000162a |
Previous | 2 of 8 | Next |
|
small (250x250 max)
medium (500x500 max)
Large
Extra Large
large ( > 500x500)
Full Resolution
|
This page
All
|
rafC! 7łp!?RpJJ"Tj'"
--h
H
W
i
!l
1
fi
&'
' li
4:
li!- - -
irtlmei i
!f
L" 'i !
i:?
'i
1 I ri
f
Ą #
""%'i
4 V
i r i
£- - -
li i3- - - -- V"
MP5
i T
% i 35 % H %
"Związkowiec" (The Alliancer)
Prlnted and PnbllJbed for every Wednesdłj
and Saturday by
POLISH ALLIANCE PRESS LIMITED t1
Kr M Wolnlk Cnalrman of The
Oficlal Organ of The Pollsh AUIance Frlenoly Society of Canada
EUtor-l- n Chief — B Hejdenkorn —
Business Manaser — R Frllke —
Subscription: In Canada S700 per
Authorized as second class mail by
and for payment of
1475 Queen St West Toronto 3
PRENUMERATA
Roczna w Kanadzie S700
Półroczna 54 00
Kwartalna 5250
iTWA!
Mr A- - SecreUry
Wszelkie Trwudątepaluiwoi ścjeigo nataktteymkiat rozpwliaatłfyormsięy w wtoykbuorckzoenj-ferencji
prasowej w dniu 8 maja Stanowisko jego w spra-wach
konstytucyjnych a więc i tak zwanego problemu Que-bec- u
nie stanowiło wprawdzie żadnej tajemnicy ale niektó-rym
wydawało się iż jako premier zechce zrewidować swoje
nastawienie z okresu urzędowania jako minister sprawiedli-wości
Właśnie na konferencji konstytucyjnej w Ottawie starł
się ostro z Danielem Johnsonem premierem
prowincji Quebec W toku jej wypowiedział się w
formie jak najbardziej zdecydowanej przeciwko spec-jalnemu
statusowi Quebecu podkreślając jednocześnie ko-nieczność
przeprowadzenia zmiany konstytucji Mówił rów-nież
o potrzebie pełnego i powszechnego uznania języka
francuskiego o zagwarantowaniu prowincji Quebec równych
warunków dla rozwoju itp Zdecydowanie jednak wystąpo-wa- ł
przeciwko przywilejom przeciwko wszelkim przejawom
separatyzmu
Kiedy wkrótce potem min Trudeau wypłynął jako kan-dydat
na przywódcę Partii Liberalnej i premiera trudno by-ło
oprzeć się wrażeniu iż jego wystapienie na konferencji
konstytucyjnej uczyniły go popularnym i dały mu należyty
start
Prem Johnson zapewnia solennie iż celem jego nie jest
zerwanie więzów ale uzyskanie specjalnego statusu w ra-mach
państwa kanadyjskiego Zdaniem jego Quebec nie jest
zwykłą prowincja ale partnerem radu federalnego Kon-stytucyjne
uprawnienia w poszczególnych sprawach były do-tychczas
stosowane jedynie na arenie wewnętrznej ale moż-na
— i należy — stosować je również na zewnątrz A wobec
tego przeszedł ze słów do czynów
Sprawy onśawuicatzoawneinninealejżeąst jdeodnuapkroawwynieUńbiepgrołewgioncrjoikuStąd od-bjl- o
się spotkanie prowincjonalnych ministrów oświaty ale
nic celem ujednolicenia systemu lecz omówienia pewnych
bolączek
Polityka zagraniczna podobnie jak monetarna celna o-bro- ny
narodowej należą do wyłącznych uprawnień rządu fe-deralnego
A wiec żadne państwo obce nie może prowadzić
jakichkolwiek rokowań bezpośrednio z rządem którejkol-wiek
prowincji — obojętnie w jakiej sprawie — lecz musi na-wiązać
wpierw kontakt z rządem federalnym Rozmowy mo-gą
się później toczyć już z delegacją prowincji ale występuje
ona na zewnątrz jako przedstawicielstwo Kanady Suweren-ną
bowiem jest tylko Kanada a nie prowincje
W Libreville stolicy Gabon dawnej kolonii francuskiej
odbyła się w lutym br konferencja w sprawach oświatowych
państwuiżywającyclr-język-a francuskiego Dalszy jej ciąg
odbył się w kwietniu Mi Paryżu W obu tych konferencjach
brała lidżiał delegacja Quebeću z ministrem oświaty Jean-Gu- y
Cardinal na czele Organizatorzy i gospodarze konfe-rencji
nie porozumieli się z rządem federalnym a rząd Que-bec- u
przyjął zaproszenie również nie komunikując się z Ot-tawą
Delegacja Quebecu występowała jako państwowa que-beck- a
Prem Pearson wystosował w grudniu — a więc przed
konferencją — pismo do prem Johnsona sugerując wysoce
kompromiswe rozwiązanie sprawy a mianowicie wyraził go-towość
uznania Cardinala jako przewodniczącego dele-gacji
kanadyjskiej Nie wysuwał żadnych zastrzeżeń w spra-wie
udziału w konferencji składu delegacji ale jedynie ape-lował
o poszanowanie ducha i litery konstytucji Ale prem
Johnson nic zareagował!
Wychodząc z założenia że sprawy oświatowe należą do
uprawnień prowincji nie widzi żadnych przeszkód w załat-wianiu
ich we własnym zakresie również na arenie między-narodowej
Oczywiście była to — i jest — akcja faktów do-konanych
Gdy się uda kilkarotnie powstanie precedens a
wówczas trzeba będzie załatwić już problem formalnie i za-sadniczo
Po konferencji w Libreville rząd federalny zerwał stosun-ki
dyplomatyczne z Gabon a po konferencji paryskiej wysto-sowano
do rządu francuskiego notę protestacyjną Zgodnie z
obyczajami dyplomatycznymi nic została ona dotychczas o-głosz- ona ale nie ulega wątpliwości iż nie zawiera gróźb ale
raczej wskazuje na niewłaściwość postępowania rządu fran-cuskiego
i wyjaśnia konstytucyjne uprawnienia prowincji
75
do
że
do
do
we
W
o
tę a
25
I
na Zachod-nich
i 1946
r tu
min W
będzie już
5
tu
czona w 1959 r
część
w na
Jakóbczak
General — S F Konopka
Printing Manager — M PociynUk
year In other Countrlea $300
the Post Office Department
postage In cash
Ontario Tel: 531-249- 1 531-249- 2
Zagranicą — Roczna S800
Półroczna 54 50
Pojedynczy numer 15
Zachodnich i Półno-- !
cnych
Udział ludności utrzymują-cej
się ze źródeł pozarolni-czych
jest na Ziemiach Zacho-dnich
i Północnych znacznie
niż przeciętnie w
kraju
na Zie-miach
Zachodnich i Północ- -
Jnych jest dużo niż w
pozostałych województwach i
'jest obecnie głównym czynn-ikiem
rem Trudeau opublikował teraz stronicową broszurę
w której przedstawi! szczegółowo sprawę udziału rządu
Quebecu w konferencjach oświatowych i na tym tle zdefinio-wał
wyraźnie swój i swego rządu stosunek zasadniczych
zagadnień konstytucyjnych
Podkreślił nie chodzi o takie czy inne przypadkowe
czy nieświadome poślizgi ani o jakieś ambicjonalne
gdyż nad tymi można przejść porządku dziennego Ina-czej
jednak trzeba ustosunkować się do prób zmierzających
rozbicia jedności państwa
Kanadyjczjcy mają pełne prawo i obowiązek znać fak-tyczny
stan rzeczy i wypowiedzieć się na ten temat Na fo-rum
zewnętrznym wszelkich instytucjach międzynarodo-wych
Kanada może i musi przemawiać jednym głosem
skład delegacji mogą naturalnie wchodzić przedstawiciele
różnych prowincji występujący jednak w imieniu Kanady
Publikacja broszury na temat sporu z rządem Quebecu
konferencję oświatową zawierająca uzasadnienie stanowi-ska
rządu federalnego oraz wypowiedzi prem Trudeau na
konferencji piasowej zwołanej w związku z ogłoszeniem
tych dokumentów dowodzi iż na platformie wyborczej Par-tii
Liberalnej problem Quebecu wysimął się na poczesne
miejsce
Od uregulowania jego zależy przyszłość Kanady
Prem Trudeau postawił sprawę otwarcie i jasno społe-czeństwo
wypowie się na ten temat czerwca
Ludność Ziem
Ponad 85 min Polaków
mieszka Ziemiach
Północnych Od
urodziło sie blisko 45
dzieci miastach wo-jewództw
wkrótce
-- mieszkało równo min oby-wateli
Przedwojenna liczba
ladności miejskiej wynosząca
"4195 tys została przekro
już Prawie
'trzecia ludności miejs-kiej
Polsce zamieszkuje
Board
min
Manager
Ottawa
JASKI©
Odzyskanych
Ziemiach
większy
Przyrost naturalny
wyższy
wzrostu liczby ludności
spraVy
bowiem
Prof dr T Jost NA
óźnym wieczorem tegoż dnia
gdy 0'DoyIeowie Wcllso- -
vie i ja piliśmy ostatnią "nice
cap of tea" Daisy robiła wy-rzuty
Robowi za jego nieustępl-iwość
i ton głosu w rozmowie
z Mrs Purbett Flegmatyczny
Rob tłumaczył że w stosunku
do "Doves" trzeba używać sil-nych
argumentów
— Tak ale można mówić
uprzejmym tonem — powiedzia-ła
Daisy
— To będzie nie przekonywu-jące
— Ale grzeczne
— Zresztą miałem rację
— Nie wystarczy mieć racje
trzeba jeszcze umieć ją mieć
— Aaaaa sialap — powiedział
wspaniałym cowboyskim akcen
tem Rob i mrugnął łobuzersko
w naszą stronę
Daisy dosłownie zaniemówiła
— usta napół otwarte oczy sta
ły się okrągłe ale zanim zdąży-ła
w jakiś sposób zareagować
my ryknęliśmy takim śmiechem
ze nie pozostało jej nic innego
J3K również zaśmiać się i powie-dzieć
z wdzięcznym grymasem:
brutal Co akurat tak samo pa-sowało
do łagodnego Roba jak
pasowałoby do jednego z moich
przyjaciół — lekarzy
Następnego dnia rano wpły-nęliśmy
na wody cieśniny Kari-mata
oddzielającej wyspę Rilli-to- n
słynną z bogatych kopalń
cyny od Borneo Byliśmy bli-żej
brzegów Kalimantanu — jak
Indonezyjczycy nazywają Bor-neo
— i mogliśmy obserwować
wzgórza Dunang Kcdio leżące
w okolicy portu Sukaradia Po-tem
nasz okręt skręcił bardziej
na południowy wschód i wpły-nęliśmy
na morze Jawy w kie-runku
na wyspy Bawean i Kan-gca- n
Morze ciągle spokojne i
zupełnie puste Ju2 po połud-niu
zauważyliśmy węże mor-skie
Nie były to jakieś ogrom-ne
potwory ale stworzenia dłu-gie
na mniej więcej 2 metry
Grzbiety miały bronzowe z ciem-niejszymi
kwadratowego kształ-tu
centkami płynęły typowymi
wężowymi ruchami czasem
przestraszone falą sprzed dziobu
okrętu zagłębiały się spiralnym
ruchem pod powierzchnię i wte-dy
widać było ich kremowego
koloru podbrzusze Drugi oficer
powiedzjał mi że są one bardzo
jadowite Naliczyliśmy ich ze
20 sztuk tego popołudnia
24 godziny później po połud-niu
dnia 18 marca przepłynę-liśmy
między wyspami małego
archipelagu Kangean leżącego
na północny wschód od Jawy
i Madury i znaleźliśmy się na
morzu Bali Niestety zgodnie z
naszą trasą nic będziemy bliżci
wyspy Bali — tego "rezerwatu"
najpiękniejszych kobiet Indone-zji
— jak 57 mil Więc nawet
przez lOcio krotną lornetkę zo-baczę
najwyżej 10308 stóp wy-soki
stożek wulkanu Agun któ-ry
2 lata temu narobił tyle
szkód swoim gwałtownym wy
buchem O zachodzie zamaja-czył
na horyzoncie oświetlony
promieniami słońca szczyt góry
Rindjani także wulkan — naj-wyższego
na wyspie Lombok
Przez dobre pół godziny mogli-śmy
podziwiać jego piękny
MIESIĘCZNIK
KULTURA
Nr 4 — kwiecień 1968 r
zawiera m in następujące
pozycje:
Adam Sułkowski: Sprawy mu-zyki
polskiej
Paweł Hostowiec: Bolesław
Miciński
Józef Czapski: Wyrwane stro-ny
1965
Z S Siemasiko Spotkanie z
Mackiewiczem
Maciej Gruby: Plaża
Andrzej Lubelski Konsument
to ja
Gustaw Herling-Grudiinsk- i: Praga i Warszawa
Juliusz Mieroszewski Ewolu-cja
czy rewolucja
Leopold Tyrmand W rok
później
Józef Gidyński: Czesław Zna-mierowski
Paweł Hostowiec: Wspomnie-nie
o przyjacielu
Adam Czerniawski Sumienie
poety
Andrzej Chciuk Pierwsza
książka o Schultzu
Magdalena Czajkowska Sex
dla kolekcjonerów
Benedykt Heydenkorn Dobra
robota
Ponadto w numerze obszer-ne
sprawozdanie z głośnego
Nadzwyczajnego Walnego Ze-brania
Związku Literatów Pol-skich
oddział warszawski z
dnia 29 lutego br pełny
tekst Manifestu Lipcowego z
dnia 22 7 1944 r który le-ży
wprawdzie u podstaw za-łożenia
PRL ale jest "jedno-cześnie
drukiem zakazanym
konfiskowanym przez cenzu-rę"
Obok tego zamieszczone
są wypowiedzi Władysława
Gomułki z lat 195657 jako
że "nabierają one specjalne-go
znaczenia na tle ostatnich
wypadków w Polsce"
Numer objętości 160 stron
Cena pojedynczego
egzemplarza $150
Do nabycia w księgarni
"ZWIĄZKOWCA"
W J-fi-Ą „
"ZWIĄZKOWIEC" MAJ (May) środo 15 — 1968
MORZU
kształt spowity w dolnych czę-ściach
tuż nad horyzoptein v
różowiejące wełniste obłoki
O północy między zachodnim
krańcem wyspy Suirbawa a ar-chipelagiem
małjch wysepek i
raf kolorowych' Satengar wpły-nęliśmy
na morze Flores pd
tej chwili przez następne 1000
mil będziemy płynęli blisko wy
brzeży pięknych małych wysp
Sunda
Na 6n 30' szerokości południo
w ej "pożegnałem" się ponownie
z gwiazdą Polarną która znikła
pod horyzontem Za to na połu-dniu
jaśnieje Krzyż Południa
19 marca zerwałem się z łóżka
o G rano aby popatrzeć na wys
pę Komodo — ojczyznę najwięK
szej jaszczurki świata: Smoka
z Komodo Dorasta ona do l"i
stóp długości i między innymi
poluje na miejscove jelenie
Od 8 rano płyniemy wzdłuż gór-skiej
wyspy Flores porośniętej
bogatą równikową roślinnością
Na skalistych ostrogach wcho-dzących
głęboko w morze i v
głębi za piaszczystymi plażami
widać palmy plantacje bana-nów
czasem jakąś wioskę o
okrągłych stojących na słupach
domach ze stożkowatymi bar
dzo spadzistymi dachami
STADO DELFINÓW
pobliżu przylądka Reo zja-wiło
W się między orrętem
a wyspą ogromne stado delfi-nów
Było ich co najmniej 100
sztuk Wyskakiwały z wdzię-kiem
nad wodę goniły się w
świetle słonecznym połyskiwały
ich bronzowe grzbiety Po po
łudniu dopłynęliśmy do małej
wysepki Sukur która wygląda
z daleka jak grzbiet dwugarbne-g- o
wielbłąda Wschodnia wyż-sza
część jest pokryta bujnym
równikowym lasem Część środ-kowa
i zachodnia są pokryte
plantacjami palm kokosowych
kukurydzy ananasów i bana-nów
Niewielka wioska na za-chodnim
wybrzeżu składa się
tak jak i te na Flores z okrą-głych
domów na słupach Iisiiiki
HISTORY AND INTEGRATJON OF POLES IN CAN-AD- A
by -- WILLIAM BOLESŁAW MAKOWSKI MA
published by Thfe
1967
W Stulecie Kanady ukaza- -
TV ła SIC tylko jedna Z Za- -
powiedzianych prac o Polonii
a mianowicie dra W Turka
"Poles in Manitoba" Jest to
solidne naukowe dzieło napi-sane
jeszcze ponad 10 lat te-mu
i — wbrew tytułowi —
daje zarys imigracji polskiej
w całej Kanadzie Szczegóło-wa
jednak analiza dotyczy je-dnej
prowincji a ponadto" da-ne
statystyczne odnoszą sif
do spisu ludności z 1951 r
Przygotowując do druku
"Poles in Manitoba" oczeki-wałem
iż uzupełnieniem jej
będą zapowiedziane prace pp
Makowskiego Kos-Rabcewicz-Zubkowski-ego
Wołodkowicza
i może innych Wiadomo było
ze niektórzy otrzymali środki
materialne na prowadzenie
badań wiadome było iż mają
już sporo nagromadzonego
materiału Optymizm był wo-bec
tego uzasadniony Okaza-ło
się jednak iż był złudny
Z kilkumiesięcznym opóź-nieniem
pojawiła się na rynku
praca W B Makowskiego p t
"History and Integration of
Poles in Canada Jako wy- dawca figuruje KPK-Okrę- g Płw Niagara Wydanie pracy
Makowskiego stanowi projekt
Stulecia tego okręgu Projekt
szlachetny godny naśladowa-nia
Makowski podjął się ogrom-nego
zadania i mimo swych
najlepszych chęci nie był w
stanie z niego należycie sie
wywiązać Zabrakło mu za-pewne
nie tylko czasu ale i
tchu Z największym uzn?-nie- m trzeba podkreślić ze
zgromadził olbrzymią ilość
materiałów źródłowych prze-wertow- ał
bodajże wszystkie
druki pamiątkowe dotarł do
licznych prywatnych zakamar-ków
przeprowadził setki roz-mów
w tym z pionierami to
jest osadnikami pierwszego
okresu Przeprowadził olbrzy-mią
korespondencję odwie-dził
niezliczoną ilość organiza-cji
O tym wszystkim jest ślad
w jego książce Powstała bo-gata
kronika ale — niestety
— nie historia Polonii
Problematyka polonijna nie
jest czymś nowym dla Makow-skiego
Wręcz przeciwnie zaj-mował
się nią "od kolebki"
gdyż jego praca magisterska
ogłoszona w 1951 r dotyczy
Polonii (Polska emigracja w
Kanadzie) Posiada zarówno
znajomość przedmiotu jak i
metodv badawczej i stąd tru-dno
nie być rozczarowanym
Zdaje się że praca ta jest
wynikiem jakiegoś wewnętrz-nego
kompromisu Przypusz-czalnie
Makowski chciał napi-sać
popularne dzieje Polonii
i uczyniłby to iuewfOplrSie
Listy z Podróży
Feloiin
'NjagaraPoliśhCchgress
Penins'u'JaCanaca-CenTerinial''Prbjec- t
Koło wysepki Sukur zobaczy
łem też ogromną Raj? — Man- -
tha Płynęła tuż pod powierz-chną
wody machając ogromny-mi
płetwami znajdującymi się
po bokach jej ciała jak wielki
ptak Była prawie czarna koło
oczu widać było wystające na-roślą
wyglądające jak rogi Nic
dziwnego że popularnie nazy-wają
tę rybę 'TJewrs fish"
Miała conajmnicj 7 stóp od
jednego końca trójkątnej płet-wy
do drugiego
Powietrze jest gorące duszne
i wilgotne Nad morzem wisi
delikatna mgiełka Obawiam
się że część moich zdjęć będzie
niezbyt wyraźna ale coż robie
Dobrze że w kajutach mamy
chłodzone powietrze i aparaty
i filmy znajdują się w chłod-niejszym
i suchszym powietrzu
Juz po zachodzie słońca mija
my wschodni przylądek wyspy
'Floro Lahan który przypomi-na
zakręcony ogon skorpiona
'Za późno na zdjęcia Majaczą
'tylko zarysy wyspy i gdzie-niegdzie
błyszczy światełko —
pmno w jakiejś rybackiej cha-cie
i Nocą wpłynęliśmy na wodę
'morza Banda i posuwaliśmy się
i zdłuż wysp Adonara Lomb-- I
len Pantar i Alor Nad ranem
i cieśniną Ombai między portu-Igalskim- i
wyspami Atauro i Ti-Im- oi
a indonezyjskimi Liran i
Wctar wpłynęliśmy w cieśninę
Wctar wiodącą z morza Banda
na morze Timor Morze ciągle
prawie nieruchome Stada lata
jrcych ryb uciekających przed
okrętem suną tuż nad powierz-chnią
morza i w promieniach
wschodzącego słońca wyglądają
jak srebrne strzały Czasem uka-że
się stado delfinów czasem
od niedalekiego lądu nadleci
jakiś ptak Piękna góra Boikau
otoczona niższymi grzbietami
wznosi się wysoko — prawie
7800 stóp nad podciętymi fala-mi
Falezami i złotymi piaskami
plaż wybrzeża I tu na Timor
jak przedtem na Sumbawie Flo
res i Sukur widać domki okrą-głe
i na palach i te spadziste
ii@ kmwm
iagara
nie potrafił — rozstać się ze
I nnezna P7PŚein mitpriałńw i
w efekcie otrzymaliśmy bar
dzo bogatą ale rowmez luźną
kronikę Są wszystkie parafie
i organizacje Wielkie i małe
żyyve i zamarłe Nazwiska
osób jścigają się z nazwami
firm czy organizacji Czy zwię-zła
informacyjna notatka o
jakiejś lokalnej organizacji
jest konieczna dla historii Po-lonii
świadczy o procesie in-tegracyjnym?
Najlepiej
przedstawiony został okres
poprzedzający masową imi-grację-Zarów- no sylwetki czo-łowych
postaci jak i tło zosta-ły
jasno nakreślone
Luką -- jest całkowite pomi-niecie
grupy komunistycznej
tymbardziej iż uwzględnił słu-sznie
'"Kronikę Tygodniową"
i jej redaktorów
Makowski bardzo ostrożnie
formułuje własne oceny nato-miast
szeroko posługuje się
danymi oficjalnymi różnych
organizacji rezygnując jed-nak
z konfrontacji W konsek-wencji
więc i w tej kromce
nie brak wręcz uroczystego
samochwalstwta poniektórych
organizacji
Bardzo słabo wypadła —
— ta część któ-ra
mogła najwymowniej
świadczyć zarówno o wkładzie
polskim jak i o procesie inte-gracyjnym
rozdziały: XV i
XVI Są to jedynie niezwykle
zwięzłe noty tak ii na-we- t tru-dno
je określić jako informa-cyjne
a niektóre nie są po-zbawione
zbyt wyraźnego oso-bistego
zabarwienia Przecież
zestawienie nazwisk nie u-Świad- omi czytelnika co zdzia-łały
poszczególne osoby jaka
jest różnica między np pra-cownikami
tej samej dziedzi-ny
Instytut Badawczy załatwił
19 wierszową notatkę z tym
iż 13 wierszy zajęło wyliczenie
dotychczasowych publikacji
To zawstydzająco mało A
przecież jest to najważniejszy
polonijny ośrodek badawczo-naukow- y
Brak tez nawet wzmianki o
Fundacji Mickiewiczowskiej i
o oaaziaie KanaayjsKim roi--
skiego Instytutu Naukowego
w Ameryce
W jaki sposób mógł Makow
ski nie poświęcić kilku stron
omówieniu wkładu śp dra W
TurKa lesr wtccz niepojęte
Bo włainie najwięcej opubli
kował — i to w języku angiel-skim
— o Polonii dokonał
min pionierskiej pracy opra-cowując
Polonica-Canadian- a
Jego wkład w kulturę tego
kraju' jest tym cenniejszy jż
dotyczy prooiemow roissi i
Polaków
d2chy pokryte liśćmi palm ko-kosowych
O 12 w południe minęliśmy
wschodni kraniec Timor o 5
pp zniknęła za horyzo111
maleńka otoczona rafami wy-sepka
Meatij Miarang z archi
pejagu Sermata i znaleźliśmy
się na otwartym morzu '"sto
mil od brzegu" i tysiąc przed
(australijskim) brzegiem Gdy
mijaliśmy 130' długości wschod-niej
nadeszła chwila porówna-nia
dnia z nocą
21 marca pierwszy dzień wio
sny w Kanadzie i w Polsce
Płynę po upalnym morzu Ar--fu- ra
Na pokładzie mamy nie-wielki
basen do którego bez
przerwy pompują wodę z mo-rza
Chłodzimy rozpalone ciała
w wodzie o temperaturze 80" F
Kąpią się Wellsów ie O Doy-leow- ie
pławię się i ja z'panen
Kwangiem nawet pan Aloysius
Hilter ubrał się w kostium ką-pielowy
modny pewnie w po-czątku
lat trzydziestych i mo
c?y swoje blade ciało w zielo
nej wodzie basenu
PUSTE MORZA
Przez trzzyupedłnniie ppułysnteęliśmmoy-rza
— najpierw Timor później
Arafura Wiedziałem że na po-łudnie
od nas leży Ziemia Arn-hem
z największym portem au
stralijskim na tym wybrzeżu —
Darwin a dalej ogromna pra-wie
prostokątna Zatoka Car-pentar- ia
zamknięta od wschodu
przylądkiem York Pamiętałem
oczywiście o wyspie Nowej
Gwinei na północ od nas z jej
Papausami o ogromnych kę-dzierzawych
czuprynach i z jej
rajskimi ptakami które mam
zwyczaj upijać się łakomie po-żeraną
gałką muszkatułową eo
ułatwia Papuasom łapanie icli
(Morał dla ty cli którym to jest
potrzebne! Nie upijać się bo
można być złapanym pizez Pa-puasa)
A zatem — wiedziałem i pa-miętałem
ale poza niebem i wo-dą
nie widziałem mc O tak!
Spotykaliśmy stada igrających
delfinów latających ryb było
tyle że wreszcie przestaliśmy
zwracać na nie uwagę — ale
to chyba wszystko — morze by- -
Dokończenie na str 57
Nie kwestionuję opinii Ma-kowskiego
odnośnie poszcze-gólnymi
spraw jakkolwiek nie
podzielam jej ale nie sposób
przejść "do porządku nad
wręcz błędną relacją o wkła-dzie
polskim w sztuce Ogra-niczając
się do wymiany naz-wisk
— zresztą nie wszystkich
— stawia artystów różnej ka-tegorii
i wartości na tym sa-mym
poziomie Pisze iż "ist-nieje
bardzo długa lista pisa-rzy
polskich w Kanadzie" i
jedynie z braku miejsca ogra-nicza
sie do kilku nazwisk
Jest to błędne gdyż pisarzy
jest jeszcze mniej aniżeli wy- mienił A ponadto z jego listy
trzeba koniecznie kilku wy- kreślić a wstawić Czaykow-skieg- o
Buszy i Pomiana
graniczymy się do dwóch
sprostowań "Canadian
Scenę" nie jest agencją pra-sową
powołaną przez władze
państwowe ale przez kilka
jednostek w oparciu o niektó-re
organizacje społeczne Wła-dze
państwowe ustosunkowały
się jak najbardziej życzliwie
do tej agencji starają się jej
pomóc ale nie jest ona pań-stwową
ani nie jest z budżetu
państwowego finansowana
Makowski pisze że na pod- stawie "danych ogłoszenio-wych"
wysokość nakładu
"Głosu Polskiego" i "Związ-kowca"
wynoszą około 6000
dodając "ale przypuszczalnie
5000 jest bardziej dokładna
oceną"
Otóż wysokość nakładu obu
wymienionych pism jest inna
i — co jest naiistotnimszp
kontrolowana i ogłaszana
przez specjalną instytucję
ABC Są to absolutnie ścisłe
dane które me są i nie mogą
być przez nikogo" kwestiono-wane
Makowski mógł dostać do- jkąłcaddnoe czaakstoupailsnmea d"aCneanasidęigaan- Adrertiser" a tymczasem po- daje dowolne — i fałszywo
— liczby powołując się na
bliżej nieokreślone "Canadian
advertising figures" poczvm
wspaniałomyślnym gestem "ob-niża
je o 1000
Praca W B Makowskiego
mimo pewnych niedociągnięć
i błędów jest ważna pozycją
dla zapoznania się z dziejami
osadnictwa polskiego w Ka- nadzie z życiem organizacyj-nym
Polonii W załącznikach
znajdują się: spis polskich
nazw geograficznych w Kana-dzie
spis parafii z nazwiska-mi
proboszczy tablice statys- tyczne dotyczące grup etni-lcuzdnyncohści
nza 196p1odrstawspiies imsipeins-u-
Miy pionierów polskich w okrę
gu rtentrew na podstawie spi- su ludności z 1871 r Praca
została starannie wydana
ozdobiona jest kilkoma zdję- ciami o wartości historycznej BH
tJMi¥%"l"lNll'
NIE MIAŁ CZASU
50-let- ni B Ustis który za-woćo- uo
zapnuje się wypeł-nianiem
zeznań podatkowych
został ostatnio ukarany grzy-wną
w wysokośa $8 000 oraz
3 miesięcy więzienia ponie-waż
pize: 5 minionych lat ivc
mjneniił ułasnych zeznań po-da'kowy-tfi
Zapylany przez sędziego
dlaczego nie wykonał tego o-boiaą- zku
odpowiedział ze po
piostu zabiakło mu na to cza-su
JEST OD CZEGO KICHAĆ
Po dłvgich badaniach ucze-ni
stwierdzili iz na świecie
istnieje 100000 zasadniczych
zapachów po icymicszamu
któiych można oc-yiciś-cie
spo-rządzić
'itacznie icli wicce)
Stwierdzono też iż lewa dziw-ka
nosa człowieka jest zna-cznie
bard-ie- ) wiazliwa na za-pachy
niż pnnea
RYBA JAKO ZAGŁÓWKA
i
! Ichtiologowie odkiyli iz w
wodach połudriouego Oceanu
I Atlantyckiego żyje specjalny
oiyjiviiiuy gatunek ryby kto- -
i ej dłuyokc docliodzi do sześ-ciu
stóp Ma ona silnie iozwi- -
] metą pictaę yizbietową któ-rej
używa jako żagla w dłuż--
szych uędwwkach Płynie ona
UÓWCZOS ]od samą powieizch-ni- ą
wodu wyituiiiając pletwe
I która spełniu znakomicie lolę
żagla ponad nią
ORŁY BEZ
TEMPERAMENTU
Paize tzw "złotych oiłów''
ktoia spionadzono do Wiel-kiej
Bujtann z Finlandii i oka-dzono
na zamku Riber w ie-z- et
wacie zoologicznym koło
nucjscoicości Matlock posta-noicion- o dodawać do jedzenia
pigułki t zw "r-ułooitc-
" po-nieic- aż ptaki ie vic wykazują
absolut xe żadnej chęci ho
rozmnażania się W skłaiJych
pastylek wchodzi eksliaki z
róinych witamin
Dyrekcja lezeiwalu ma na-dzieję
k śwdek ten poskut-kuje
i pobudzi w należytym
stopniu tcmpeiamrul miłosny
ptaków tccio rzadkiego i cen-nego
gatunku
=itf=
W lesci z
Jpracowant na poditawU
=36= --m t it- -
AMBASADOR KANADY
OBJĘŁA FUNKCJĘ
W związku z obiecipni misi!
w Polsce ambasador nadzwy-czajny
i nełnomocnv Kannriv
pani Pamela Ann McDoutfall
w asyście członków ambasa
dy złożyła wieniec na Grobie
Nieznanego kołnierza
Przy składaniu wieńca
kompania honorowa wojska
polskiego oddala honory woj-skowe
SUKCES RZEŹBIARZA
Na międzynarodowym Kon-kursie
we Włoszech w Arczzo
I nagrodę za plakietę pt
"Krucifiks" uzyskał warszaw-sk- i
artysta-rzeźbiar- z Edmund
Majkowski Jest on także po- siadaczem III nagrody z 1956 r za medalion "Sw Jerzy"
ZŁY STAN DRÓG I MOSTÓW
Niewystarczająca sieć dróg
i stały rozwój motoryzacji w kraju sprawiają że stan te-chniczny
arterii komunika-cyjnych
i mostów nabiera
szczególnej wagi
Problem Utrzvmnnin i lin
dowy dróg i mostów byl ostat-nio
przedmiotem kontroli
Wykazała ona że stan tpr-lm-i
czny dróg i mostów był nieza- -
ciowalaiacy w niektórych
przypadkach zagrażał bezpie
czeństwu ruchu kołowego
Czynnikiem w 7naeznvm
stopniu utrudniającym wyko-nywanie
robót drogowych
jest niedostateczne wyposa- żenie służb drogowych oraz
przedsiębiorstw lei hranźv w
potrzebny sprzęt i środki
transportu
GWAŁTOWNY HALNIAK
Wiejący w Tatrach halny
wiatr osiągnął niebywałą sile
uuberwaionum Meteorologi-czne
na Kasprowym Wierchu
zanotowano prędkość wiatru
dochodząca w porywach do 65
m na sekundę
Wichura spwodowała duże
spustoszenia w tatrzańskim
drzewostanie W samym Za-kopanem
wiatr pozrywał w
wielu miejscach przewody te-lefoniczne
i elektryczne
TRIUMF PIANISTKI
Młoda polska pianistka z
Warszawy Ewa Osińska zdo-była
najwyższe wyróżnienie
na zakończonym w Neapolu
międzynarodowym konkursie
pianistycznym im Caselli
gdzie uzyskała II nagrodę I
nie przyznano
Artvstkn ipst nhcnlwpntka
Warszawskiego Konserwato
rium i studiowała pod kierun-kiem
prof Z Drzewieckiego
oraz R Bakętn Obppnie Drze- -
bywa w Paryżu na stypen
dium u proi v Penemuttera
i NIEWAitj
CO ZA nii-rf- t
T0 NIEZDROWO
OflClC'511 —
(jWmrr n ' -- Ł
krytyką pipńa£
su oficerskiego A
stosc ue może obS
wodh - W'? - spec cc frońZ
ich uczestników V
Przykładowo mM
czasie lerf™ Jr4ll ofirPrfiirZWm
i zaszła loniecznoicM
ziema ich do szpit-- p
HISTORIA MASZYNY
DO PISANIA
W 1967 rnrn %_ nd nrn cim __ '"" ł
sii-ieci-e Przemysłom) lll ma- - U: h fin nV '"„" „ n"ur„r rł"o™ki 1
lneiin uCelsmo?op-hCearrllocstein-it- ' mai imic]w! i apumueiern ff Nasiennie mnripi
uteps-on- ii
ral:n inrltil irreK-w " ' "n-- K mcc - poczęła urma fleW 'i
NAJWIĘKSZE
MIASTA ŚWIATA
TokiO lCSf n)l B
SCI711 7Cs(e7l SICMnil
wit-- o i„H
kancow a drugm?
titujuuje się jYoin 7043000 mieszUncoi
Szanghaj — 6900000
łowce są poza tym [
Moskia 1'aryz Bombi Sao Paoln Rio fc j-Se-ul
Meksyk Lei"
liciiisiu Usakaili Mc
Dane te podaje m
rocznik demograji
opuoifiOicmnj wefc:
AV)?7ł)) 7nil-i- i 0?oV s''ime su S2 miasta
ponau i 77] moni miesi: - n~ „r in r -- iwu u iv vnm
Azji 8 ic ZSRR 1ItA
JA
Połuchmnte) i 3 v ł
ar™
saiilffl
Maw'-- n i Kanpur trlr
1 1 miav na iuai ości
niż 3 miliony Roc:::łp- -
wicikow miasit me' ura
lzic smtpisk mieejstó
=łf= =M=oM
prani krajowi]
4F lf H--
WYRÓŻNIENIE ICZOl
Na Uniwersytecie OŁf
kim odmla się uroefl
nadania profesorom ij
szow i Kotarbińskiemu
doktora honoris caua
czelni Słynny uczony
polski bawić będzie vfl
fordzie w raz z mato™
dnia 16 maia
ELEKTRYFIKACJI
Budowa hydro-eleti- l
na Sanie w Solinie i zbiw
wodnego wkracza vro
fn7V nrao KastaDlt U I
nv rn7rnch trzCCieJO I
turbozespołu tzw w
npcn n niOCV ZUiUrti
też końca montaż fi1-
-
tpriiim- - ipco samego
Fłu n ninru-cT- P tUrbOZEST
mocy 40 MU' -
już prąd
ŚMIERTELNE ZDEBZB
Na szosie Lublin- -'
Luterskie w pobliżu n
„„A TiiińuoL-- autotŁ Uail Oliwii — nrńhuinr W DrzedZlC U--
H
i„„ -- ~7nrI nim S2EH UUl ł- -l 11" -- M
zderzył sie z nadjeMI
ni-inilur- PM WH
'Wirlhuroipm"
I)rrvM nńtn 'Sriłl
I lUttMUu— mm Halina Kaczor ze ' I
ni 8 letnia coreczw
'M""ii"im' a Knsa z LuDŁ - _ ir I
„t-h-- ciniprc ii" ""
Dwa'-"i"lS-S
ryK Jai£ui v
sa w stanie bciezl
wiezieni zosiau uu -
T nhlinip
Kierowca autobna
_: m taentt
zostawiataebez
ko ranne osodv
wniły ze autobus FW
tego dnia skradaj
nieustalonego
mościu
L-TrCTa-rOŻA
"_„ hr nit--
Polski POstatojVl
rów Dla poro™ £ tniu 19tw r w"—
pożarów j-tri- Tta Szczegółowa i --31
daje ze Ul""t~:A&iit £r n
45 wypadków fP(rya
WyCIl loy ~-- fljgr
zostale 23JU
wsi w gospodarstw
uidUilmcn M p
jNajWiecej ~-- cgcm
wvch powstało
_" ł „irńd3dw"j
ckie — --?"
277 łódzkie- -'"'
kie -205 ijM
15 0SOD P0p
piomit-u- ł
t dzieci
Object Description
| Rating | |
| Title | Zwilazkowiec Alliancer, May 15, 1968 |
| Language | pl |
| Subject | Poland -- Newspapers; Newspapers -- Poland; Polish Canadians Newspapers |
| Date | 1968-05-15 |
| Type | application/pdf |
| Format | text |
| Identifier | ZwilaD2000610 |
Description
| Title | 000162a |
| OCR text | rafC! 7łp!?RpJJ"Tj'" --h H W i !l 1 fi &' ' li 4: li!- - - irtlmei i !f L" 'i ! i:? 'i 1 I ri f Ą # ""%'i 4 V i r i £- - - li i3- - - -- V" MP5 i T % i 35 % H % "Związkowiec" (The Alliancer) Prlnted and PnbllJbed for every Wednesdłj and Saturday by POLISH ALLIANCE PRESS LIMITED t1 Kr M Wolnlk Cnalrman of The Oficlal Organ of The Pollsh AUIance Frlenoly Society of Canada EUtor-l- n Chief — B Hejdenkorn — Business Manaser — R Frllke — Subscription: In Canada S700 per Authorized as second class mail by and for payment of 1475 Queen St West Toronto 3 PRENUMERATA Roczna w Kanadzie S700 Półroczna 54 00 Kwartalna 5250 iTWA! Mr A- - SecreUry Wszelkie Trwudątepaluiwoi ścjeigo nataktteymkiat rozpwliaatłfyormsięy w wtoykbuorckzoenj-ferencji prasowej w dniu 8 maja Stanowisko jego w spra-wach konstytucyjnych a więc i tak zwanego problemu Que-bec- u nie stanowiło wprawdzie żadnej tajemnicy ale niektó-rym wydawało się iż jako premier zechce zrewidować swoje nastawienie z okresu urzędowania jako minister sprawiedli-wości Właśnie na konferencji konstytucyjnej w Ottawie starł się ostro z Danielem Johnsonem premierem prowincji Quebec W toku jej wypowiedział się w formie jak najbardziej zdecydowanej przeciwko spec-jalnemu statusowi Quebecu podkreślając jednocześnie ko-nieczność przeprowadzenia zmiany konstytucji Mówił rów-nież o potrzebie pełnego i powszechnego uznania języka francuskiego o zagwarantowaniu prowincji Quebec równych warunków dla rozwoju itp Zdecydowanie jednak wystąpo-wa- ł przeciwko przywilejom przeciwko wszelkim przejawom separatyzmu Kiedy wkrótce potem min Trudeau wypłynął jako kan-dydat na przywódcę Partii Liberalnej i premiera trudno by-ło oprzeć się wrażeniu iż jego wystapienie na konferencji konstytucyjnej uczyniły go popularnym i dały mu należyty start Prem Johnson zapewnia solennie iż celem jego nie jest zerwanie więzów ale uzyskanie specjalnego statusu w ra-mach państwa kanadyjskiego Zdaniem jego Quebec nie jest zwykłą prowincja ale partnerem radu federalnego Kon-stytucyjne uprawnienia w poszczególnych sprawach były do-tychczas stosowane jedynie na arenie wewnętrznej ale moż-na — i należy — stosować je również na zewnątrz A wobec tego przeszedł ze słów do czynów Sprawy onśawuicatzoawneinninealejżeąst jdeodnuapkroawwynieUńbiepgrołewgioncrjoikuStąd od-bjl- o się spotkanie prowincjonalnych ministrów oświaty ale nic celem ujednolicenia systemu lecz omówienia pewnych bolączek Polityka zagraniczna podobnie jak monetarna celna o-bro- ny narodowej należą do wyłącznych uprawnień rządu fe-deralnego A wiec żadne państwo obce nie może prowadzić jakichkolwiek rokowań bezpośrednio z rządem którejkol-wiek prowincji — obojętnie w jakiej sprawie — lecz musi na-wiązać wpierw kontakt z rządem federalnym Rozmowy mo-gą się później toczyć już z delegacją prowincji ale występuje ona na zewnątrz jako przedstawicielstwo Kanady Suweren-ną bowiem jest tylko Kanada a nie prowincje W Libreville stolicy Gabon dawnej kolonii francuskiej odbyła się w lutym br konferencja w sprawach oświatowych państwuiżywającyclr-język-a francuskiego Dalszy jej ciąg odbył się w kwietniu Mi Paryżu W obu tych konferencjach brała lidżiał delegacja Quebeću z ministrem oświaty Jean-Gu- y Cardinal na czele Organizatorzy i gospodarze konfe-rencji nie porozumieli się z rządem federalnym a rząd Que-bec- u przyjął zaproszenie również nie komunikując się z Ot-tawą Delegacja Quebecu występowała jako państwowa que-beck- a Prem Pearson wystosował w grudniu — a więc przed konferencją — pismo do prem Johnsona sugerując wysoce kompromiswe rozwiązanie sprawy a mianowicie wyraził go-towość uznania Cardinala jako przewodniczącego dele-gacji kanadyjskiej Nie wysuwał żadnych zastrzeżeń w spra-wie udziału w konferencji składu delegacji ale jedynie ape-lował o poszanowanie ducha i litery konstytucji Ale prem Johnson nic zareagował! Wychodząc z założenia że sprawy oświatowe należą do uprawnień prowincji nie widzi żadnych przeszkód w załat-wianiu ich we własnym zakresie również na arenie między-narodowej Oczywiście była to — i jest — akcja faktów do-konanych Gdy się uda kilkarotnie powstanie precedens a wówczas trzeba będzie załatwić już problem formalnie i za-sadniczo Po konferencji w Libreville rząd federalny zerwał stosun-ki dyplomatyczne z Gabon a po konferencji paryskiej wysto-sowano do rządu francuskiego notę protestacyjną Zgodnie z obyczajami dyplomatycznymi nic została ona dotychczas o-głosz- ona ale nie ulega wątpliwości iż nie zawiera gróźb ale raczej wskazuje na niewłaściwość postępowania rządu fran-cuskiego i wyjaśnia konstytucyjne uprawnienia prowincji 75 do że do do we W o tę a 25 I na Zachod-nich i 1946 r tu min W będzie już 5 tu czona w 1959 r część w na Jakóbczak General — S F Konopka Printing Manager — M PociynUk year In other Countrlea $300 the Post Office Department postage In cash Ontario Tel: 531-249- 1 531-249- 2 Zagranicą — Roczna S800 Półroczna 54 50 Pojedynczy numer 15 Zachodnich i Półno-- ! cnych Udział ludności utrzymują-cej się ze źródeł pozarolni-czych jest na Ziemiach Zacho-dnich i Północnych znacznie niż przeciętnie w kraju na Zie-miach Zachodnich i Północ- - Jnych jest dużo niż w pozostałych województwach i 'jest obecnie głównym czynn-ikiem rem Trudeau opublikował teraz stronicową broszurę w której przedstawi! szczegółowo sprawę udziału rządu Quebecu w konferencjach oświatowych i na tym tle zdefinio-wał wyraźnie swój i swego rządu stosunek zasadniczych zagadnień konstytucyjnych Podkreślił nie chodzi o takie czy inne przypadkowe czy nieświadome poślizgi ani o jakieś ambicjonalne gdyż nad tymi można przejść porządku dziennego Ina-czej jednak trzeba ustosunkować się do prób zmierzających rozbicia jedności państwa Kanadyjczjcy mają pełne prawo i obowiązek znać fak-tyczny stan rzeczy i wypowiedzieć się na ten temat Na fo-rum zewnętrznym wszelkich instytucjach międzynarodo-wych Kanada może i musi przemawiać jednym głosem skład delegacji mogą naturalnie wchodzić przedstawiciele różnych prowincji występujący jednak w imieniu Kanady Publikacja broszury na temat sporu z rządem Quebecu konferencję oświatową zawierająca uzasadnienie stanowi-ska rządu federalnego oraz wypowiedzi prem Trudeau na konferencji piasowej zwołanej w związku z ogłoszeniem tych dokumentów dowodzi iż na platformie wyborczej Par-tii Liberalnej problem Quebecu wysimął się na poczesne miejsce Od uregulowania jego zależy przyszłość Kanady Prem Trudeau postawił sprawę otwarcie i jasno społe-czeństwo wypowie się na ten temat czerwca Ludność Ziem Ponad 85 min Polaków mieszka Ziemiach Północnych Od urodziło sie blisko 45 dzieci miastach wo-jewództw wkrótce -- mieszkało równo min oby-wateli Przedwojenna liczba ladności miejskiej wynosząca "4195 tys została przekro już Prawie 'trzecia ludności miejs-kiej Polsce zamieszkuje Board min Manager Ottawa JASKI© Odzyskanych Ziemiach większy Przyrost naturalny wyższy wzrostu liczby ludności spraVy bowiem Prof dr T Jost NA óźnym wieczorem tegoż dnia gdy 0'DoyIeowie Wcllso- - vie i ja piliśmy ostatnią "nice cap of tea" Daisy robiła wy-rzuty Robowi za jego nieustępl-iwość i ton głosu w rozmowie z Mrs Purbett Flegmatyczny Rob tłumaczył że w stosunku do "Doves" trzeba używać sil-nych argumentów — Tak ale można mówić uprzejmym tonem — powiedzia-ła Daisy — To będzie nie przekonywu-jące — Ale grzeczne — Zresztą miałem rację — Nie wystarczy mieć racje trzeba jeszcze umieć ją mieć — Aaaaa sialap — powiedział wspaniałym cowboyskim akcen tem Rob i mrugnął łobuzersko w naszą stronę Daisy dosłownie zaniemówiła — usta napół otwarte oczy sta ły się okrągłe ale zanim zdąży-ła w jakiś sposób zareagować my ryknęliśmy takim śmiechem ze nie pozostało jej nic innego J3K również zaśmiać się i powie-dzieć z wdzięcznym grymasem: brutal Co akurat tak samo pa-sowało do łagodnego Roba jak pasowałoby do jednego z moich przyjaciół — lekarzy Następnego dnia rano wpły-nęliśmy na wody cieśniny Kari-mata oddzielającej wyspę Rilli-to- n słynną z bogatych kopalń cyny od Borneo Byliśmy bli-żej brzegów Kalimantanu — jak Indonezyjczycy nazywają Bor-neo — i mogliśmy obserwować wzgórza Dunang Kcdio leżące w okolicy portu Sukaradia Po-tem nasz okręt skręcił bardziej na południowy wschód i wpły-nęliśmy na morze Jawy w kie-runku na wyspy Bawean i Kan-gca- n Morze ciągle spokojne i zupełnie puste Ju2 po połud-niu zauważyliśmy węże mor-skie Nie były to jakieś ogrom-ne potwory ale stworzenia dłu-gie na mniej więcej 2 metry Grzbiety miały bronzowe z ciem-niejszymi kwadratowego kształ-tu centkami płynęły typowymi wężowymi ruchami czasem przestraszone falą sprzed dziobu okrętu zagłębiały się spiralnym ruchem pod powierzchnię i wte-dy widać było ich kremowego koloru podbrzusze Drugi oficer powiedzjał mi że są one bardzo jadowite Naliczyliśmy ich ze 20 sztuk tego popołudnia 24 godziny później po połud-niu dnia 18 marca przepłynę-liśmy między wyspami małego archipelagu Kangean leżącego na północny wschód od Jawy i Madury i znaleźliśmy się na morzu Bali Niestety zgodnie z naszą trasą nic będziemy bliżci wyspy Bali — tego "rezerwatu" najpiękniejszych kobiet Indone-zji — jak 57 mil Więc nawet przez lOcio krotną lornetkę zo-baczę najwyżej 10308 stóp wy-soki stożek wulkanu Agun któ-ry 2 lata temu narobił tyle szkód swoim gwałtownym wy buchem O zachodzie zamaja-czył na horyzoncie oświetlony promieniami słońca szczyt góry Rindjani także wulkan — naj-wyższego na wyspie Lombok Przez dobre pół godziny mogli-śmy podziwiać jego piękny MIESIĘCZNIK KULTURA Nr 4 — kwiecień 1968 r zawiera m in następujące pozycje: Adam Sułkowski: Sprawy mu-zyki polskiej Paweł Hostowiec: Bolesław Miciński Józef Czapski: Wyrwane stro-ny 1965 Z S Siemasiko Spotkanie z Mackiewiczem Maciej Gruby: Plaża Andrzej Lubelski Konsument to ja Gustaw Herling-Grudiinsk- i: Praga i Warszawa Juliusz Mieroszewski Ewolu-cja czy rewolucja Leopold Tyrmand W rok później Józef Gidyński: Czesław Zna-mierowski Paweł Hostowiec: Wspomnie-nie o przyjacielu Adam Czerniawski Sumienie poety Andrzej Chciuk Pierwsza książka o Schultzu Magdalena Czajkowska Sex dla kolekcjonerów Benedykt Heydenkorn Dobra robota Ponadto w numerze obszer-ne sprawozdanie z głośnego Nadzwyczajnego Walnego Ze-brania Związku Literatów Pol-skich oddział warszawski z dnia 29 lutego br pełny tekst Manifestu Lipcowego z dnia 22 7 1944 r który le-ży wprawdzie u podstaw za-łożenia PRL ale jest "jedno-cześnie drukiem zakazanym konfiskowanym przez cenzu-rę" Obok tego zamieszczone są wypowiedzi Władysława Gomułki z lat 195657 jako że "nabierają one specjalne-go znaczenia na tle ostatnich wypadków w Polsce" Numer objętości 160 stron Cena pojedynczego egzemplarza $150 Do nabycia w księgarni "ZWIĄZKOWCA" W J-fi-Ą „ "ZWIĄZKOWIEC" MAJ (May) środo 15 — 1968 MORZU kształt spowity w dolnych czę-ściach tuż nad horyzoptein v różowiejące wełniste obłoki O północy między zachodnim krańcem wyspy Suirbawa a ar-chipelagiem małjch wysepek i raf kolorowych' Satengar wpły-nęliśmy na morze Flores pd tej chwili przez następne 1000 mil będziemy płynęli blisko wy brzeży pięknych małych wysp Sunda Na 6n 30' szerokości południo w ej "pożegnałem" się ponownie z gwiazdą Polarną która znikła pod horyzontem Za to na połu-dniu jaśnieje Krzyż Południa 19 marca zerwałem się z łóżka o G rano aby popatrzeć na wys pę Komodo — ojczyznę najwięK szej jaszczurki świata: Smoka z Komodo Dorasta ona do l"i stóp długości i między innymi poluje na miejscove jelenie Od 8 rano płyniemy wzdłuż gór-skiej wyspy Flores porośniętej bogatą równikową roślinnością Na skalistych ostrogach wcho-dzących głęboko w morze i v głębi za piaszczystymi plażami widać palmy plantacje bana-nów czasem jakąś wioskę o okrągłych stojących na słupach domach ze stożkowatymi bar dzo spadzistymi dachami STADO DELFINÓW pobliżu przylądka Reo zja-wiło W się między orrętem a wyspą ogromne stado delfi-nów Było ich co najmniej 100 sztuk Wyskakiwały z wdzię-kiem nad wodę goniły się w świetle słonecznym połyskiwały ich bronzowe grzbiety Po po łudniu dopłynęliśmy do małej wysepki Sukur która wygląda z daleka jak grzbiet dwugarbne-g- o wielbłąda Wschodnia wyż-sza część jest pokryta bujnym równikowym lasem Część środ-kowa i zachodnia są pokryte plantacjami palm kokosowych kukurydzy ananasów i bana-nów Niewielka wioska na za-chodnim wybrzeżu składa się tak jak i te na Flores z okrą-głych domów na słupach Iisiiiki HISTORY AND INTEGRATJON OF POLES IN CAN-AD- A by -- WILLIAM BOLESŁAW MAKOWSKI MA published by Thfe 1967 W Stulecie Kanady ukaza- - TV ła SIC tylko jedna Z Za- - powiedzianych prac o Polonii a mianowicie dra W Turka "Poles in Manitoba" Jest to solidne naukowe dzieło napi-sane jeszcze ponad 10 lat te-mu i — wbrew tytułowi — daje zarys imigracji polskiej w całej Kanadzie Szczegóło-wa jednak analiza dotyczy je-dnej prowincji a ponadto" da-ne statystyczne odnoszą sif do spisu ludności z 1951 r Przygotowując do druku "Poles in Manitoba" oczeki-wałem iż uzupełnieniem jej będą zapowiedziane prace pp Makowskiego Kos-Rabcewicz-Zubkowski-ego Wołodkowicza i może innych Wiadomo było ze niektórzy otrzymali środki materialne na prowadzenie badań wiadome było iż mają już sporo nagromadzonego materiału Optymizm był wo-bec tego uzasadniony Okaza-ło się jednak iż był złudny Z kilkumiesięcznym opóź-nieniem pojawiła się na rynku praca W B Makowskiego p t "History and Integration of Poles in Canada Jako wy- dawca figuruje KPK-Okrę- g Płw Niagara Wydanie pracy Makowskiego stanowi projekt Stulecia tego okręgu Projekt szlachetny godny naśladowa-nia Makowski podjął się ogrom-nego zadania i mimo swych najlepszych chęci nie był w stanie z niego należycie sie wywiązać Zabrakło mu za-pewne nie tylko czasu ale i tchu Z największym uzn?-nie- m trzeba podkreślić ze zgromadził olbrzymią ilość materiałów źródłowych prze-wertow- ał bodajże wszystkie druki pamiątkowe dotarł do licznych prywatnych zakamar-ków przeprowadził setki roz-mów w tym z pionierami to jest osadnikami pierwszego okresu Przeprowadził olbrzy-mią korespondencję odwie-dził niezliczoną ilość organiza-cji O tym wszystkim jest ślad w jego książce Powstała bo-gata kronika ale — niestety — nie historia Polonii Problematyka polonijna nie jest czymś nowym dla Makow-skiego Wręcz przeciwnie zaj-mował się nią "od kolebki" gdyż jego praca magisterska ogłoszona w 1951 r dotyczy Polonii (Polska emigracja w Kanadzie) Posiada zarówno znajomość przedmiotu jak i metodv badawczej i stąd tru-dno nie być rozczarowanym Zdaje się że praca ta jest wynikiem jakiegoś wewnętrz-nego kompromisu Przypusz-czalnie Makowski chciał napi-sać popularne dzieje Polonii i uczyniłby to iuewfOplrSie Listy z Podróży Feloiin 'NjagaraPoliśhCchgress Penins'u'JaCanaca-CenTerinial''Prbjec- t Koło wysepki Sukur zobaczy łem też ogromną Raj? — Man- - tha Płynęła tuż pod powierz-chną wody machając ogromny-mi płetwami znajdującymi się po bokach jej ciała jak wielki ptak Była prawie czarna koło oczu widać było wystające na-roślą wyglądające jak rogi Nic dziwnego że popularnie nazy-wają tę rybę 'TJewrs fish" Miała conajmnicj 7 stóp od jednego końca trójkątnej płet-wy do drugiego Powietrze jest gorące duszne i wilgotne Nad morzem wisi delikatna mgiełka Obawiam się że część moich zdjęć będzie niezbyt wyraźna ale coż robie Dobrze że w kajutach mamy chłodzone powietrze i aparaty i filmy znajdują się w chłod-niejszym i suchszym powietrzu Juz po zachodzie słońca mija my wschodni przylądek wyspy 'Floro Lahan który przypomi-na zakręcony ogon skorpiona 'Za późno na zdjęcia Majaczą 'tylko zarysy wyspy i gdzie-niegdzie błyszczy światełko — pmno w jakiejś rybackiej cha-cie i Nocą wpłynęliśmy na wodę 'morza Banda i posuwaliśmy się i zdłuż wysp Adonara Lomb-- I len Pantar i Alor Nad ranem i cieśniną Ombai między portu-Igalskim- i wyspami Atauro i Ti-Im- oi a indonezyjskimi Liran i Wctar wpłynęliśmy w cieśninę Wctar wiodącą z morza Banda na morze Timor Morze ciągle prawie nieruchome Stada lata jrcych ryb uciekających przed okrętem suną tuż nad powierz-chnią morza i w promieniach wschodzącego słońca wyglądają jak srebrne strzały Czasem uka-że się stado delfinów czasem od niedalekiego lądu nadleci jakiś ptak Piękna góra Boikau otoczona niższymi grzbietami wznosi się wysoko — prawie 7800 stóp nad podciętymi fala-mi Falezami i złotymi piaskami plaż wybrzeża I tu na Timor jak przedtem na Sumbawie Flo res i Sukur widać domki okrą-głe i na palach i te spadziste ii@ kmwm iagara nie potrafił — rozstać się ze I nnezna P7PŚein mitpriałńw i w efekcie otrzymaliśmy bar dzo bogatą ale rowmez luźną kronikę Są wszystkie parafie i organizacje Wielkie i małe żyyve i zamarłe Nazwiska osób jścigają się z nazwami firm czy organizacji Czy zwię-zła informacyjna notatka o jakiejś lokalnej organizacji jest konieczna dla historii Po-lonii świadczy o procesie in-tegracyjnym? Najlepiej przedstawiony został okres poprzedzający masową imi-grację-Zarów- no sylwetki czo-łowych postaci jak i tło zosta-ły jasno nakreślone Luką -- jest całkowite pomi-niecie grupy komunistycznej tymbardziej iż uwzględnił słu-sznie '"Kronikę Tygodniową" i jej redaktorów Makowski bardzo ostrożnie formułuje własne oceny nato-miast szeroko posługuje się danymi oficjalnymi różnych organizacji rezygnując jed-nak z konfrontacji W konsek-wencji więc i w tej kromce nie brak wręcz uroczystego samochwalstwta poniektórych organizacji Bardzo słabo wypadła — — ta część któ-ra mogła najwymowniej świadczyć zarówno o wkładzie polskim jak i o procesie inte-gracyjnym rozdziały: XV i XVI Są to jedynie niezwykle zwięzłe noty tak ii na-we- t tru-dno je określić jako informa-cyjne a niektóre nie są po-zbawione zbyt wyraźnego oso-bistego zabarwienia Przecież zestawienie nazwisk nie u-Świad- omi czytelnika co zdzia-łały poszczególne osoby jaka jest różnica między np pra-cownikami tej samej dziedzi-ny Instytut Badawczy załatwił 19 wierszową notatkę z tym iż 13 wierszy zajęło wyliczenie dotychczasowych publikacji To zawstydzająco mało A przecież jest to najważniejszy polonijny ośrodek badawczo-naukow- y Brak tez nawet wzmianki o Fundacji Mickiewiczowskiej i o oaaziaie KanaayjsKim roi-- skiego Instytutu Naukowego w Ameryce W jaki sposób mógł Makow ski nie poświęcić kilku stron omówieniu wkładu śp dra W TurKa lesr wtccz niepojęte Bo włainie najwięcej opubli kował — i to w języku angiel-skim — o Polonii dokonał min pionierskiej pracy opra-cowując Polonica-Canadian- a Jego wkład w kulturę tego kraju' jest tym cenniejszy jż dotyczy prooiemow roissi i Polaków d2chy pokryte liśćmi palm ko-kosowych O 12 w południe minęliśmy wschodni kraniec Timor o 5 pp zniknęła za horyzo111 maleńka otoczona rafami wy-sepka Meatij Miarang z archi pejagu Sermata i znaleźliśmy się na otwartym morzu '"sto mil od brzegu" i tysiąc przed (australijskim) brzegiem Gdy mijaliśmy 130' długości wschod-niej nadeszła chwila porówna-nia dnia z nocą 21 marca pierwszy dzień wio sny w Kanadzie i w Polsce Płynę po upalnym morzu Ar--fu- ra Na pokładzie mamy nie-wielki basen do którego bez przerwy pompują wodę z mo-rza Chłodzimy rozpalone ciała w wodzie o temperaturze 80" F Kąpią się Wellsów ie O Doy-leow- ie pławię się i ja z'panen Kwangiem nawet pan Aloysius Hilter ubrał się w kostium ką-pielowy modny pewnie w po-czątku lat trzydziestych i mo c?y swoje blade ciało w zielo nej wodzie basenu PUSTE MORZA Przez trzzyupedłnniie ppułysnteęliśmmoy-rza — najpierw Timor później Arafura Wiedziałem że na po-łudnie od nas leży Ziemia Arn-hem z największym portem au stralijskim na tym wybrzeżu — Darwin a dalej ogromna pra-wie prostokątna Zatoka Car-pentar- ia zamknięta od wschodu przylądkiem York Pamiętałem oczywiście o wyspie Nowej Gwinei na północ od nas z jej Papausami o ogromnych kę-dzierzawych czuprynach i z jej rajskimi ptakami które mam zwyczaj upijać się łakomie po-żeraną gałką muszkatułową eo ułatwia Papuasom łapanie icli (Morał dla ty cli którym to jest potrzebne! Nie upijać się bo można być złapanym pizez Pa-puasa) A zatem — wiedziałem i pa-miętałem ale poza niebem i wo-dą nie widziałem mc O tak! Spotykaliśmy stada igrających delfinów latających ryb było tyle że wreszcie przestaliśmy zwracać na nie uwagę — ale to chyba wszystko — morze by- - Dokończenie na str 57 Nie kwestionuję opinii Ma-kowskiego odnośnie poszcze-gólnymi spraw jakkolwiek nie podzielam jej ale nie sposób przejść "do porządku nad wręcz błędną relacją o wkła-dzie polskim w sztuce Ogra-niczając się do wymiany naz-wisk — zresztą nie wszystkich — stawia artystów różnej ka-tegorii i wartości na tym sa-mym poziomie Pisze iż "ist-nieje bardzo długa lista pisa-rzy polskich w Kanadzie" i jedynie z braku miejsca ogra-nicza sie do kilku nazwisk Jest to błędne gdyż pisarzy jest jeszcze mniej aniżeli wy- mienił A ponadto z jego listy trzeba koniecznie kilku wy- kreślić a wstawić Czaykow-skieg- o Buszy i Pomiana graniczymy się do dwóch sprostowań "Canadian Scenę" nie jest agencją pra-sową powołaną przez władze państwowe ale przez kilka jednostek w oparciu o niektó-re organizacje społeczne Wła-dze państwowe ustosunkowały się jak najbardziej życzliwie do tej agencji starają się jej pomóc ale nie jest ona pań-stwową ani nie jest z budżetu państwowego finansowana Makowski pisze że na pod- stawie "danych ogłoszenio-wych" wysokość nakładu "Głosu Polskiego" i "Związ-kowca" wynoszą około 6000 dodając "ale przypuszczalnie 5000 jest bardziej dokładna oceną" Otóż wysokość nakładu obu wymienionych pism jest inna i — co jest naiistotnimszp kontrolowana i ogłaszana przez specjalną instytucję ABC Są to absolutnie ścisłe dane które me są i nie mogą być przez nikogo" kwestiono-wane Makowski mógł dostać do- jkąłcaddnoe czaakstoupailsnmea d"aCneanasidęigaan- Adrertiser" a tymczasem po- daje dowolne — i fałszywo — liczby powołując się na bliżej nieokreślone "Canadian advertising figures" poczvm wspaniałomyślnym gestem "ob-niża je o 1000 Praca W B Makowskiego mimo pewnych niedociągnięć i błędów jest ważna pozycją dla zapoznania się z dziejami osadnictwa polskiego w Ka- nadzie z życiem organizacyj-nym Polonii W załącznikach znajdują się: spis polskich nazw geograficznych w Kana-dzie spis parafii z nazwiska-mi proboszczy tablice statys- tyczne dotyczące grup etni-lcuzdnyncohści nza 196p1odrstawspiies imsipeins-u- Miy pionierów polskich w okrę gu rtentrew na podstawie spi- su ludności z 1871 r Praca została starannie wydana ozdobiona jest kilkoma zdję- ciami o wartości historycznej BH tJMi¥%"l"lNll' NIE MIAŁ CZASU 50-let- ni B Ustis który za-woćo- uo zapnuje się wypeł-nianiem zeznań podatkowych został ostatnio ukarany grzy-wną w wysokośa $8 000 oraz 3 miesięcy więzienia ponie-waż pize: 5 minionych lat ivc mjneniił ułasnych zeznań po-da'kowy-tfi Zapylany przez sędziego dlaczego nie wykonał tego o-boiaą- zku odpowiedział ze po piostu zabiakło mu na to cza-su JEST OD CZEGO KICHAĆ Po dłvgich badaniach ucze-ni stwierdzili iz na świecie istnieje 100000 zasadniczych zapachów po icymicszamu któiych można oc-yiciś-cie spo-rządzić 'itacznie icli wicce) Stwierdzono też iż lewa dziw-ka nosa człowieka jest zna-cznie bard-ie- ) wiazliwa na za-pachy niż pnnea RYBA JAKO ZAGŁÓWKA i ! Ichtiologowie odkiyli iz w wodach połudriouego Oceanu I Atlantyckiego żyje specjalny oiyjiviiiuy gatunek ryby kto- - i ej dłuyokc docliodzi do sześ-ciu stóp Ma ona silnie iozwi- - ] metą pictaę yizbietową któ-rej używa jako żagla w dłuż-- szych uędwwkach Płynie ona UÓWCZOS ]od samą powieizch-ni- ą wodu wyituiiiając pletwe I która spełniu znakomicie lolę żagla ponad nią ORŁY BEZ TEMPERAMENTU Paize tzw "złotych oiłów'' ktoia spionadzono do Wiel-kiej Bujtann z Finlandii i oka-dzono na zamku Riber w ie-z- et wacie zoologicznym koło nucjscoicości Matlock posta-noicion- o dodawać do jedzenia pigułki t zw "r-ułooitc- " po-nieic- aż ptaki ie vic wykazują absolut xe żadnej chęci ho rozmnażania się W skłaiJych pastylek wchodzi eksliaki z róinych witamin Dyrekcja lezeiwalu ma na-dzieję k śwdek ten poskut-kuje i pobudzi w należytym stopniu tcmpeiamrul miłosny ptaków tccio rzadkiego i cen-nego gatunku =itf= W lesci z Jpracowant na poditawU =36= --m t it- - AMBASADOR KANADY OBJĘŁA FUNKCJĘ W związku z obiecipni misi! w Polsce ambasador nadzwy-czajny i nełnomocnv Kannriv pani Pamela Ann McDoutfall w asyście członków ambasa dy złożyła wieniec na Grobie Nieznanego kołnierza Przy składaniu wieńca kompania honorowa wojska polskiego oddala honory woj-skowe SUKCES RZEŹBIARZA Na międzynarodowym Kon-kursie we Włoszech w Arczzo I nagrodę za plakietę pt "Krucifiks" uzyskał warszaw-sk- i artysta-rzeźbiar- z Edmund Majkowski Jest on także po- siadaczem III nagrody z 1956 r za medalion "Sw Jerzy" ZŁY STAN DRÓG I MOSTÓW Niewystarczająca sieć dróg i stały rozwój motoryzacji w kraju sprawiają że stan te-chniczny arterii komunika-cyjnych i mostów nabiera szczególnej wagi Problem Utrzvmnnin i lin dowy dróg i mostów byl ostat-nio przedmiotem kontroli Wykazała ona że stan tpr-lm-i czny dróg i mostów był nieza- - ciowalaiacy w niektórych przypadkach zagrażał bezpie czeństwu ruchu kołowego Czynnikiem w 7naeznvm stopniu utrudniającym wyko-nywanie robót drogowych jest niedostateczne wyposa- żenie służb drogowych oraz przedsiębiorstw lei hranźv w potrzebny sprzęt i środki transportu GWAŁTOWNY HALNIAK Wiejący w Tatrach halny wiatr osiągnął niebywałą sile uuberwaionum Meteorologi-czne na Kasprowym Wierchu zanotowano prędkość wiatru dochodząca w porywach do 65 m na sekundę Wichura spwodowała duże spustoszenia w tatrzańskim drzewostanie W samym Za-kopanem wiatr pozrywał w wielu miejscach przewody te-lefoniczne i elektryczne TRIUMF PIANISTKI Młoda polska pianistka z Warszawy Ewa Osińska zdo-była najwyższe wyróżnienie na zakończonym w Neapolu międzynarodowym konkursie pianistycznym im Caselli gdzie uzyskała II nagrodę I nie przyznano Artvstkn ipst nhcnlwpntka Warszawskiego Konserwato rium i studiowała pod kierun-kiem prof Z Drzewieckiego oraz R Bakętn Obppnie Drze- - bywa w Paryżu na stypen dium u proi v Penemuttera i NIEWAitj CO ZA nii-rf- t T0 NIEZDROWO OflClC'511 — (jWmrr n ' -- Ł krytyką pipńa£ su oficerskiego A stosc ue może obS wodh - W'? - spec cc frońZ ich uczestników V Przykładowo mM czasie lerf™ Jr4ll ofirPrfiirZWm i zaszła loniecznoicM ziema ich do szpit-- p HISTORIA MASZYNY DO PISANIA W 1967 rnrn %_ nd nrn cim __ '"" ł sii-ieci-e Przemysłom) lll ma- - U: h fin nV '"„" „ n"ur„r rł"o™ki 1 lneiin uCelsmo?op-hCearrllocstein-it- ' mai imic]w! i apumueiern ff Nasiennie mnripi uteps-on- ii ral:n inrltil irreK-w " ' "n-- K mcc - poczęła urma fleW 'i NAJWIĘKSZE MIASTA ŚWIATA TokiO lCSf n)l B SCI711 7Cs(e7l SICMnil wit-- o i„H kancow a drugm? titujuuje się jYoin 7043000 mieszUncoi Szanghaj — 6900000 łowce są poza tym [ Moskia 1'aryz Bombi Sao Paoln Rio fc j-Se-ul Meksyk Lei" liciiisiu Usakaili Mc Dane te podaje m rocznik demograji opuoifiOicmnj wefc: AV)?7ł)) 7nil-i- i 0?oV s''ime su S2 miasta ponau i 77] moni miesi: - n~ „r in r -- iwu u iv vnm Azji 8 ic ZSRR 1ItA JA Połuchmnte) i 3 v ł ar™ saiilffl Maw'-- n i Kanpur trlr 1 1 miav na iuai ości niż 3 miliony Roc:::łp- - wicikow miasit me' ura lzic smtpisk mieejstó =łf= =M=oM prani krajowi] 4F lf H-- WYRÓŻNIENIE ICZOl Na Uniwersytecie OŁf kim odmla się uroefl nadania profesorom ij szow i Kotarbińskiemu doktora honoris caua czelni Słynny uczony polski bawić będzie vfl fordzie w raz z mato™ dnia 16 maia ELEKTRYFIKACJI Budowa hydro-eleti- l na Sanie w Solinie i zbiw wodnego wkracza vro fn7V nrao KastaDlt U I nv rn7rnch trzCCieJO I turbozespołu tzw w npcn n niOCV ZUiUrti też końca montaż fi1- - tpriiim- - ipco samego Fłu n ninru-cT- P tUrbOZEST mocy 40 MU' - już prąd ŚMIERTELNE ZDEBZB Na szosie Lublin- -' Luterskie w pobliżu n „„A TiiińuoL-- autotŁ Uail Oliwii — nrńhuinr W DrzedZlC U-- H i„„ -- ~7nrI nim S2EH UUl ł- -l 11" -- M zderzył sie z nadjeMI ni-inilur- PM WH 'Wirlhuroipm" I)rrvM nńtn 'Sriłl I lUttMUu— mm Halina Kaczor ze ' I ni 8 letnia coreczw 'M""ii"im' a Knsa z LuDŁ - _ ir I „t-h-- ciniprc ii" "" Dwa'-"i"lS-S ryK Jai£ui v sa w stanie bciezl wiezieni zosiau uu - T nhlinip Kierowca autobna _: m taentt zostawiataebez ko ranne osodv wniły ze autobus FW tego dnia skradaj nieustalonego mościu L-TrCTa-rOŻA "_„ hr nit-- Polski POstatojVl rów Dla poro™ £ tniu 19tw r w"— pożarów j-tri- Tta Szczegółowa i --31 daje ze Ul""t~:A&iit £r n 45 wypadków fP(rya WyCIl loy ~-- fljgr zostale 23JU wsi w gospodarstw uidUilmcn M p jNajWiecej ~-- cgcm wvch powstało _" ł „irńd3dw"j ckie — --?" 277 łódzkie- -'"' kie -205 ijM 15 0SOD P0p piomit-u- ł t dzieci |
Tags
Comments
Post a Comment for 000162a
