy rzeczywistość przedstawia się
niestety inaczej
Zachodni system obronny opiera się na Pakcie Atlantyckim
Starczy już jednak powierzchowny rzut oka nań by przekonać
się jak niedoskonałym jest on narzędziem W ciągu ośmiu lat
istnienia Pakt Atlantycki zachował nieskazitelną czystość okresu
planowania Oczywiście istnieje obecnie coś więcej aniżeli sztab i
jednostki administracyjne ale siły zbrojne Paktu Atlantyckiego
?' pWoizęocsetjająw'doasletaktonicwh''tydlwe uzalastiaacnhemefeuksttaylwonyymludzpkrzieedulpeigęcłyiomznaaclzantey-mu
zmniejszeniu f
Formalnie utrzymuje się że zmniejszenie stanu liczebnego jejt jedynie przejściowej że zostało' spowodowane trudnościami
wewnętrznymi poszczególnych partnerów wreszcie iż ubytek ludz--
r ki wyrównany' został zwjekszoną siłą ognia bardziej nowoczesnym sprzętemJtpSa'to jednak wybiegi' W posadach bowiem 'trzeszczy
polityczna zasada sojusztl' czyli jego faktyczna podstawa
W następstwie" propagandowo-dyplomatyczne- j "ofensywy so- kwoinecakniieaj żneiekztmórneiejszzypłaońsstiwę bPeazkptouśreAdtnlaientynciekbieezgpoieczdeńossfzwłoyYadgore-spjr-ze- i
sowieckiej żezarysowąłasięlmożliwośćpokojowego ułożenia
wzajemnych stosunków wobec tego straciły zainteresowanie' 'w
utrzymaniu w dotychczasowej rozciągłości sojuszu 'wojskowego w ' ramach Paktu Atlantvckietro- - Linoskoczkowa ekwillhrvstvka'ami
rykanskićj polityki zagranicznej nie wzmacniała 'słabych serc
europejskich polityków Wręcz przeciwnie napełniała Ichstra-che- m najgorszymi Od fachowców dowiadywali" siV Vi
europejskiej polityki zagranicznej że --'nienia obrony
przed wodorowo-alomowymatakie- m
y-f't'%z-v
''„
T c„cllt„ „„„„i: :: „ :a "LŁv3£!3te?'Xc
rozpoczęła na własną 'rękę szukać zabezpieczenia przed' katastrofa
wojny atomowej To stworzyło atmosferę dla tych licznych wizyt
zaclrodnio-europejekic- h polityków do Moskwy to podyktowało
Europie ostrożność w stosunkach' z ZSRR
Cios jaki Wielka Brytania otrzymała jesienią ubiegłego roku
dondicSzatanróCwOrCZajneidznacoicezobnryvcthviskniireh posizłos7tahłrnibnevzrr(wpTłynwnrulvnnaVutvęp!znarsrar-l
konsekwencję Skoro Stany Zjednoczone sąhv posiadaniu najlep- -
na całym świecie to są również w stanic wziąć odpowiedzialność
za beapicczeństwo tego świata
Rząd brytyjski w poczuciu odpowiedzialności jedynie za losy
własnego państwa doszedł do przekonania łże wobec braku kon- zkbrerotnjeenj iopwberoni y rozsądniej pędzie1 zmniejszyć wydatki -- polegać na przekonaniu iż akcja polityczna uda- remni wybucli wojny Rząd zmniejszając radykalnie swo- je siły zbrojne nic zamierza jednak wycofać się z wielkiej poli- wtyakriunmkiaęcdhzynnoawroedjowroelji a raczej szuka dra siebie v zmienionych
MIASTO PRZEOBRAŻONE
(Dokończenie le str 1)
sem o emigracji to głównie z
tego powodu by połączyć sio ze
swymi najbliższymi Drugi po-wód-
to niepewność sytuacji gos-podarczej
w Polsce" ludzie są tak
tym zmęczeni że szukają sposo- bu urządzenia swego' bytu na so-lidniejszych
podstawach Na
trzecim dopiero miejscu stawia
wrażliwość według niego uzasa-dnioną
swych pobratymców na
drobne mo'że ale nieprzyjemne
wystąpienia Zgadza sięjte mną
ze czasem jesi to poprosiu prze-wrażliwienie
ponieważ idąca w
tej chwili fala zwolnień w Pol
sce nadmiernie rozbudowanego
aparatu biurokracji nie omija i
żydów co wielu z nich bierze
za umyślną w stosunku do nich
"dokuczliwosć
Widok Warszawy którą po-znaję
najpierw 'po srebrzącej się
wstędze" Wisły i szoicu znanego
mi ze" zdjcćPałacu Kultury prze-rywa
rozmowę Samolot zniża
się kołuiefwidzęz daleka bloki
domów puste"place czasem ol-brzymie
Jeszcze" rumowiska
Czuję skurcz serca i szum w
uszach bośamohtjjużjdqtyką cę--
jiK:iuuwycflruzuiezJu i jąuuje na
--M-
-_:l T L £_ - ITT- - i i - tliSIfll Do sarft61unvchdtfmu
PRENUMERATA
W
i
na
porty my zaś uaaj'emy sie na
komorę celną Celnik (niewiasta)
grzebie-w-moic- h walizkach czy- ni uwagę że mam zdaje' się zbyt
wiele drobnych przedmiotów
które właściwie podlegać powin-ny
ocleniu "Na moje wyjaśnie-nie
że to prezenty dla ojca mat- -
oa
s"
Odprawa skończona
pioio
Jest już zmrol:gdy jedziemy
wy- - ue wuue nicvz unc stoimy
zresztą stłoczeni w ''autobusie i
patrzymy na siebie wymieniając
kuiimywcAouonde lzautaiwuyarazoićtymnie"wmszoygslty-pisane
z oddali
Autobus dowozi nas w samo
ciiu uuwej warszawy — na
Plac Konstytucji który znajduje
się w miejscu dawniej
'biegały sie ulice Koszykowa
Śniadeckich i Marszałkowska
Stoję oszołomiony bo mipkrp
znane mi od dziecka — mie--i
tsuzżKapiermzy noMwaiersmzałnkaowKsoksizeyj k—owewj
iiwym me przypomina „mojej"
V"rszawy_yiicą Marszałkowska
dawniej" wąska prawie
ftKi-tni- i' uiuuauy ndLudu tumem uiuz-muc- ii oimzvmi womi--n -- ł„ WiftWKSfi ' -- '' — — —"i uuc
M10RACJA POLSKA W WIELKIEJ BRYTAN!
Zagadnienie przystosowania i Byliśmy sojusznikami Wielkiej Głęboka i szczegółowa praca niej
się emigrantów do nowych wa- -
runków życia w krajach osied
lenia jest problemem niezwykle
ważnym zarówno dla samych e
Brytanii na jednego
w nje
na Zubrzycki
na nriici-ir- i ini
jak i dla administra-- ' poważne zobowiązania snvch Przeprowadził ściśle nau- - t-t- pi nrtrrhnnpi nrirrvwaia nr- -
cji państwowej Jest to jednak polityczne Ohydny układ jallan- - kową obiektywną analizę tego ganizacje społeczne parafie"pol-spraw- a złożona sam' ski --wysoce przekreślił nadzieje oczeki- - bogatego materiału Przedsta-!skj- e j prasa utrzymują one więź
iiui-U- i jjiiyaiusuwajiid uianvuju wmiid iMiiiiniŁy lsiyi-- y Wlenie agduiiiuiua aniuaiiłt&u
ny jest od niezliczonej wprost uchodźców 'Wielu wielu nie zna-- 1 poprzedza tło historyczne
najróznorodniejszych ele-- i dla siebie możliwości po- - otrzymujemy dane o początkach
mentów wrotu do Kraju wy- - polskiej emigracji do W Bryta- -
Przebiega on odmiennie w trA-a-ć granicą na znak prote- - nii
krajach imigracyjnych na terę-- stu nowej rzeczywi-- i j" k WSp0rnnjeiJśmy trzonem nach aniżeli w pan- - stosci srod-- pmiaacii nolskiei
starych nie przygotowa- - kami prowadzić walkę przeciw-- ! £-ne-J
nych na przyjęcie większej llo- - ko krzywdzie niesprawiedliwości 'Ificści obcego narodowo elementu i zdradzie sojuszników zachód- - r7v walczących na
Mimo to jednak istnieją pewnej nich Byłoby jednak zbjtnim ilffo nie rónżenycohbjapwańystwnaawchet Owboskkratje-- -- pdyrosnzactzuernyiepmolitycznej v ?rcówwzngylmę-- j ' do PolsakipobząodstźaUnatybcahd-ż-go
występują jednak w każdym
państwie liczne odcienie odchy-lenia
Jego rdzenne środowisko
posiada przemożny wpływ na
przebieg procesu dostosowywa-nia
się Uzależniony jest — gdy
chodzi o kraj osiedlenia — od sy-tuacji
gospodarczej układu sto-sunków
społecznych nastrojów
społeczeństwa nastawienia władz
administracyjnych jego aparatu
wykonawczego itp Natomiast
gdy chodzi o imigrantów zasa-dnicze
znaczenie w tym procesie
swoja militarną dla osiągnięcia odgrywają w
rozwoju
aparatem
widmami
sternicy
brytyjski
aiusuunu mu- - tijfii jjuwuuuw USJU'
ezenia związki się poza granicami Ojczyz-- religijne irauycje narociowe ny
znajomość języka itp
Dzieje nie znały
tak wielkich procesów migracyj-nych
jak te które rozegrały się
po ostatniej wojnie światowej
Właściwie rozpoczęły się one w
czasie wojny Z jednej strony bo-wiem
byliśmy świadkami maso-wej
ucieczki obywateli różnych
państw przed nieprzyjacielem z
drugiej przymusowego przesie-dlenia
setek tysięcy obywateli
FoisKa była krajem bodajże naj
silniej dotkniętym tym właśnie
procesem masowego wychodźtwa
i przesiedlenia Niemcy wysie-dliwszy
setki tysięcy Polaków
usadowili jednocześnie dziesiątki
tysięcy Niemców przeniesionych
z innych państw Bolszewicy wy-wieźli
w głąb Rosji około
1500000 Polaków Niemcy w to-ku
dalszych działań wojennych
osiedelili u siebie kilka milionów
obcokrajowców jako przymuso-wych
robotników Ta migracja
miała jednakże charakter tym-czasowy
Nikt nie usiłował znaj-dować
nawet czasowy pod
nogami na' terenie przymusowe-go
miejsca osiedlenia Odnosi sie
to również do tej rzeszy uchodź
ców Która znalazła się w rozmai
tych państwach świata zachód
niocfn MA™ WiJMjiu uwęwciumu
pochodzenia sSów
proces przystosowywania się stali się rzeczywistymi imigran-tami
dopiero po
działań wojennych po powzięciu
ostatecznej decyzji pozostania w
danym kraju względnie przenie-sienia
się na stałe do innego
Wielotysięczne masy polskie
znalazły się w Wielkiej Brytanii
tylko ostatniej wojny
w następstwie związków polity-cznych
między Polską a Wielką
Brytanią Nigdy bowiem nie by-łaWiel- ka Brytania krajem imi-gracyjny- m natomiast ludność
tych wysp słynie ze swoistei for
my obcości wobec
Nie ma ona charakteru brutal-nej
fizycznej wrogości ale skraj
nej uuujcmu&u i luecnęci zwar-t- e wewnętrznie środowisko bry-tyjskie
obwarowane murem ic- - zykowym tradycjonalizmem wy- spiarskim usztywnione protes
tantyzmem nie zachęcało obco-krajowców
'do osiedlenia się na
"wyspach Nie istniały również
ku' temu odpowiednie warunki
gospodarczej - I w tym właśnie
kraju znalazła się w pewnym o-kre- sie czasu największa grupa
cudzoziemców a mianowicie Po- laków
rią Plac z Jednej strony zamy- ka w poprzek stojący potężny
gmach w którym mieszczą się
oiura restauracje 1-sK-lepy
i któ-ry
odgradza jak mi mówią wi-dok
na kościół Zbawiciela' Po
obu stronach Marszałkowskiej
ciągną sie"-wielopiętr- owe bloki
biurowe' i mieszkaniowe Jest to
sławne MDM Nie ostał się tu
po rowsianiu ani jcaen dom
me:sh prziiepi iiscnwuvzmieacsia i zaplacntegnao- -' Duzy ruch 2aiezdiaiacvch A"
Śrena witania Odkładam
listy
gdzie
to
mrmi
nn łomtony nic bowiem nie poznaje--
— twoja Warszawa —
mówi-Tni-nioja- " najstarsza sio- stra Janka
Tak — to niemoja powta iidia l urganiem gtosu wycią
gam chusteczkę 1 dla niepoznaki
długo długo wycieram nos- - i
oic„zy~ i'z ktnóry'ch nłvna mi hv t_ - -- iiuuc iy Murycn uKryc nie mo-g-"ęi których przestaję sie wsty- dzić Siostraściska mnie rękę i płacze także
Tak-toini- e moja" Warszawa
powtarzam jeszcze i to uczucie
inności nie opuszcza mnie już na
gay w rozKieKotnnej sta- rej moskiewskiej „Pobiedzie"
jadę na 'Mamnont do sinsin--
gdzie! czeka na mnie ż dwu'- -
Polskie siły zbrojne omijająca ani aspektu '£ j chęci zatraca
lądzie powietrzu i morzu wal- - tego złożonego zagadnienia Dr sje w morzu brytyjskim
czyły wszystkjch frontach o-- oparł swoje studium i olbrzymia rolę w utrzymaniu
bok Brytyjczyków Z tc-2-o tytułu źródłach oficjalnych i wła- - srówznnśri snoi- - migrantów powstały
a i
puiSKlcn
i gdzie
ilości lazło
Postanowili
za
przeciwko
pionierskich postanowili
ŁIS00O
forWii
u- -
wspo twierdzić powrócili
zakończeniu
wyniku
cudzoziemców
Wykazuje
stopniu działały u wszystkich
Napewno zaważyły one w pierw
szym oKresie ale doszły następ-nie
i czynniki osobiste iodzinne
gospodarcze itp Mimo to jed
nem idM uuuuama onn Dni„iA„
nym powodem powstania liczę- - J 'i™ nnwipkwma SSsSlSleflfl 'S onkamSS r±i™ rzy oraz uchodźcami Niemiec
się masy emigracji politjcznej w na kontrakty pracy
zarobkową Polacy rozsiani po
wojnie na całym świecie zacho- -
politycznego świadomość
atomowej
ukłuadu zuaiwitojdstouwwycgu dleniai swojego
nowoczesne
grunt
To-ni- e
uiwnę
Rząd brytyjski ówcesny pre
mier Attlee i minister spraw
granicznych Ernest Bein prze
forsowali w Izbie Gmin ustawę
o powołaniu Polskiego Korpusu
przysposobienia i Rozmieszczę'
nia Miał on wchłonąć wszystkich
zdemobilizowanych żołnierzy
Polskich Sił Zbrojnych którzy
oamowią powrotu do Polski Nic
była to organizacja wojskowa
lecz przygotowawcza do życia cy- wilnego Zadaniem jej było roz
ładowanie Polaków rozmieszcze
nie ich w brytyjskim życiu gos-podarczym
Dr Jerzy Zubrzycki1 młody
socjolog polski żołnieiz który
następnie ukończył studia w W
Brytanii dokonał pionierskiej
wręcz pracy badając problem
imigracji-polskie- j WjV Brytanii
to dzieło zapomnieć doznanych
WU Jakie to dziwne że odezwa o-cłosz- ona przed kilku miesiącami
przez Gen Sosnkowskiego odez--
Pi ™™tnli „„W
swojego rozpoczęli ?LSLlvS'
w
ze J""wKfis J?£IZ™XS°™J
za
11:7
za
M0N0QAHA SKARBÓW WAWELSKICH
w języku angielskim przebrzmia-ła
w Kanadzie zupełnie bez echa
Uwaga Polonii kanadyjskiej sku-piła
się bez reszty na zagadnie-niu
odesłania --Skarbów do Pol-ski
z uszczerbkiem nie wahał-bym
się powiedzieć dla innych
aspektów sprawy
Tocząca się od wielu-miesięc- y
na łamach naszego pisma dys-kusja
publiczna ma — ca
łej wartości dla rozbudzenia
zainteresowania społeczeństwa
losem Skarbów — charakter jed
nostronny przy czym ton niek-tórych
wystąpień niewątpliwie
w najlepszej intencji był zbyt
namiętny Dy sprzyjał spokojnej
rozwadze Argumenty zbyt częs-to
się mieszały z inkryminacja-m- i
przypuszczenia i domysły
zbyt nieopatrznie figurowały w
roli pewników Nad wszystkim
górowało hasło powrotu Skar-bów
do Polski Więc dobrze
Skarby "winny"' wrócić na Wa-wel
Co z tego wynika? Czy sa-mo
powtarzanie tego postulatu
przyspieszy choć na chwilę ich
powrót do Kraju? 1 czy zwalnia
nas od innych obowiązków w
stosunku do tych bezcennych
pamiątek naszej przeszłości na-rodowej?
Wypada tu wspomnieć o spra
wie zupełnie jeśli się' nie mylę
pominiętej w dotychczasowe!
dyskusji Konserwacja Skarbów
opieka nad nimi dozór i inspek
cja 10 wszystko kosztuje Ja-kie
to smutne że nikt z tych co
puoiicznie rozdzierają szaty nad
mszczeniem aicaroow nie za-troszczył
się o stronę finansowa
ich konserwacji jakgdyby to za- gadnienie wogóle nie istniało
Na szczęście istnie ie "pewna ins
tytucja która za swój święty 0-bowią- zek uważa łożenie naMen
cel Tą instytucja fest Skarb Na- -
roaowy panina Polska Ltd)
którego oddział kanadyjski po- stawił koszty konserwacji Skar- -
oow w rzędzie swoich" celów
bezspornych Jeżeli JSkarbv zns
tały uratowane przęa "niśzcacym
wpływem wilgoci to zawdzie"-czam- y to przede wszystkim Skar- -
uowi rsaroaowemu tej poniewie- ranej przez byle ignoranta in- stytucji społecznej
Sprawa wydania monografii
Skarbów Wawelskich wvszła iuż
ze stadium luźnego projektu1 U-- jji ją w swoje ręce AmeryKan-sk- i
Komitet FundusztF Skarbów
"Wawelskich założony pod pro--
leKioraiem tnndacii _ Paderew-skiego
Stosunek Komitetu rlr
Fundacji przedstawia sięjv jen letnią sierotką córką mej zmar- - sposób żepraktyFundacja
j-pj2e&-
dyoina-iatyaj
Fr Głogowski ter" federalny jest organem wy-- mych
ten sposób swój stosunek do ist-mia- st emigrowali Tylko 2300 niejącej rzeczywistości Władze
żołnierzy odmówiło wstąpienia j brytyjskie nie wywierają zadne--
do PKPR Ze 114000 żołnierzy
wpisanych do PKPR tylko 91400
pozostało w Wielkiej Brytanii
Pod koniec jednak 1949 r za
r'Ol5M PUU „
Dr Zubrzycki oblicza ze llosc
Polaków zmniejszyła się od tego
czasu i waha się w granicach
120000 Nie jest to jednakże
liczba pewna Statystyki brytyj-skie
rejestrują bowiem dzieci
polskie urodzone w Wielkiej
Brytanii jako Brytyjczyków
Proces przystosowania się imi-gracji
polskiej do warunków bry-tyjskich
odbywa się bardzo po-wolnie
i niemal na wąskim od-cinku
gospodarczym Czynniki u- -
rzędowe ograniczają swoje zain-teresowanie
w tej sprawie wy-łącznie
do przyjęcia obywatel-stwa
i opanowania języka poto-cznego
Ani nie oczekują ani też
nie wierzą by ta masa polska
mogła przyjąć brytyjskie formy
życia Nie stosują w zasadzie
żadnych w tej mierze przeszkód
— zdając sobie jednak sprawę z
ogromu różnic między tymi dwo
ma grupami narodowymi — za-kładają
iż jedynie jednostki po- trafią się rzeczywiście przysto
sować Grupa polska nie jest
wprawdzie wrogo nastawiona
wobec otoczenia brytyjskiego
jakkolwiek oczywiście nie może
Jest bardzo wnikliwe wielu
przy
konawczym Komitetu!' Pozwoliło
to na uniknięcie zbytecznych
kosztów i formalności
Komitet rozwinął już ożywio
ną działalność propagandową —
dotychczas głównie na terenie
btanów Zjednoczonych Z przy-jemnością
należy stwierdzić ze
już teraz napływają datki i ofia-ry
co świadczy dodatnio o zro-zumieniu
idei spopularyzowania
Skarbów na Zachodzie wśród
Polonii amerykańskiej Tego
zrozumienia nie widać dotąd
niestety wśród społeczeństwa
polskiego w Kanadzie
Aby uniknąć wszelkich nie-porozumień
n a 1 eż y przede
wszystkim stwierdzić że Komi-tet
Funduszu Skarbów Wawel-skich
nie zajmuje" się — zupeł-nie
słusznie — stroną polityczn
sprawy Komitet powstrzymał
się świadomie i celowo od wypo- wiadania się za lub przeciw ode-słaniu
Skarbów do 'Polski nie
dlatego chyba żeby członkom je-go
było to obojętne lecz ponie-waż
sprawa ta wychodzi poza za- kres kompetencji Komitetu Po-trzeba
jednak wyraźnie zazna-czyć
że akcja Komitetu nowo-jorskiego
ani nie przeszkadza
ani się nie krzyżuje z zabiegami
z jakiejkolwiek strony by wy- chodziły o sprowadzenie Skar-bów
do Polski W najlepszym
razie zabiegi te potrwają czas
jakiś wystarczająco długo by
przy odpowiednim poparciu wy- chodźtwa polskiego udostępnić
publiczności światowei bo?a'ctwn
skarbów kultury polskiej przez
wyuame monumentalnej ilus-trowanej
monografii w języku
angielskim
du ołtaroy wawcisKie sa na
Zachodzie tak dobrze jak zupeł- nie nieznane Ten -- wielki kapi- tał narodowy to świadectwo" na- szej wielkiej i chlubnej prze- szłości świadectwo związków
kultury polskiej z kultura za- chodnią jest kaDitałem "mar-twym
Skarby Wawelskie to
prawdziwy skarb zagrzebany —
zagrzebany głębiej niż w schow- - ku Kwebeckim bo w mrokach
nie zawinionej przez publiczność
światową ignorancji
1 słusznie p Aleksander Jan-t- a dyrektor wykonawczy 'Fun-dacji
Paderewskiego i jeden z najbardziej czynnych członków
rvoimteiu funduszu Skarbów
Wawelskich utrzvmuiR vp ™ danie ujawnienia wartości Skar-- uow jest raić dobrzej obowiąz- kiem Zachodu wobec kultury
polskiej jak obowiązkiem Pola"-kó-w
względem kultu™ nańin
ludzkiej Wynikałoby z tego że odpowiedzialne czynniki zachod-nie
w pierwszym rzędzie ame- rykańskie powbinyby się przy
czynie 00 Sfinansowania te?n
™a-4£c- z znów-użyliśm-y'
mebezpiecmeea j?słriw&'ivK&tre"g:-o- włi cinciri' mMn Mni_t - 1 nJedntfieulelrafpuwos nAai — — - v _ —j wj — „„ja iuujva: piyiid wyuosazonaiw- „cnar-- u: poczateK należy rłn nac _: 1 - - — —w w- -
nadają ton i kierunek Żaden z
tych czynników nie dztara w kie
runku zlania się ale natomiast
wszystkie wpływają na stępienie
ostrości na ułatwienie współ-życia
na dodatnie ułożenie się
stosunków na każdej płaszczyź-nie
Tylko drobna cząstka Polaków
w Wielkiej Brytanii przyjmuje
obywatelstwo demonstrując w
go nacisku ani przymusu nie sta
rają się przyspieszać procesu —
czysto zewnętrznego nawet —
przystosowania się Nie krępują
działalności wyżej wymienionych
czynników polskich jakkolwiek
działają w kierunku odwrotnym
od przystosowania Władze bry-tyjskie
doceniają bowiem wysoce
dodatnią rolę polskich organi-zacji
duchowieństwa i prasy na
morale uchodztwa Brytyjczycy
doceniają obecnie wartość Pola
ków osiadłych w ich kraju usu-nięto
szereg wzajemnie drażnią
cych zagadnień ale różnice mię-dzy
obu grupami narodowymi są
nadal bardzo wielkie stąd wyda-je
się wręcz wykluczone by imi-gracja
polska weszła w życie bry-tyjskie
w takim stopniu jak to
się dzieje w krajach imigracyj-nych
Pozostanie ona raczej
mniejszością tracącą na siłach w
miarę upływu lat
Praca dr Zubrzyckiego dowo-dzi
że przystosowanie obconaro-dowe- j
grupy w kraju jednorod
nym jest wprawdzie teoretycznie
możliwe lecz kosztem całkowi-tego
stracenia swojej własnej o- -
sobowości narodowej Najzupel
niej odmiennie — jak wiemy —
przebiega ten proces w krajach
emigracyjnych przede wszyst-kim
w Stanach Zjednoczonych i
Kanadzie B H
J) Jerzy Zubrzycki: Polish Im-migran- ts in Britain A Study of
Adjustment Martinus Nijhoff
TheHague 1956 str X 219
'Z chwilą gdy -- inicjatywa wy-dania
monografii weszła na to-ry
praktycznej realizacji gdy
apel do ofiarności Polonii ame-rykańskiej
nie okazał się darem-ny
dyskutować można już tylko
o udziale reszty Polaków na ob-czyźnie
w tym 'dziele by stanęło
ono na odpowiednim poziomie
Komitet rozporządza już szere-giem
pięknych zdjęć fotograficz-nych
zabytków "przechowywa-nych
w Quebec Należałoby się
tylka zastrzec' przeciwko opraco-wywaniu
ich monografii na pod-stawie'
samych klisz fotograficz-nych
a nie osobistych oględzin
skarbów przez naukowców ame-rykańskich
i polskich którym
zostaną powierzone poszczególne
działy Nie 'będąc historykiem
sztuki ośmielam "się jednak wąt-pić
by można było dać wyczer
pujące opracowanie naukowe
bez szczegółowych bezpośred-nich
badań każdgo przedmiotu
Przecież nie chodzi o album
choćby najpiękniej wykonanych
zdjęć ale o monografię w całym
slow 1 znaczeniu n a' u k o w a
wszechstronną oświetlającą na-sze
zabytki 'ze wszelkich możli-wych
punktów widzenia Wciąg-nięcie
do pracy uczonych pol-skich
da gwarancję że tło histo-ryczne
Skarbów zostanie przed-stawione
należycie bez rażących
błędów od których sie roja wy- powiedzi ludzi Zachodu od po- lityków do dziennikarzy na le-maty
polskie
Osobna sprawa inst kwnsiia
zabytków --piśmiennictwa polskie-go
zdeponowanych w Bank of
jMakontrręekaol pisSą DtaawmnegtoakieRosckznarikbay
Świętokrzyskiego Modlitewnik
ks Anastazji żony Bolesława
Kędzierzawego z XII w Psał- terz łaciński z lat 1 2571 an7
Psałterz floriański ongiś nale- - 73fV Vlr l-ł-Al- r„5 T_J!_
?LJV "" rCkopis kroniki Ka- dłubka Kodeks Heilsberski za- wierający tekst dwóch najstar-szych
kronik polskich: Galla A- -
'"KJPa1d"łu""b?kal mi isctarłzya szeWreignciennntyegcho
manuskryptów łacińskich A z rzeczy polskich mamy tam Ka- - uud awięioKrzysKie najstarszy żwykougoploęlszkaimby"tekWvlidtaeirVatmuriy w je- c--
QJ „ szkainimje'stte'muonriaklantyym" woróbcoąwidąoz'kPieoml-
Komitetu w Nowym Yorku spo- - ic iuiMunmow — oy nie
pprazdełpyacUyZbikoierydyśRtaapkperjsawkilspkrziee-
jfąii AodnoteesralamezżyewcćhrónćSimekayrwboióadwdommCoonzyojgemrsaza--- cze jak dłueo w vamknio„- - Nie nie „powinny" Kto wie jednak- - czy najlepszym sposo"-be- m przenoicśhni Aleycyzćobwycrfzaecz—ywniisetoścwi itcWhto4DUn?ojg5fa'SJi'hy]aanie
miałym na całym' świecie?
J Ł
Skąd pochodzi nazwa Zwia zek Polaków w Kanadzie' "'
Podczas spólnej debaty 0bu T"ZowwiaąrzzeykstwNarodpoawdyła Polnsakziw Kanadzie" Nie było to dziej
przypadku Założyciel Towa rzystwa "Synowie Polski"
nieżyjący już w tym czasie p' Adalia Satalecki był niegdvŚ członkiem zarządu głównego
Związku Narodowego Polskie
go w Ameryce Tworząc
Tpioerrownstzoą wpoplrsakwądozrieganniizeacnjeadawl jej nazwy potężnego Zwiaiku
z Chicago natomiast wzorował na nim konstytucje i prze szczepił jego godło' A zatem zorganizowana Polonia w T-oronto
wywodzi swój rodowód
z Polonii Amerykańskiej
Towarzystwa polskie jakie
sie w międzyczasie zawiązały były jednak zupełnie samo!
dzielne Wszelkie problemy starały sie rozwiązać na wła
sny sposób i przy pomocy własnych możliwości Polonia
Amerykańska nie miała wpły
wu na bieg wypadków Polo-ni- i w Toronto
Zmiana nastąpiła dopiero
wblóewmczasorgkaineidzyowpaonwiastałArpmroii Polskiej we Francji Polski
Komitet Narodowy w Chica-go
zwrócił się wówczas do to rontońskjch organizacji z pro-pozycj- ą odcinku wWspówłpyrnaickyu nroazmtóywm został wyłoniony Polski Ko mitet Obywatelski w Toronto
który najskuteczniej przepro'
wadził akcję rekrutacyjna do Wojska Polskiego w Kanadzie
Przewodniczącym Komitefu
był P Bilewicz który w mię dzyczasie wysunął projekt po- łączenia Towarzystw "Syno
wie Polski" i Św Stanisława
Prowadząc ożywioną kore-spondencję
z działaczami Zwią" zku Narodowego Polskiego w Anamniearycżee wdoasrzteodłnowdoą porgranzi-zeackj- oę p oprzeć o potężny Zwią- zek w Chicago Stad zaprojek-tował
nazwę "Związek Naro-dowy
Polski w Kanadzie"
który zaakceptowało zebranie
członków łączących sie Towa-rzystw
Departament Asekuracyjny
Prowincji Ontario-początkow- o
nie wysunął zastrzeżeń" Kiedy przedstawiono mu projekt
konstytucji nowej organizacji zakwestionował słowo "Naro-dowy"
gdyż według pojęć
prawnych --"Natjonal" odnosić
się może do organizacji posi-adającej
swe oddziały w całej Kanadzie podczas gdy Zwią-zek
miał być organizacją ló-kal-ną
W międzyczasie Związek
Narodowy Polski w Ameryce
odpowiedział odmownie tna j
prywatną sugestię P Bilewi-cz- a
o przyłączeniu doń nowej
organizacji- - w Toronto ZNP
w Chicago doszedł do przeko- nania wobec niewielkiej ilo- ści Polaków w Toronto i wy- sokich żądań kaucyjnych
władz prowincjonalnych łże'
nie opłaca się zakładanie Gmi-- '
ny w Kanadzie '
Po tych odmowach na"xzwa
zojtąła skrócona Zamiast
"Związek Narodowy Polski w
w Kanadzie przyjęto "Związek
Polski w Kanadzie" Pełne je-no
brzmienie było "Związek
Polski Wzajemnej Pomocy w Kanadzie" co w angielskim
tłumaczeniu wypadło jako
"Polish Alliance Friendly So-cię- ty of Canada"
Nazwa "Związek Polski w Kanadzie" utrzymała się dwa
lata Po przystąpieniu do
ZPw Spójni Postępowej Po-lskiej
w 1923 r przyjęła sio
nazwa "Związek Polaków w Kanadzie"
Ani w księdze prołokólowoj
ani też w korespondencji z te-go
okresu nie ma wzmianki
kiedy i w jakich okolicznoś-ciach
nastąpiła zmiana nazwy
Jedynie protokóły z 1925 r
już stale powtarzają nową naz
wę Na podstawie rozmów z
ówczesnvmi członkami ZPwK
nazwę "Związku Polaków w
Kanadzie" miał zaproponować
A J Staniewski późniejszy re- daktor "Związkowca" On to
doszedł do przekonania że
nazwa "Związek Polaków"
więcej odpowiada rzeczywisto-ści
niż nazwa "Związek Po-lski"
która raczej odnosiłaby
sie do państwowości polskiej
niż do orupy narodowej osia-dłej
w Kanadzie
Argument ten trafił do'
przekonania- - członków i "d
1925 r ma mv "Związek Pola- -
ków w Kanadzie — Towarzy-stwo
Bratniej Pomocy"
Znarnienne jednak jest "e
zapomniano odpowiednio zmie
nić nazwę anoielska która
brzmiałaby -- "Alliance of Poles
in Canada" wobec czeao po- została stara chociaż nie it
wiernym tłumaczeniem Dziś
00 35 latach iej istnienia nie
byłoby celu dla zmian Zwią-zek
zbyt dobrze jest znany za-równo
u władz kanadviskich
jak i yśród' Polonii tak że je-- 4
?n'l?P9oJu"'ewprpwadzisWgi
dynie ze względów' history- - rj
nych {i
-- ar- "ŚH-Kt- o 4i_'rtV"y?v Kit t
--MSJJiwcJtjio fotijfr-TWsSiJMt- '-' -- iw