Zwilazkowiec Alliancer, July 16, 1958

              ii'
k
H
K
I?!- -
J'
I
m
m
Prtata lor ererj YTtSneiaij łnfl Słurdy by:
"Związkowiec" (The Alliancer) tel LE 1-2-
492
POLISH ALLIANCE PRESS LIMITED
Organ ZwUzka Polaków tr Kanadzie wydalany pncł Dyrekcja —--— —-
Błdłktor P Głogowski Klar Prukirnl K J Miiurkltwlci Klar Adm Ił FrIKke
PRENUMERATA
Roczna xr Kanadzie $600 i W Stanach Zjednoczonych
Półroczna 1 $350 innych krajach $700
Kwartalna $200 1 Pojedynczy numer 10
I47S Quten Słreał Wett — Toronto Ontario
Authorised as Second Closs Mail Post Office Department Ottawa
Znaczenie wizyty
Z oficjalną wizytą zagraniczną prezydenta Stanów Zjedno-czonych
łączą się zazwyczaj niezwykle ważne zagadnienia poli-tyczne
Nie opuszcza on bowiem zbyt często granic państwa a
ponadto jest nie tylko konstytucyjną jego głową ale jednocześnie
szefem rządu skupiając w swoim ręku nieograniczoną niemal
władzę Osobisty udział Prezydenta w jakiejś konferencji wska-zuje
na wagę jaką się do niej przywiązuje
Przyjazd prez Eisenhowera do Ottawy miał jednak jeszcze
inny aspekt nie mniej ważny Stosunki między obu państwami
sąsiedzkimi są — jak powszechnie wiadomo — bardzo bliskie
Oba rządy są w stałym kontakcie bodajże we wszystkich aktual-nych
zagadnieniach Działają mieszane komitety i komisje a wza-jemne
wyjazdy członków rządu nie należą do rzadkości W kon-taktach
tych unika się wszelkiej formalności i zmierza się do
sprawnego uregulowania spraw
Nie może więc ujść uwagi fakt że prez Eisenhower pierwszy
przybył z oficjalną wizytą do zaprzyjaźnionego państwa a nie uczy-nił
tego prem Diefenbaker który od roku stoi na czele rządu
kanadyjskiego Owszem był w Stanach Zjednoczonych przemawiał
tam publicznie zetknął się z rożnymi osooisiosuaim jeunui =
w charakterze szefa rządu zaproszonego do zaprzyjaźnionego
państwa Już to samo wskazuje że Stany Zjednoczone przywiązują
wielką wagę do utrzymania tradycyjnych dobrosąsiedzkich sto-sunków
z Kanadą do zacieśnienia istniejących więzów Dalej że
rząd Stanów Zjednoczonych doszedł do przekonania że taka mani-festacja
dobrej woli szacunku wobec Kanady jest niezbędna
Dalej nie mogło przecież ujść niczyjej uwagi że właśnie prem
Diefenbaker zarówno podczas dwukrotnej kampanii wyborczej
jak przy innych okolicznościach wysuwał szereg poważnych za-strzeżeń
wobec odnoszenia się Stanów Zjednoczonych do Kanady
W tych warunkach prez Eisenhower musiał być szczególnie zain-teresowany
w bezpośrednim przedyskutowaniu całokształtu wza-jemny- ch
stosunków w zapoznaniu się z nastawieniem prem Die-fenbake- ra
Wielokrotnie zwracano uwagę na niewłaściwe traktowanie
przez Stany Zjednoczone Kanady nieliczenie się z jej interesami
Odzywały się głosy że niektórzy w Stanach traktują Kanadę nieo-mal
jako stan amerykański
Kilkudniowe rozmowy i to na najwyższym szczeblu nie mogą
„„M„iio finnrnw"ndriA Ho załatwienia wszystkich spraw Pod utijrwov wt" — — - —
Ctym względem nie było zaanycn ziuazen ani w wa&zyngiuiuc au L mto„ia ta4h nc7vwitaie nrzesada bvłobv twierdzić że wza
jemne zapoznanie się przywódców
uzasadnieniem tej konferencji 10 równie iatszywy uymy jjusu
że osiągnięto szerokie porozumienie
Niewątpliwie jednak wizyta ottawska prezydenta Stanów Zjed-noczonych
przyczyniła się do wyjaśnienia otwartego sformułowa-nia
stanowisk obu rządów Stany Zjednoczone nie będą mogły w
przyszłości oświadczyć że są zaskoczone reakcją Ottawy ze nie-znane
im jest stanowisko prem Diefenbakera w pewnych zasad-niczych
sprawach I naodwrót
Rząd kanadyjski będzie wiedział dokąd zmierza Waszyngton
i wobec tego będzie odpowiednio działał to znaczy iż albo starać
się będzie zgrać swoje posunięcia albo też będzie zajmował stano-wisko
odmienne
I tak np Ottawa nie będzie juz miała żadnych złudzeń od-nośnie
lokowania przez Stany Zjednoczone nadwyżek rolnych na
rynkach zagranicznych w charakterze podarków Z tego faktu
trzeba będzie wyciągnąć wnioski to znaczy albo walczyć o rynki
zagraniczne dla produktów rolnych stosując podobne metody
jak Stany chociażby przez sprzedaż na walutę krajową niedola-row- ą
albo też pogodzić się z utratą niektórych rynków na rzecz
Stanów Podobnie przedstawia się sprawa zrównoważenia obrotów
handlowych Kanada nie może oczekiwać ulg taryfowych od Sta-nów
a więc musi sama znaleźć drogi i środki dla zmniejszenia de- -
r:Aiti tt VirrH1ii n nimf
1 1UVLL1 Yt IIUHUIU itiJtłt4
Z nieco sprzecznych wypowiedzi na temat handlu z Chinami
zdaje się jednak wynikać że prem Diefenbaker zdołał przepro-wadzi- ć
swój punkt widzenia a mianowicie że firmy amerykańskie
na terenie Kanady muszą stosować się w handlu zagranicznym do
miejscowej polityki Centralne kierownictwo tych zakładów w Sta-nach
nie może wydawać swoim filiom zarządzeń sprzecznych z
linia kanadyjska Wolno firmom amerykańskim np nie handlo-wać
Chinami ponieważ taka jest poliyka rządu amerykańskiego
ale skoro Kanada chce eksportować do Chin to miejscowe fabryki
filie amerykańskie nie mogą uchylać się od wykonania odpowie-dnich
zamówień
Jak można bvło oczekiwać nie było żadnych rozbieżności w
zagadnieniach politycznych Wyłoniono międzyministerialny komi-tet
obrony kontynentu Ameryki Północnej z udziałem ministrów
spraw zagranicznych obrony narodowej i skarbu Jest to logiczne
następstwo istnienia odpowiednich komitetów czysto wojskowych
Wiele zagadnień które zostały poruszone będą obecnie dalej
dyskutowane na drodze dyplomatycznej względnie bezpośrednich
rozmów ministerialnych Obie strony zapewne po jakimś czasie
zanalizują następstwa rokowań ottawskich i na tej podstawie do-piero
przystąpią do dalszych rokowań Należy więc oczekiwać że
w niedalekiej przyszłości prem Diefenbaker uda się z oficjalną
rewizytą do Waszyngtonu
Z żadnej strony ani przez chwilę nikt nie stawiał pod zna-kiem
zapytania wartości istniejącego sojuszu niezbędności jego
utrzymania Różnice między przyjaciółmi są zawsze załatwiane w
drodze szczerych otwartych rozmów bez uciekania się do nacis-ków
przemocy Stany Zjednoczone potrzebują Kanady i naodwrót
Oba państwa znacznie więcej łączy aniżeli dzieli
I to właśnie w sposób nieulegający najmniejszej wątpliwości
zamanifestowała wizyta ottawska prez Eisenhowera
czczenie
Pnrł nrotektoratem ministra
Zdrowia prof dr R Barańskie-go
prezesa PAN prof dr T
Kotarbińskiego zastępcy przewo-dniczącego
Rady Państwa prof
dr St' Kulczyńskiego i ministra
Szkół 'Wyższych prof dr S żół-kiewskiego
powstał Międzyu-czelniany
komitet Uczczenia Pa-mięci
Lwowskich Pracowników
Nauki którzy 17 lat temu — 3
lipca 1941 r — zostali zamordo-wani
przez okupanta hitlerow-skiego
Byli to profesorowie Uniwer-sytetu
Jana Kazimierza we Lwo-wie:
wybitny pisarz i krytyk Ta-deusz
Boy Żeleński W Ruzie-wic- z
Roman Longchamps de
Berier i jego trzej synowie
Adam Bednarski Antoni Cie-szyński
'Władysław Dobrzanie-'cki-Ja- n
Grek z żoną Henryk Hi-larewi- ćź Jan Grzędzielski Sta-nisław
Mączewski Witold Nowi- -
Pruwu
obu państw było dostatecznym
profesorów
cki z synem Tadeusz Ostrowski
z żoną Stanisław Progulski z sy-nem
Roman Renckl Adam So-łow- ij
z wnukiem Włodzimierz
Sieradzki Profesorowie Polite-chniki:
Kazimierz 'Bartel Antoni
Łomnicki Włodzimierz Krukow-ski
Stanisław Piłat Włodzimierz
Stożek z dwoma synami Roman
Witkiewicz Kacper Weigel Ka-zimierz
Vetulani oraz profesor
Akademii Medycyny Weteryna-ryjnej
Wiktor Hamerski
Wszyscy ci wybitni pracownicy
nauki zostali aresztowani przed
północą 3 lipca 1941 r i w kilka
godzin później bez sądu roz-strzelani
na stokach Wzgórz Wó-leckich
Komitet zamierza uczcić pa-mięć
pomordowanych przez wy-danie
księgi pamiątkowej wznie-sienie
obelisku i umieszczenie
tablic w uczelniach
U —
Z wędrówki po północnym Ontario (II)
- ©i
Zamierzałem szybciej nadesłać
drugi mój reportaż z objazdu o-sie- dli
i miasteczek
Ontario gdzie w o-kre- sie dwóch tygodni mieliśmy
wespół z p J Brodą sekretarzem
generalnym ZPwK odwiedzić sie-dem
Grup Związku Polaków wy-korzystując
wyjazd do najdalej
położonej w zachodnim Ontario
Grupy 38 w Fort Frances na u-roczyst- ość otwarcia własnego
Domu Polskiego tej zaledwie
dwa lata istniejącej Grupy Zwią-zkowej
Człowiek strzela a Pan Bóg
kule nosi — powiada stare przy-słowie
i trzeba to mieć na uwa-dze
gdy jedzie się samochodem
nawet tylko w objazd jednej
prowincji Kanady Większą część
podroży mamy juz coprawda po-za
sobą Czekamy właśnie w Ati-koka- n
na zebranie Grupy 36 a-- le licznik mego samochodu wy- stukał juz od wyjazdu przed 12
dniami w Toronto liczbę 2625
mil
Atikokan położony jest jeszcze
na zachód od Port Arthur o 125
mil tak więc by powrócić do To
ronto musimy przebyć jeszcze
1'090 mil Razem więc nasz o- -
bjazd przekroczy dystans 3700
mil Gdyby tę drogę wyprosto-wać
bylibyśmy już z Toronto za-jechali
śmiało do Vancouver
Po co
Nawet w naszej własnej orga-nizacji
słyszy się glosy pocóż
pchamy się w te odległe okoli-ce
przecież to i kłopoty i kosz-ty
i niewygoda
Warto jednak przejechać się
do tych oddalonych od siebie o
setki mil osiedli by przekonać
się że nie tylko warto ale i po-trzeba
i że dobrze się stało iż
taka organizacja jak Związek Po-laków
w Kanadzie wyszedł z i-nicja-tywą
i podaje bratnią dłoń
tym osamotnionym w "buszach"
nielicznym polskim koloniom
Wszędzie bowiem gdzie zaje-dziemy
choć miasta warunki ży-cia
pracy i otoczenia są inne
biją takie same serca polskie
Wszędzie spotykamy tak jak
i w południowym ludnym i bar-dziej
Ontario
te same marzenia i pragnienia
stworzenia ośrodka gromadnego
życia narodowego zbudowanie
Polskiego Domu Społecznego u-rządz- enia polskiej szkółki dla
dziatwy i utrzymania łączności z
całą polską społecznością w Ka-nadzie
Czuło się to już doskonale w
młodym dynamicznym ośrodku
górniczym w Elliot Lakę o któ-rym
obszerniej pisałem w u-przed- nim reportażu Utwierdza
zaś te przekonanie wizyta w
każdym następnym osiedlu gdzie
wokół nowych Grup Związko-wych
wytwarzać się zaczyna zor-ganizowane
życie polonijne
ffŁsJ2L-£F- &
(dokończenie ze słr 1)
brak jakichkolwiek wahań
najmniejszego poczucia niepew-ności
Proszę mi wierzyć mówię
na podstawie doświadczenia —
że chłop jest najczulszym baro-metrem
Nie wiem czy posiadają
szósty zmysł czy też jakieś uta-jone
środki łączności ale kiedy
wieś wstrzymuje się od inwesty-cji
kiedy ukrywa jakieś artyku-ły
to napewno nastąpią restryk-cje
Czują lub wiedzą o nich nim
zapadły odpowiednie postanowie-nia
władz centralnych względnie
nim nakazano ich realizacje
Taki pogląd wypowiadali w
województwach zachodnich i
centralnych Niewątpliwie za-równo
budownictwo mieszkanio-we
na wsi jak i wzięcie pod upra-wę
całej ziemi zdaje się potwier-dzać
ścisłość tego osądu Naogół
odczuwa się na wsi' nie tylko
wyższy poziom aniżeli przed woi-n- a
lecz i częstokroć wyższy ani-żeli
w miastach w środowisku
robotniczym Nie jednak i
różnych "Ale"
~ Chłopi uskarżają się przede
wszystkim na dwie rzeczv: dosta-wy
w naturze jako należności
podatkowe oraz wysokie
sztucznych nawozów
— My panie — żaliła się gru-pa
chłoDÓw w województwie ko-szalińskim
wybitnie rolniczym
— nie uchvlamy sie oczywiście
od należności podatkowych ale
są za wysokie Musimy często do-starczyć
cały przychówek na ich
pokrycie Płaca za to śmiesznie
niskie ceny Gdybyśmy mogli
sprzedać na wolnym rvriku ?dv-byśm- y
mogli mieć większą ilość
bydła wówczas łatwiej byłoby
zapłacić podatki A teraz sztu-czne
nawozy Niechby je nam
dostarczali po cenach państwo-wych
to byłoby sprawiedliwie
Ale teraz trzeba płacić za sztu-czne
nawozy wysokie ceny A na
to nas nie stać
— I ziemia tutaj nie nadzwy-czajna
— dodaje drugi gospo-darz
pochodzący z województwa
łódzkiego Człowiek znacznie
więcej się napracuje a mniej z
A rBraa -- iWNH grHrrrB
'ZWIĄZKOWIEC" LIPIEC (Juty) Środa
nny świat
północno-zachodnieg- o
jedziemy?
"cywilizowanym"
F GŁOGOWSKI
sami rooaey
Kapuskasing marzy
o Polskim Domu
Od Elliot Lakę gdzie zakoń-czyliśmy
formalności zorganizo-wania
Grupy 41 dzie'i nas od
następnego etapu to jest Grupy
39 odległość bezmała 500 mil
Zebranie dzięki temu ze we
wtorek wypada święto Dominion
Day zwołane jest na 4 po po-łudniu
Mamy więc półtora dnia
na podróż i dzięki Bogu bo za
Kirkland Lakę dobra dotych-czas
szosa 11 zamienia się miejs-cami
w polne drogi i roboty dro-gowe
na tej jedynej szosie łą-czącej
południowe Ontario z pół-nocnym
zmuszają nas stałymi
napisami "detour" do ciągłych !
objazdów Zatrzymujemy się
przeto w Iroąuois ralls w spo-- i
kojnym hoteliku tuz przy ol-brzymiej
papierni "Abitibi" któ-ra
wykorzystując tu poezny wo-dospad
przerabia "Dulpwood"
na masę drzewną i papier
Hotel jest "bezpieczny" więc
zadowalamy się butelka mleka
nabytą w przydrożnym sklepiku
prostujemy trochę nogi po dłu-giej
jeździe obchodząc zabudo-wania
papierni i wodospad i
spać by wczesnym rankiem wy-ruszyć
do Kapuskasing
Jak zapowiadał p Broda w
Kapuskasing zawsze pada deszcz
Tak tez było Istotnie nie omi-nęliśmy
go Dzielące na sto kil-kadziesiąt
mil od miasta jedzie-my
na zmianę w ulewnym desz-czu
i kapuśniaczku Parę odcin-ków
nowej drogi doskonałej a-l- e
za to wiele innych rozkopa- -
nęlismy go Dzielące nas sto kil-nyc- h
i rozwalonych olbrzymią
maszynerią Raz więc prujemy
po 70 mil to znowu wleczemy się
15 mil na godzinę włączając nie-jednokrotnie
drugi czy pierwszy
bieg by wyrwać samochód z gli-niastej
mazi
W południe docieramy jednak
do Kapuskasing gdzie jak po-wiada
p Broda trzeba "nawią-zać
łączność" Miasto-jes- t nie-wielkie
ładnie zabudowane juz
prawie całe wyasfaltowane
Bez trudu z centralnie położo-nej
"kolejki" wydzwaniamy pre-zesa
p Stefana Szyjkę i wpada-my
w objęcia rodaków Dosta-jemy
z miejsca burę że przy-jeżdżając
z wizyta do rodaków
ośmieliliśmy się iść do "Chińczy-ka"
na sandwicze i zabierają nas
dc państwa Emilii i Edwarda
Lunskich na smaczny posiłek
Pani Emilia wilnianka która
przyjechała do Kanady tuż przed
wojną wiosną 1939 roku wycią-ga
dla torontońskich gości nie-byłe
rarytas — czysty polski spi-rytus- ik który z nabożeństwem
iedni mieszają z sokiem a inni
dla przypomnienia kraju próbu-ją
pić "na surowo"
Przy obiedzie "pociągam za ję-zyk"
obecnych by się zoriento-wać
z kogo składa się mieiscowa
polonia Polonia jest nieliczna
kilkanaście rodzin zamie-szkałych
w mieście Z małymi
tego korzyści Pewne że budyn
ki lepsze ale przecież z nich nie
można żyć
Władze rolne inaczej przed-stawiają
ten problem rela-cjonowałem
żale utyskiwania
gospodarzy otrzymałem taką od-powiedź:
— Produkcja nawozów sztu-cznych
jest istotnie niewystar-czająca
ceny rynkowe podsko-czyły
Trudno wymagać od pań-stwa
bv po zasadniczej zmianie
polityki rolnej po rozwiązaniu
gospodarstw kolektywnych par-celacji
wielu gospodarstw pań-stwowych
wolnei sprzedaży zie-mi
utrzymało niskie nierento-wne
ceny na nawozy Skoro
realizujemy w c?łei polityce rol
nej zasadą opłacalności samowy-starczalności
nie możemy doDła-ca- ć
do indywidualnej gospodar-ki
Dalej istnieie bardzo wielka
Drodukcja wydobycie zastęo-czyc- h
nawozów sztucznych W
województwie koszalińskim znaj-dują
sie olbrzymie pokłady tor-fu
ogrodowego Jest to doskona-ły
nawóz który eksportujemy
nawet do Stanów Zjednoczonych
Niestety nasz chłop jest bardzo
konserwatywny I mimo akcji na-szej
mimo licznych rozjazdów
instruktorów rolnych nie może-my
ich nakłonić do nabywania
korzystania z tych zastępczych
nawozów Zgadzamy się że nie
nadają sie do każdej gleby ale
gdyby korzystano z niego wów-cza- s
automatycznie zmniejszyło-by
się zapotrzebowanie na inne
co spowodowałoby może i spa- dek cen
Wydaje nam się że stan go- spodarstwa zależy przede wszy-stkim
od gospodarzy Obserwuje-my
we wszystkich wojewódz-twach
znaczne odchylenia w wy- sokości produkcji w wydajności
z hektara Oczywiście bierzemy
nod uwagę równą glebę Musimy
stwierdzić że wydajność gospo- darzy z terenów zza Buga jest
niższa aniżeli z województw za- chodnich i centralnych Mamy
nadzieje że to się z czasem wy- równa W tym kierunku idzie
1 WYCIĘCIA 00 P0ŁSK
wyjątkami rodacy którzy przyje-chali
juz żonaci z Niemiec po za-kończeniu
wojny Kilka rodzin
tak jak nasz gospodarz p Ed-ward
Lunski który był pierw-szym
sekretarzem Grupy zawią-zanej
przed dwoma laty to "old-timerz- y"
z emigracji 1928-3- 0 ro-ku
Grupa istnieć może jednak
dzięki temu ze oprócz zatrudnio-nych
w papierni przeważnie żo-natych
rodaków Kapuskasing
jest pnuktem zbornym dla " sa-motnych"
Polaków pracujących
po okolicznych licznych tu
"kampach" leśnych Dzięki temu
urządzane polskie imprezy jak
zabawy i wyświetlanie filmów
polskich naogół się udają i Gru-pa
przez niespełna 2 lata swej
działalności "uszparowała" juz
$2 000 na budowę Domu
Widać ze sprawa ta głęboko
leży na sercu Polonii w Kapu-skasing
bo o tym przeważnie
mówimy przy obiedzie i znowu
kiedy spotykamy się z resztą
członków na' zebraniu w wynaję-tej
sali "Orangemen Hall" kwes-tia
iak zbudować i znaleźć fun-dusze
na budowę Domu Polskie-go
wywołuje najbardziej gorąca
dyskusję Grupa ma juz upa-trzoną
parcele ale ze względu
na to ze trzebaby za nia płacić
wysoki podatek jeśli się nie zacz-nie
odrazu budowy wstrzymuje
się narazie z nabyciem
Wśród kilkunastu obecnych
członków — większość to emi-gracja
powojenna z Niemiec
która wprost z obozów znalazła
tu zatrudnienie w papierni Za-puściła
tu jednak korzenie i
troszczy się by dzieci wychować
w duchu DOlskira stad to parcie
do posiadania własnego kata
Nie zamykają sie jednak tylko
do własnego podwórka Z rzuca-nych
pytań pod moim adresem
i sekretarza generalnego widać
że interesuje 'eh życie całej Po-lonii
kanadyjskiej całego Związ-ku
Padają pytania dotyczące
Kongresu skarbów wawelskich
zbiórki na pomoc dla Kraju sy-tuacji
w Polsce itp
Tak — Polonia w Kapuska-sing
— to ci sami 'rodacy co
wszędzie z tymi samymi ambi-cjami
zbudowania polskiego o-śro- dka
z tymi samymi tęskno-tami
i miłością dla rodzinnego
kraju i mowy polskiej
W parę godzin do pobycie
wśród nich jesteśmy prawie
już jak w najbliższej rodzinie
Znamy już losy niejednego z
nich znamy ich kłopoty organi-zacyjne
(pocieszamy ich że nie
mniejsze i nie większe jak w du-żych
Grupach)
Członkowie Zarządu prezes p
S Szyjka sekretarz p E Bania
i p W Pakuła wraz z p Lun-ski- m
zawoza nas jeszcze po
zebraniu na kawę do restauracji
prowadzonej di zez urodzonego
tu w Kanadzie rodaka "John's
Grill" — nie do "Chińczyka" po-wiadają
bo trzeba popierać swo-ich
I stad juz z obietnica że
przybędziemy napewno z ponow-na
wizytą na otwarcie ich Domu
Polskiego wvruszamy by przed
nocą nadrobić ze setkę mil do
Hearst tak by mieć czas na od-wiedzenie
następnej Ornny tj
39-te- j w Geraldton odległym o
dalsze 250 mil
ICJLS3 ffCJ-s£r- a ć£±Ji££ś5 G=Cł-C2-d£-
5S ffCsJłaJS ?Łis£73 €C5uCJ)3i e%SJ&£FZ ifCsCi)
jest
brak
ceny
1958
stale
Gdy
zresztą nasza akcja Ale chwilo-wo
trzeba liczyć się z tym że
jednym wiedzie się na takich sa-mych
gospodarstwach gorzej
jakkolwiek pracują bardziej in-tensywnie
a innym lepiej przy
grubo mniejszym' wkładzie fizy-cznym
Nie tylko na Ziemiach Odzy-skanych
lecz w całej Polsce na-stąpiło
pomieszanie ludności Nie
tylko więc miasta ale i wieś ma
inne oblicze Ziemie Odzyskane
stały się właściwie terenem ko-lonialnym
Dla wielu wręcz pio-nierskim
Inaczej zresztą być nie
mogło zważywszy ze poza cienka
warstwą autochtonów ziemie te
zostały wyludnione Z drugiej
strony rozpoczęła się wędrówka
Polaków powracających z Nie-miec
obozów ienieekirh nm? r
ziem utraconych na rzecz ZSRR
Podczas gdy na Ziemiach Odzy-skanych
oczekiwały mieszkań-ców
domy gospodarstwa w cen- tralnej Polsce panował powsze- chny głód Ruszyły wiec tłumy
by 7-ilud-nić
te nowe terytoria
Górnoślązacy skierowali sie w
najbliższe sąsiedztwo i bodajże
za wyjątkiem Bytomia który
jest coś w rod7aiu miniaturowe-go
poważnie okaleczonego Lwo-wa
pozostałe miasta i wsie za- chowały charakter śląski Oczy-wiście
nie czysty Bytom w ni-czym
nie nrzvDornina naturalnie
Lwowa ale wchłonął poważny
odsetek_ dawnych mieszkańców
tego miasta A przeciągły śpie-wny
akcent wręcz znakomicie
został zachowany przez d7i'eci
już w Bytomiu urodzone Wpra-wia
ia się lwowianie w nowe za- wody staia sie robotnikami pra- cJoakwnsiikamcizujcaię?żkiego przemysłu
— Właściwie iest tu może nie-gorz- ej jak we Lwowie Ale to
miasto? Niech pan sam spojrzy
— Jak się niema co sie lubi to
eie lubi co się ma — wtrąca je- den z romówców Nie przeczę że nie przestaje tęsknić za Lwo-wem
?le moje dzieci tego już nie
rozumieią Co tu kłamać w
obecnych warunkach nie powró- ciłbym do Lwowa Wielu z na- szych ludzi nie tvlko z Bytomia
ale Wrocławia Szczecina Opola
lecznice
(Grunwald 15 lipca 1410)
Rozsiane po rozległych przestrze-niach
wszystkich kontynentów drze-mią
wsie i miasteczka czasem już
tylko ruiny wsi i miasteczek któ-re
do skarbca dziejów 'ludzkich
wniosły tylko jeden niby ulotny
ale jakże trwały dar: swoje inne
To pola wielkich bitew Los tak
chciał ze u bram tego czy innego
miasta na polach otaczających tę
czy inną wioskę przełamały się w
krwawym starciu wielkie procesy
historyczne zatriumfowały lub po-niosły
kieskę pragnienia i dążenia
całych narodów państw czy grup
społecznych Dążenia te wyrosły z
wielkich przeobrażeń społecznych
i gospodarczych dojrzewały nieraz
przez dziesiątki a nawet setki lat
A £dy na swej drodze napotkały
przeszkody zbudowane przez inne
dążenia — wówczas tam właśnie
pod ową wsią czy miasteczkiem
następowało starcie czasem nie-rozstrzygnięte
odraczające wyrok
historii czasem przełomowe decy-dujące
o losach narodów o biegu
dziejów ludzkości
ZNACZENIE GRUNWALDU
Grunwald to mała wioska w dzi-siejszym
woj olsztyńskim w pół
drogi z Warszawy do Gdańska Na
polach pod Grunwaldem należą-cym
w owym czasie do państwa
Zakonu Krzyżackiego rozegrała się
w dniu 15 lipca 1410 r bitwa któ-ra
w dziejach Europy środkowej
w okresie późnego średniowiecza
w dziejach Polski i niemieckiej
ekspanzji wschodniej miała przeło-mowe
znaczenie Militarnie — była
to jedna z największych bitew w
okresie średniowiecza Politycznie
— stanowiła ona punkt zwiotny w
historii stosunków między Polską
a Niemcami w dziejach niemiec-kiej
ekspansji wschodniej oraz
zdecydowała o dalszych losach ba-senu
Morza Bałtyckiego (a w każ-dym
razie — jego południowych
i wschodnich wybrzeży)
Rocznica bitwy pod Grunwaldem
to dla Polaków nie tylko dzień
chwały który świętujemy "dla po-krzepienia
serc" lecz wyrok histo-rii
pomocny przyszłym pokoleniom
sędziów Podobne wyroki historii
ułatwiają lub ułatwiać powinny
ocenę wielu problemów które
spotykamy i które nam przychodzi
rozstrzygać obecnie
Walki polsko-krzyżacki- e toczone
przez dwieście lat (1327—1525)
stanowią niezmiernie doniosły
etap tysiąclecia stosunków polsko-niemieckic- h
które wywierały i wy-wierają
zasadniczy wpływ na losy
obu narodów i na sytuację poli-tyczną
w Europie Dlatego z okazji
rocznicy bitwy pod Grunwaldem
warto przypomnieć sobie kilka fak-tów
Są to wprawdzie fakty histo-ryczne
ale ten ciąg wydarzeń nie
został jeszcze zamknięty Chociaż
— w ciągu tych dziesięciu stuleci
nie był nigdy bliższy zamknięcia
-tfTTS fC5!2J_£j£Ta (fCłOTS (JCsCJ)
i innych miast miasteczek wsi
pojechało w odwiedziny Wie pan
przecież ze Rosjanie nie stawia-ją
trudności w wyjazdach I tru-dno
było uwierzyć ich opowiada-niom
Ws7ystko"tam się zmieni-ło
Czasami nie poznawali swoich
stron I sąsiedzi są inni A wa-runki?
Panie przecież nie można
przeprowadzać żadnych porów-nań!
Teraz już mniej mówią o
dawnych stronach Trudno mu-simy
sie przecież jakoś usadowić
na nowych miejscach Nie bę-dziemy
przecież ciągle jeździć
tam i z powrotem
— Moim zdaniem — mówi
ktoś inny — te wyjazdy odegrały
bardzo poważną i pozytywną ro-lę
w pierwszym rzędzie wobec
naszych chłopów Niektórzy i nich bowiem myśleli że i tam
nastąpiły zmiany w polityce rol-nej
i byli skłonni powrócić jeśli
otrzymają swoje dawne gospo-darstwa
Teraz wzięli się solidnie
do pracy Czują się njwymi au-tbchtona- mi_
Wielka migracja wewnętrzna
nie spowodowała jak zapewniali
liczni rozmówcy w żadnym wo-jewództwie
zatargów konflik-tów
Patriotyzm dzielnicowy roz-płynął
się natomiast — w minio-nym
okresie jak sie określa lata
do października 1956 r — nie
brakło poważnych nieporozu-mień
z autochtonami Nie bvł on
równy we wszystkich wojewódz-twach
ale wszędzie szkodliwy
Ludność napływowa często usto-sunkowywała
sie wręcz wrogo
nazywając autochtonów "hitle-rowcami"
Władze lokalne nie
miały żadnego rozeznania i wpa- dały z jednej skrajności w dru-ga
Były okresy zbytniego fawo-ryzowania
a następnie całkowi-tego
zapomnieniaAgitacja z za- chodnich Niemiec również ns pozostała bez skutku W ogól-nym
efekcie nastąpił poważny
odnływ ludności autochtonicz-nej
Niektórzy przedstawiciele
władz prowincjonalnych redak-torzy
miejscowych pism zaprze-czają
jednak iakobv nastąpił ja- kiś wstrząs Stwierdzają np że
wielu z pośród tych którzy wy--
Grunwaldu
niż dzisiaj Trzeba tylko dobrej
woli i rozsądku
Decydująca bitwa stoczona 15 g0 lipca 1410 r pod Grunwaldem w której po stronie polskiej dowodził
osobiście król Władysław Jagiełło
a po stronie krzyżackiej wielki
mistrz Ulryk von Jungingen za-kończ- yła się druzgocącą klęską
Krzyżaków Na polach Grunwaldu
legł kwiat rycerstwa Zakonu kr?y-zackieg- o z wielkim mistrzem oraz wielu rycerzy z Niemiec i z zacho-dniej
Europy Jedno po drugim
poddawały się miasta i zamki krzy
żackie Przystąpiono do oblężenia
stolicy Krzyżaków Malborka Oblę-żenie
potężnej twierdzy nie dało
jednak wyników Jeszcze raz lug0
października pod Koronowem od
niesiono zwycięstwo w otwartjm
polu — poczym zawarto rozejm
Mimo braku bezpośrednich efek-tów
mimo tego ze walki zbrojne
i dyplomatyczne trwały jeszcze
przeszło sto lat bitwa pod Grun
waldem wpłynęła w sposób dec-ydujący
na przyszłe losy Zakonu
Potęga Zakonu — wojskowa pol-ityczna
finansowa — została złama-na
w sposób trwały a dalsza jego
ekspansja zahamowana w sposób
ostateczny Przyczynił się do tego
upadek atrakcyjnej siły Zokonu:
moralnej i zewnetrzno-pohtyczne- j
która dotąd przyciągała do Prus
rycerstwo z całej Europy (zjawisko
to radykalnie zanikło po r 1410)
gospodarczej która dotąd w posłu-chu
trzymała miasta pruskie (dążą
one od tej chwili do ściślejszych
związków z Polską) wreszcie —
wewnętrzno-pohtycznej- ) szlachta
pruska także ciąży ku Polsce a
Landmeister inflancki usamodziel-nia
się coraz bardziej)
OWOCE ZWYCIĘSTWA
Owocami grunwaldzkiego zwycię-stwa
były: natychmiastowe trwałe
odzyskanie Żmudzi przez Litwę (w
r 1411) późniejsze odzyskanie
przez Polskę Pomorza Gdańskiego
oraz Warmii (w r 1466) oraz jesz-cze
późniejsza likwidacja niemiec-kich
posiadłości w Inflantach od-ciętych
od łączności z Prusami: In-flanty
pozostały wprawdzie przed
miotem rywalizacji ale już w in-nej
konstelacji: polsko-rosyjsko-szwedzki- ej
Gdy dziś z perspektywy przeszło
500 lat patrzymy na rozwój wyda--i
zeń zakończony klęską niemiecką
pod Grunwaldem trudno nam nie
myśleć o ostatnim okresie zakoń-czonym
klęską Niemiec w II Wo-jnie
światowej Wielki proces h-istoryczny
jakim był niemiecki
"Drang nach Osten" który klęski
grunwaldzka zahamowała tylko na
pewien czas — został w r 1945
gwałtownie cofnięty do baz wyj-ciowyc- h
sprzed lat tysiąca Po
zwycięstwie w r 1945 nie pope-łniono
błędów przeszłości i ze zw-ycięstwa
militarnego wyciągnięto (
konsekwencje polityczne które raz
na zawsze mogą położyć kres po-lityce
podbojów i nienawiści
SZJiSjS ?Cz±JU£rS (2CS-- CJ
jechali do Niemiec piszą rozpa- -
czliwe listy Czy iest to zano
wiedź reemigracji? Zawcześnie i
uupuwieuziet raiueiii jesi nam-mias- t
ze po przybyciu do Nie-miec
znów zaczęli się uważać za łźfa
Polaków Ważne jest że zmienił
się obecnie gruntownie zarówno
stosunek władz administracyj
nych iak i ludności napływowej
do autochtonów Nie tylko skoń-czył
się odpływ autochtonów ale 1
notuje się juz pierwsze "miesza-ne"
małżeństwa A to nieomylny ¥&
znak zlania się ludności
Powoli powoli wyrabia się no-w- a
forma lokalnego dzielnicowe-go
patriotyzmu przywiązania m
Ooolanie z' województwa lwow-skiego
i tarnopolskiego mówią
ze ich miasto jest najpiękniejsze
(co zresztą nie jest wielka prze
sada) a Szczeciniacy z Poznania i
Krakowa przysięgają e ich no-we
miasto "rodzinne" przewyż-sza
pod każdym względem miej-sca
ich urodzenia To samo mo-żna
uslvs7eć niemal w każdym Kwi
mieście' Zmieniły się rozpozna-nia
dzielnicowe i tak no edy t]na
ktoś w Warszawie mówi śpie
wnym lwowskim czy wileńskim L!PJ akcentem pytaia się "pan z któ-rego
Pszj
województwa zachodnie-go?"
wielkich procesów
który rozpoczął wojnie
Gwałtowne uprzemysło-wienie
hamowane
osiągnięto wyznaczone
stworzenia zdrow-szych
drwalnych podstaw Dl-atego
potrzebna stabilizacja
nierwszego
następuje przymusowy
odołvw świpżpi ludnnśni
Odchodzą
wieży silniejsze
którymkolwiek
wodztwie rozmawiałem gosp-odarzami
wszędzie mówili:
pragnie
Fabryka wvwjpra maPic7Pf
wnłvw na młodsze pokolenie
wiejskie będzie p-owstrzymać
ubytku ro-boczych
to zresztą zjawisko
pujące
rJeydzrtksrs
%
Y
S5
prw
SJ
?rT fKfr Hł
l-- 1
ąbi tta
w
frit
żaden z ljs'
sie po kL
T3n}fnn nAntnl innnnnn nlrlfi flw_
czony
iest dlate-go
iż już
jest ¥41 etapu Po raz pierw
szy — --f e£n
mię'- -
skipj
rych wsią jgj
Ale woir
ml
ri7iez dóiść do miasu
Nie łatwo
tego rąk
wsi
wystę
nie tylko Polsce
i
S
fi"
Rtc
le
iYts
VA
Uri
&
r
lal
fsn
mxt
Uorh
wei
iuo
nie
cele ale dla
kie
Jest
Rl
nut
'Kon
do wsi ci któ--
i sa
w
z
ze
w
B
&
'Ł'
w
i
b- -ź
w
Mirt
5Y
Cwje
rsłav
[iBD(
fJoŁ
Ml
2wai m
na I
I skie
FR-r- a